Zmutowany wirus polio: wytyczne dla ochrony pracowników w oczyszczalniach ścieków

Opublikowany przez Głównego Inspektora Sanitarnego, Dyrektora Instytutu Medycyny Pracy oraz Dyrektora Centralnego Instytutu Ochrony Pracy-Państwowego Instytutu Badawczego wspólny komunikat wskazuje, aby pracodawcy podjęli niezbędne działania w odpowiedzi na wykrycie zmutowanego wirusa polio w ściekach komunalnych w Polsce.

Kontekst epidemiologiczny – czujność w obliczu globalnego zagrożenia

Od 2002 roku Europa jest wolna od dzikiego wirusa poliomyelitis, jednak globalne przypadki zachorowań, szczególnie w Azji i Afryce, wskazują na konieczność stałego monitorowania sytuacji epidemiologicznej.

W Polsce nadzór nad ściekami komunalnymi prowadzony od 2021 roku jest kluczowym elementem wczesnego wykrywania potencjalnych zagrożeń. Wykrycie zmutowanego wirusa w 2024 roku, choć nie wskazuje na zachorowania wśród ludzi, wymaga działań profilaktycznych zgodnych z wytycznymi WHO.

• Zobacz koniecznie:
  • Zmutowane wirusy polio w ściekach – kto jest najbardziej zagrożony?
  • Polio w Warszawie: co oznacza wykrycie wirusa w ściekach?

Szczepienia ochronne – fundament prewencji

Stanowisko ekspertów jasno wskazuje na brak skutecznych leków przeciwko wirusowi polio. To podkreśla znaczenie szczepień ochronnych, zarówno w ramach rutynowych programów szczepień, jak i w kontekście szczególnych grup ryzyka, takich jak pracownicy oczyszczalni ścieków.

Podkreślone w komunikacie rekomendacje szczepień dorosłych, w tym uzupełnianie braków w kalendarzu szczepień, są zgodne z najnowszymi wytycznymi epidemiologicznymi. Pracodawcy mają kluczową rolę w organizacji szczepień profilaktycznych, co pozwala nie tylko chronić pracowników, ale również ograniczać transmisję wirusa w populacji.

Ochrona w miejscu pracy – priorytet zdrowia i bezpieczeństwa

Komunikat szczegółowo opisuje wymogi dotyczące ochrony pracowników narażonych na czynniki biologiczne w oczyszczalniach ścieków. Zgodnie z polskim prawem pracodawcy mają obowiązek zapewnić środki ochrony zbiorowej oraz indywidualnej, w tym specjalistyczną odzież, sprzęt ochrony układu oddechowego, a także odpowiednie procedury higieniczne.

Wytyczne dotyczące ochrony pracowników w oczyszczalniach ścieków

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy, pracodawcy mają obowiązek zapewnienia odpowiednich środków ochrony dla pracowników narażonych na kontakt z czynnikami biologicznymi. Kluczowe wymagania obejmują:

• Stosowanie dostępnych środków zapobiegawczych eliminujących lub ograniczających stopień zagrożenia ze strony szkodliwych czynników biologicznych, w tym profilaktykę w postaci szczepień ochronnych.
• Ograniczanie liczby pracowników narażonych lub potencjalnie narażonych na działanie szkodliwego czynnika biologicznego.
• Zapewnienie środków ochrony zbiorowej lub w przypadku niemożliwości uniknięcia narażenia, odpowiednich środków ochrony indywidualnej, dostosowanych do rodzaju i poziomu zagrożenia.

Kluczowe środki higieny i bezpieczeństwa

Aby zminimalizować ryzyko zakażenia czynnikami biologicznymi, szczególnie drogą fekalno-oralną, należy wdrożyć poniższe środki profilaktyczne:

• Zmiana ubrań na robocze oraz rozdział odzieży roboczej od prywatnej.
• Odpowiednie postępowanie z odzieżą roboczą, w tym pranie z dezynfekcją w wyspecjalizowanej pralni zapewnionej przez pracodawcę.
• Branie prysznica po zakończeniu zmiany roboczej.
• Higieniczne mycie i dezynfekcja rąk po każdej czynności związanej z kontaktem ze ściekami oraz przed wejściem do pomieszczeń socjalnych, sanitarnych i biurowych.
• Dezynfekcja rąk przed spożywaniem posiłków, piciem napojów i paleniem wyrobów tytoniowych.
• Zakaz wchodzenia w zabrudzonej odzieży roboczej do pomieszczeń socjalnych (np. jadalni).
• Utrzymywanie czystości w pomieszczeniach pracy, szczególnie w przestrzeniach socjalnych i sanitarnych oraz na powierzchniach często dotykanych, takich jak klamki, włączniki światła czy pokrętła baterii.
• Stosowanie środków ochrony indywidualnej i odpowiednie postępowanie z nimi.

Nadzór i edukacja jako kluczowe elementy prewencji

Wdrożenie powyższych wytycznych powinno być wspierane przez:

• Aktualizację szkoleń pracowników w zakresie restrykcyjnego stosowania zasad higieny i procedur bezpieczeństwa.
• Nadzór pracodawców nad przestrzeganiem zasad przez pracowników, szczególnie w miejscach narażenia na kontakt ze ściekami.
• Zapewnienie ochrony również dla pracowników zewnętrznych wykonujących usługi na terenie oczyszczalni ścieków.

Rekomendowane rodzaje środków ochrony indywidualnej

Typy środków ochrony indywidualnej rekomendowane przez Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy do stosowania przez pracowników w celu zabezpieczenia przed biologicznymi czynnikami ryzyka należącymi do grupy 3 zagrożenia.

Źródło:

• GIS