Ministerstwo Zdrowia apeluje o zmiany w przepisach dotyczących narażenia na zakażenie wirusem HIV. Obecne regulacje, zawarte w art. 161 Kodeksu karnego, budzą kontrowersje ze względu na ich stygmatyzujący charakter i brak dostosowania do współczesnej wiedzy medycznej. Proponowane zmiany obejmują m.in. złagodzenie wymiaru kary i usunięcie HIV z wyodrębnionej listy chorób zakaźnych. Jednak Ministerstwo Sprawiedliwości nie prowadzi jeszcze konkretnych prac legislacyjnych w tym zakresie.
Art. 161 Kodeksu karnego – co budzi kontrowersje?
Obecny zapis art. 161 Kodeksu karnego brzmi:
Kto, wiedząc, że jest zarażony wirusem HIV lub dotknięty chorobą weneryczną lub zakaźną, ciężką chorobą nieuleczalną lub realnie zagrażającą życiu, naraża bezpośrednio inną osobę na zarażenie tym wirusem lub taką chorobą, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Eksperci zwracają uwagę, że wyróżnienie HIV jako jedynej choroby w artykule jest nie tylko stygmatyzujące, ale także nieuzasadnione w kontekście współczesnej wiedzy medycznej.
Anna Marzec-Bogusławska, szefowa Krajowego Centrum ds. AIDS, podkreśla:
Nie ma podstaw, żeby zakażenia HIV jako jedyne były wyodrębnione w tym artykule – jest to stygmatyzujące i krzywdzące. Wystarczy, by podlegały one pod ogólną regulację mówiącą o świadomym narażeniu na zakażenie chorobą zakaźną.
Propozycje zmian Ministerstwa Zdrowia
Ministerstwo Zdrowia skierowało wniosek o zmianę przepisu do Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego. Proponowana nowelizacja art. 161 zakłada:
- Usunięcie HIV z wyodrębnionej listy chorób zakaźnych – przepis miałby dotyczyć jedynie „chorób wenerycznych lub zakaźnych, ciężkich chorób nieuleczalnych lub realnie zagrażających życiu”.
- Złagodzenie maksymalnego wymiaru kary – zamiast obecnych 5 lat proponuje się powrót do pierwotnego wymiaru 3 lat.
- Zmiany w paragrafie 3 – w przypadku narażenia na zakażenie wielu osób maksymalna kara miałaby zostać zmniejszona z 10 do 5 lat.
Ministerstwo wyjaśnia, że obecny wymiar kar jest nieproporcjonalny do współczesnych realiów medycznych:
Wiedza medyczna, dostępność środków zapobiegających zakażeniom, wiedza ogółu społeczeństwa o HIV/AIDS i sposobach zapobiegania zakażeniu oraz dostępność, jakość i skuteczność leczenia antyretrowirusowego końca XX w. i obecnie są nieporównywalne
– wskazuje resort.
Skuteczność leczenia HIV i rzadkość przestępstw
Postęp w leczeniu HIV sprawia, że ryzyko transmisji wirusa można zredukować o 96%. Dzięki terapii antyretrowirusowej osoby zakażone mogą prowadzić normalne życie, a leczenie znacząco zmniejsza możliwość zarażenia innych.
Ministerstwo Zdrowia zwraca uwagę, że celowa transmisja HIV jest niezwykle rzadka. Policja odnotowuje średnio zaledwie 13 takich przestępstw rocznie, co wskazuje, że obecne przepisy są rzadko stosowane w praktyce. Resort podkreśla, że „tego rodzaju czyny mogą być ścigane na podstawie innych, ogólnych przepisów prawa”.
Czy przepisy zostaną zmienione?
Na razie Ministerstwo Sprawiedliwości nie prowadzi prac nad zmianą art. 161. Jednakże pomiędzy resortami trwa wymiana opinii, której celem jest wypracowanie wspólnego stanowiska w tej sprawie.
Ministerstwo Zdrowia wskazuje, że dostosowanie przepisów do współczesnej wiedzy medycznej jest konieczne, aby walczyć ze stygmatyzacją osób zakażonych HIV i poprawić ich sytuację społeczną.
Proponowane zmiany w art. 161 Kodeksu karnego mogą stanowić krok w kierunku walki ze stygmatyzacją osób z HIV oraz lepszego dostosowania prawa do rzeczywistości medycznej XXI wieku. Chociaż prace legislacyjne jeszcze nie ruszyły, dyskusja międzyresortowa daje nadzieję na wypracowanie bardziej sprawiedliwych i skutecznych regulacji.
Źródło:
- PAP
