Substancje chemiczne zawarte w produktach z tworzyw sztucznych, takie jak bisfenol A (BPA), ftalan di(2-etyloheksylu) (DEHP) i polibromowane difenyloetery (PBDE), mają destrukcyjny wpływ na zdrowie człowieka. Według badania opublikowanego w czasopiśmie „PNAS”, ich narażenie można powiązać z setkami tysięcy zgonów oraz milionami przypadków chorób sercowo-naczyniowych na całym świecie. Co wiemy o tych chemikaliach i jakie działania mogą zminimalizować ryzyko?
Toksyczne substancje w codziennym życiu
Badania przeprowadzone przez prof. Maureen Cropper z University of Maryland i jej zespół skupiły się na trzech rodzajach chemikaliów. Bisfenol A (BPA) jest obecny w opakowaniach żywności, butelkach plastikowych czy puszkach. Ftalany, takie jak DEHP, są stosowane w elastycznych tworzywach sztucznych, głównie w opakowaniach spożywczych i medycznych. Polibromowane difenyloetery (PBDE) pełnią funkcję środków zmniejszających palność, znajdując zastosowanie w meblach, elektronice i tekstyliach.
Chemikalia te, znane z właściwości zaburzających gospodarkę hormonalną, są wszechobecne w codziennym otoczeniu. Ich długotrwała ekspozycja może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, w tym chorób sercowo-naczyniowych i udarów.
Skala zagrożenia dla zdrowia publicznego
Według danych z metaanalizy, bazującej na ponad 1700 wcześniejszych badaniach, tylko w 2015 roku BPA można było powiązać z 5,4 mln przypadków choroby wieńcowej i 346 tys. udarów. Z kolei DEHP przyczynił się do około 164 tys. zgonów w grupie wiekowej 55-64 lata. Badania te objęły populacje 38 krajów, które stanowią jedną trzecią światowej populacji.
Naukowcy oszacowali, że w USA, gdyby utrzymano poziomy narażenia na BPA i DEHP zgodne z przepisami z 2003 roku, można by uniknąć około 515 tys. zgonów. Wskazuje to na ogromny potencjał redukcji ryzyka dzięki rygorystycznym regulacjom.
Postępy w ograniczaniu narażenia
Dzięki wprowadzonym w ostatnich dekadach regulacjom wiele krajów, takich jak Stany Zjednoczone, Kanada i państwa Unii Europejskiej, ograniczyło stosowanie tych toksycznych chemikaliów. Zakazy użycia BPA w produkcji butelek dla dzieci oraz ograniczenie ftalanów w zabawkach i artykułach dziecięcych to przykłady działań, które już przynoszą efekty. Jednak problem pozostaje, szczególnie w krajach, gdzie takie przepisy nie obowiązują.
Wnioski naukowców i rekomendacje
Prof. Maureen Cropper podkreśla, że bardziej rygorystyczne przepisy mogą przynieść wymierne korzyści dla zdrowia publicznego. Istotne jest, aby ograniczać stosowanie toksycznych chemikaliów jeszcze przed ich wprowadzeniem do produkcji. Współpraca rządów, organizacji międzynarodowych i producentów może przyczynić się do znacznej redukcji ryzyka.
Jak konsumenci mogą się chronić?
Oprócz regulacji, także działania podejmowane przez konsumentów mogą wpłynąć na zmniejszenie ekspozycji na toksyczne substancje. Warto unikać plastikowych opakowań z oznaczeniami BPA i ftalanów, zwracać uwagę na skład produktów i unikać podgrzewania żywności w plastikowych pojemnikach. Wybór ekologicznych opakowań czy certyfikowanych produktów może znacząco zmniejszyć ryzyko narażenia.
Chemikalia obecne w tworzywach sztucznych to globalne zagrożenie dla zdrowia publicznego. Ich wpływ na choroby sercowo-naczyniowe i liczbę zgonów jest alarmujący. Choć w wielu krajach wprowadzono regulacje ograniczające stosowanie BPA, DEHP i PBDE, potrzeba dalszych działań na poziomie globalnym. Konsumenci również mogą przyczynić się do zmniejszenia ryzyka, świadomie wybierając produkty i unikanie ekspozycji na toksyczne substancje.
Źródło:
- PAP
