Nowotwory to jedno z największych wyzwań zdrowotnych XXI wieku. Choć medycyna coraz skuteczniej radzi sobie z ich leczeniem, najważniejszym narzędziem pozostaje profilaktyka – zarówno pierwotna, czyli zapobieganie chorobie, jak i wtórna, czyli jej wczesne wykrywanie. Podczas I Europejskiego Szczytu na temat Zapobiegania i Kontroli Raka, który odbył się 27 maja 2025 r. w Warszawie, eksperci z całej Europy rozmawiali o tym, jak skuteczniej chronić społeczeństwa przed chorobami nowotworowymi. Wydarzenie zorganizowane przez Narodowy Instytut Onkologii oraz Ministerstwo Zdrowia odbyło się w ramach polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej i stało się punktem wyjścia do nowego etapu międzynarodowej współpracy.
Z tego artykułu dowiesz się…
- Jakie znaczenie dla zdrowia publicznego ma profilaktyka nowotworowa.
- Dlaczego szczyt w Warszawie był przełomowym wydarzeniem w polityce zdrowotnej UE.
- Jakie konkretne działania zaproponowano w zakresie prewencji nowotworów.
- Czym jest Portal Onkologiczny i nowe laboratorium polityki zdrowotnej w Polsce.
Warszawa centrum europejskiej debaty o raku
Pierwszy Europejski Szczyt na temat Zapobiegania i Kontroli Raka zgromadził kluczowych przedstawicieli instytucji zajmujących się zdrowiem publicznym, w tym ministrów zdrowia z Polski i Cypru, delegatów WHO, Komisji Europejskiej, OECD oraz wiodących instytutów badawczych. Spotkanie miało miejsce w siedzibie Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie i stało się jedną z najważniejszych inicjatyw polskiej prezydencji w Radzie UE. Oficjalne poparcie dla wydarzenia wyraził rząd Danii, partner w ramach Trio Prezydencji, co podkreśliło europejski wymiar inicjatywy.
Profilaktyka jako klucz do zdrowia publicznego
Uczestnicy szczytu byli zgodni – działania profilaktyczne muszą stanowić fundament nowoczesnej polityki zdrowotnej. Wiceminister zdrowia Katarzyna Kacperczyk zaznaczyła, że profilaktyka to nie koszt, lecz inwestycja, która przynosi wymierne korzyści zarówno dla obywateli, jak i systemów ochrony zdrowia.
Profilaktyka to nie koszt – to inwestycja, która ratuje życie, ogranicza cierpienie i odciąża system ochrony zdrowia. Patrzymy na nią szeroko, jako na kluczowy element polityki publicznej. W przypadku profilaktyki nowotworowej sprawa jest jasna – im więcej działań profilaktycznych, tym mniej zachorowań w przyszłości – w Polsce i w całej Unii Europejskiej – powiedziała wiceminister Katarzyna Kacperczyk, otwierając 1st European Summit on Cancer Prevention and Control w Narodowym Instytucie Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie.
Podobne stanowisko przedstawiła dr Elisabete Weiderpass z Międzynarodowej Agencji Badań nad Rakiem (IARC), która przypomniała, że wiedza, jakiej dziś dysponujemy, pozwala zapobiec nawet połowie przypadków nowotworów.
W trakcie sesji otwarcia podkreślano, że skuteczna profilaktyka wymaga nie tylko edukacji zdrowotnej, ale także legislacji, finansowania i realnego wsparcia instytucji publicznych. To wielowymiarowe podejście pozwala na tworzenie systemowych rozwiązań, które chronią całe populacje.
Konkretne działania, realne efekty
Dużą uwagę poświęcono profilaktyce wtórnej – szczególnie badaniom przesiewowym w kierunku raka piersi, który nadal pozostaje najczęstszym nowotworem złośliwym u kobiet w Europie. Mimo dostępności programów, frekwencja w badaniach pozostaje na niezadowalającym poziomie. Eksperci apelowali o wdrażanie skuteczniejszych metod dotarcia do pacjentek oraz eliminowanie barier systemowych i społecznych.
Jednym z najważniejszych ogłoszeń była prezentacja Portalu Onkologicznego – cyfrowego narzędzia, które ma wspierać pacjentów i lekarzy w dostępie do aktualnej wiedzy i ułatwiać podejmowanie świadomych decyzji dotyczących profilaktyki.
Nowe centrum profilaktyki nowotworowej
Podczas szczytu ogłoszono również powstanie Primary Prevention and Health Policy Laboratory – interdyscyplinarnego laboratorium przy Narodowym Instytucie Onkologii, które ma zająć się wdrażaniem nowoczesnych rozwiązań z zakresu prewencji nowotworowej. Laboratorium ma wspierać działania legislacyjne, edukacyjne oraz analityczne, integrując wiedzę naukową z praktyką zdrowotną.
To ważny krok w kierunku budowy kompleksowego systemu, który pozwoli nie tylko na wczesne wykrywanie chorób, ale przede wszystkim na ich skuteczne zapobieganie.
Polska wzmacnia międzynarodową współpracę
Szczyt był również okazją do bilateralnych rozmów. Wiceminister Katarzyna Kacperczyk spotkała się z dr Elisabete Weiderpass, aby omówić możliwości pogłębienia współpracy między Polską a Międzynarodową Agencją Badań nad Rakiem. Współdziałanie w zakresie badań, wymiany danych i wdrażania wspólnych strategii zdrowotnych to jeden z filarów nowej polityki onkologicznej UE.
Dalsze plany i wnioski ze szczytu
Prof. Paweł Koczkodaj, podsumowując wydarzenie, wskazał na jego strategiczne znaczenie. Zaznaczył, że szczyt w Warszawie to dopiero początek długoterminowej współpracy europejskiej na rzecz skuteczniejszej profilaktyki nowotworowej. Kolejna edycja konferencji jest już planowana na 2026 rok.
Podkreślono także wartość partnerstwa w ramach Trio Prezydencji oraz potrzebę wspólnych działań na poziomie Unii Europejskiej. Koordynacja polityk zdrowotnych, standaryzacja programów przesiewowych i wymiana dobrych praktyk mają kluczowe znaczenie dla skutecznej walki z rakiem.
Główne wnioski
- I Europejski Szczyt na temat Zapobiegania i Kontroli Raka odbył się 27 maja 2025 r. w Warszawie i zgromadził przedstawicieli WHO, Komisji Europejskiej, OECD i ministrów zdrowia.
- Wiceminister Katarzyna Kacperczyk podkreśliła, że profilaktyka to inwestycja w zdrowie, a nie koszt – im więcej działań, tym mniej zachorowań na raka.
- Ogłoszono utworzenie Portalu Onkologicznego i Primary Prevention and Health Policy Laboratory – nowych narzędzi wspierających działania profilaktyczne w Polsce i UE.
- Podjęto zobowiązania do dalszej współpracy międzynarodowej i zapowiedziano kolejną edycję szczytu w 2026 roku w ramach wspólnej strategii zdrowotnej UE.
Źródło:
- Ministerstwo Zdrowia
- Polska Prezydencja Rada Unii Europejskiej
