W ostatnich miesiącach zmutowane wirusy szczepionkowe polio (cVDPV2) zostały wykryte w ściekach w Polsce, Hiszpanii, Niemczech, Wielkiej Brytanii i Finlandii. Główny Inspektorat Sanitarny (GIS) uspokaja, że osoby zaszczepione przeciwko polio nie są zagrożone, ale apeluje o uzupełnienie szczepień przez tych, którzy nigdy ich nie przyjęli lub nie ukończyli pełnego cyklu szczepień. Jakie ryzyko niesie ze sobą obecność wirusa w ściekach i kto powinien szczególnie uważać?
Zmutowane wirusy polio w Polsce i Europie
GIS poinformował, że zmutowane wirusy szczepionkowe cVDPV2 wykryto w ostatnich miesiącach w ściekach w Warszawie i Rzeszowie. Od połowy września 2024 roku podobne przypadki odnotowano w innych krajach europejskich, takich jak Hiszpania, Niemcy, Wielka Brytania oraz Finlandia.
Jak podkreśla GIS, w Polsce od 8 lat nie stosuje się szczepionek zawierających żywe, osłabione wirusy polio, które są głównym źródłem zmutowanych wirusów szczepionkowych. Jednak w innych krajach takie szczepionki są nadal używane, co może przyczyniać się do pojawiania się mutacji w ściekach.
Czy szczepionki są wystarczającą ochroną?
GIS uspokaja, że osoby zaszczepione są bezpieczne:
Zmutowane wirusy szczepionkowe nie stanowią zagrożenia dla osób zaszczepionych, ale mogą wywołać objawowe zakażenie u osób, które nie były zaszczepione.
Według danych GIS, ryzyko masowych zachorowań w Polsce jest niskie dzięki wysokiemu wskaźnikowi zaszczepienia wśród populacji. Szczepienia przeciwko polio rozpoczęto w Polsce już w połowie lat 50. XX wieku, co oznacza, że większość dorosłych Polaków posiada odporność na wirusa.
Kto powinien się obawiać?
GIS wskazuje jednak na grupy szczególnego ryzyka. Osoby nieszczepione lub nie w pełni zaszczepione powinny jak najszybciej uzupełnić szczepienia. Pełny cykl szczepień dla dorosłych obejmuje trzy dawki szczepionki inaktywowanej (IPV). Dla osób zaszczepionych, które są narażone na zwiększone ryzyko, GIS zaleca dawkę przypominającą co 10 lat.
Do grupy podwyższonego ryzyka należą:
- podróżni udający się do krajów, gdzie polio występuje endemicznie (Afganistan, Pakistan) lub gdzie obecnie panuje epidemia (niektóre kraje Afryki i Azji),
- pracownicy laboratoriów i służby zdrowia mający kontakt z próbkami zawierającymi wirusy polio,
- pracownicy oczyszczalni ścieków, którzy mogą mieć styczność z zakażonymi materiałami.
Jak dochodzi do zakażenia?
Wirus polio przenosi się głównie drogą pokarmową i kropelkową. Zarażenie może nastąpić przez:
- bezpośredni kontakt z osobą zakażoną,
- kontakt z przedmiotami skażonymi wydzielinami z gardła lub kałem,
- spożycie żywności lub wody zanieczyszczonej ściekami.
Objawy zakażenia mogą obejmować gorączkę, bóle głowy, dolegliwości żołądkowe, a w ciężkich przypadkach także zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i paraliż. Niestety, niedowłady wywołane polio są często trwałe, a u 10% chorych choroba kończy się śmiercią.
Badania ścieków jako system wczesnego ostrzegania
GIS podkreśla znaczenie badań ścieków jako skutecznego systemu monitoringu zagrożeń epidemiologicznych.
Osoby chore lub bezobjawowi nosiciele wydalają wirusa ze stolcem, dlatego badania ścieków stanowią czuły system wczesnego ostrzegania o zagrożeniach.
Okresowo w Polsce oraz innych krajach europejskich wykrywa się w ściekach zmutowane formy wirusów szczepionkowych, co jest istotnym wskaźnikiem ewentualnych problemów zdrowotnych.
- Zobacz również: Pierwsza szczepionka na malarię w stadium krwi – potwierdzona skuteczność i bezpieczeństwo
Apel GIS: szczepienia to podstawa
GIS apeluje do personelu medycznego, rodziców i opiekunów dzieci o uzupełnienie brakujących szczepień przeciwko polio. Szczepienie jest darmowe dla osób do 19. roku życia i odbywa się przy użyciu bezpiecznej oraz skutecznej szczepionki inaktywowanej (IPV).
Choć ryzyko masowych zachorowań na polio w Polsce jest obecnie niskie, zwiększona obecność zmutowanych wirusów w ściekach przypomina, jak ważna jest odporność poszczepienna. Szczepienia są kluczowym narzędziem w walce z potencjalnym zagrożeniem, szczególnie dla osób z grup ryzyka.
Źródło:
- https://www.gov.pl/web/gis/zwiekszona-wykrywalnosc-wirusow-poliomyelitis-w-sciekach-komunalnych-w-europie
