Opieka psychiatryczna w województwie wielkopolskim znalazła się pod lupą Najwyższej Izby Kontroli (NIK). Wyniki przeprowadzonej kontroli wskazują na poważne zaniedbania w funkcjonowaniu Centrów Zdrowia Psychicznego (CZP), jak również na błędy w nadzorze ze strony Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ).
Pilotażowe Centra Zdrowia Psychicznego – założenia i rzeczywistość
Program pilotażowy centrów zdrowia psychicznego (CZP), rozpoczęto w 2018 roku z zamiarem wprowadzenia nowego podejścia do opieki psychiatrycznej. Centra miały łączyć różne rodzaje świadczeń, takie jak opieka ambulatoryjna, dzienna, stacjonarna oraz środowiskowa, aby zapewnić kompleksowe wsparcie pacjentom. Finansowanie placówek opiera się na ryczałcie, którego wysokość zależy od liczby mieszkańców danego regionu. Kontrola NIK wykazała jednak, że wdrożenie tego modelu w województwie wielkopolskim jest dalekie od założeń.
Nieprawidłowości w rozliczeniach NFZ
Poznańska delegatura NIK ujawniła, że Wielkopolski Oddział Wojewódzki NFZ (WOW NFZ) rozliczał umowy z CZP niezgodnie z przepisami. W latach 2020-2023 zaniżono kwoty do zwrotu o 4,4 mln zł. Przykładem jest działalność CZP w Złotowie, gdzie faktyczne straty wyniosły 2,9 mln zł, podczas gdy NFZ wykazał jedynie 1,2 mln zł.
Braki kadrowe i niezgodności w zatrudnieniu
W obu skontrolowanych centrach stwierdzono również poważne problemy kadrowe:
- Lekarze pracowali ponad wytrzymałość fizyczną, z harmonogramami obejmującymi nawet 249 godzin tygodniowo.
- Zatrudnienie pielęgniarek i terapeutów nie spełniało umownych norm.
- Harmonogramy pracy były nierzetelnie prowadzone, a lekarzom wypłacano wynagrodzenia za świadczenia wykonywane jednocześnie w różnych miejscach. W Złotowie zdublowane godziny pracy skutkowały stratą ponad 253 tys. zł.
Naruszenie praw pacjentów
W szpitalu w Złotowie kontrolerzy NIK ujawnili również liczne przypadki naruszania praw pacjentów:
- Decyzje o przedłużeniu środków przymusu bezpośredniego były podejmowane przez nieuprawnionych do tego lekarzy.
- Najdłuższy okres stosowania unieruchomienia bez wymaganych badań wyniósł aż 42,5 godziny.
- Doszło do rażącego naruszenia intymności pacjentów, m.in. poprzez wyprowadzanie ich nago na korytarz.
Nieodpowiednie warunki lokalowe
Warunki lokalowe w CZP w Złotowie nie spełniały także wymogów rozporządzenia Ministra Zdrowia. Wykazano m.in.:
- Brak gabinetów diagnostyczno-zabiegowych.
- Prowadzenie terapii w stołówkach lub salach rozpraw sądowych.
- Niewystarczającą liczbę miejsc na oddziałach dziennych.
- Zły stan sanitariatów, w tym obecność pleśni oraz brak wydzielonych natrysków w łazienkach.
Niegospodarność i nieodpowiednie zarządzanie
NIK stwierdziła także przypadki niegospodarnego wydatkowania środków publicznych:
- W jednym z podmiotów koszty zostały zawyżone o 65,7 tys. zł poprzez podwójne rozliczenie wydatków.
- W Złotowie dyrektor otrzymywał wynagrodzenie wyższe niż dozwolone, co skutkowało stratą 128,6 tys. zł.
W CZP w Złotowie brakowało również grup wsparcia dla pacjentów i ich rodzin, które mogłyby odgrywać ważną rolę w procesie terapeutycznym. Co prawda, w 2020 roku utworzono grupy psychoedukacyjne dla rodzin osób zmagających się z zaburzeniami psychicznymi, osób cierpiących na zaburzenia psychotyczne oraz pacjentów z zaburzeniami lękowo-depresyjnymi, jednak ich działalność została przerwana w okresie pandemii COVID-19. Niestety, z powodu niewystarczających warunków lokalowych grupy te nie zostały wznowione, co ograniczyło możliwość oferowania tego rodzaju wsparcia.
Reakcje NIK i zawiadomienia do prokuratury
Wyniki kontroli były podstawą do dwóch zawiadomień do prokuratury. Dotyczyły one:
- Przedłużania środków przymusu bezpośredniego z naruszeniem przepisów.
- Poświadczania nieprawdy w rozliczeniach czasu pracy personelu.
Zaniedbania w opiece psychiatrycznej w województwie wielkopolskim ukazują pilną potrzebę reformy systemu opieki zdrowotnej. Nierzetelne zarządzanie środkami publicznymi, braki kadrowe oraz naruszanie praw pacjentów są problemami, które wymagają natychmiastowych działań. Wprowadzenie skutecznego nadzoru nad CZP oraz poprawa warunków pracy i leczenia są kluczowe dla zapewnienia odpowiedniej opieki psychiatrycznej.
Źródło:
- https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/opieka-psychiatryczna-doroslych-wielkopolskie.html
