Od 5 maja 2025 roku pacjenci mogą wykonać bezpłatny test na HIV IV generacji w POZ. To decyzja, która może wpłynąć na tempo wykrywania zakażeń HIV w Polsce. Testy te skracają tzw. okno serologiczne, umożliwiając wcześniejsze rozpoczęcie leczenia i ograniczenie transmisji wirusa.
Z tego artykułu dowiesz się…
- Gdzie i od kiedy można wykonać bezpłatny test na HIV IV generacji w POZ.
- Na czym polega przewaga testów IV generacji nad wcześniejszymi metodami.
- Dlaczego szybkie wykrycie HIV ma kluczowe znaczenie dla leczenia i profilaktyki.
- Jakie są koszty programu i jak wpisuje się on w strategię zdrowia publicznego.
Przełom w diagnostyce: czym różnią się testy IV generacji?
Testy IV generacji wykrywają nie tylko przeciwciała anty-HIV, ale również antygen p24 – białko pojawiające się krótko po zakażeniu. W przeciwieństwie do standardowych testów serologicznych (III generacji), które identyfikują jedynie przeciwciała, nowe testy skracają okno diagnostyczne do około 4 tygodni. Dzięki temu możliwe jest wykrycie zakażenia nawet siedem dni wcześniej niż dotychczas.
Taki test przesiewowy, w przypadku wyniku dodatniego, musi być potwierdzony metodą molekularną (NAAT) lub testem immunoblotingu, co zmniejsza ryzyko błędnych diagnoz.
Dotychczasowa dostępność testów była ograniczona
Do tej pory bezpłatne testy na HIV można było wykonać wyłącznie w punktach konsultacyjno-diagnostycznych (PKD), zazwyczaj anonimowo. Ich liczba i rozmieszczenie były jednak niewystarczające, by skutecznie odpowiadać na rosnące potrzeby diagnostyczne – zwłaszcza w mniejszych miejscowościach.
Wprowadzenie testów IV generacji do podstawowej opieki zdrowotnej to odpowiedź na ten problem i krok w stronę strategii testowania znanej z takich krajów jak Wielka Brytania, Niemcy czy Holandia, gdzie szybka diagnostyka w POZ stała się standardem.
Wzrost zakażeń HIV – dane alarmujące
Z danych NFZ wynika, że liczba nowych rozpoznań HIV w Polsce wzrosła o 84% w ciągu ostatniej dekady. W 2021 roku żyło z HIV już 16,9 tys. osób, a tylko w ciągu pierwszych 10 miesięcy 2024 roku odnotowano blisko 2 tys. nowych przypadków. Co szczególnie niepokojące, większość z nich została zdiagnozowana w zaawansowanym stadium choroby.
Rosnąca liczba zakażeń i opóźnione rozpoznania były istotnym argumentem dla Prezesa Agencji, który zarekomendował włączenie testów IV generacji do koszyka świadczeń gwarantowanych POZ.
Aspekt ekonomiczny: ile będzie kosztować program?
Według szacunków roczne koszty NFZ związane z realizacją programu testów przesiewowych na HIV IV generacji mogą wynieść:
- 0,4 mln zł w wariancie minimalnym (10 350 testów),
- 1,5 mln zł w wariancie średnim (36 662 testy),
- 12,6 mln zł w wariancie maksymalnym (316 930 testów).
W kontekście rosnących kosztów leczenia pacjentów w zaawansowanym stadium HIV, program wydaje się być efektywny kosztowo i społecznie uzasadniony.
Główne wnioski
- Od 5 maja 2025 r. testy IV generacji na HIV są dostępne bezpłatnie w poradniach POZ w całej Polsce.
- Testy IV generacji wykrywają zarówno przeciwciała anty-HIV, jak i antygen p24, skracając okno serologiczne do około 4 tygodni.
- W Polsce liczba rozpoznań HIV wzrosła o 84% w ciągu dekady, a tylko w 2024 r. odnotowano prawie 2 tys. nowych przypadków zakażeń.
- Koszty programu NFZ wahają się od 0,4 mln zł do 12,6 mln zł rocznie w zależności od liczby wykonanych testów, co czyni go efektywnym kosztowo.
Źródło:
- bip.aotm.gov.pl
- Alert Medyczny
