Z okazji Światowego Dnia Wirusowego Zapalenia Wątroby Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ponowiła apel o przyspieszenie działań w kierunku eliminacji tego globalnego zagrożenia zdrowotnego. Najnowszy raport i wypowiedzi ekspertów wskazują na dramatyczną skalę problemu oraz potrzebę natychmiastowego wdrażania zintegrowanych strategii diagnostycznych, profilaktycznych i terapeutycznych. Szczególną uwagę zwrócono na wirusowe zapalenie wątroby typu D (HDV), które Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem (IARC) oficjalnie sklasyfikowała jako rakotwórcze dla człowieka.
Z tego artykułu dowiesz się…
- Dlaczego WHO oficjalnie uznała wirusowe zapalenie wątroby typu D za rakotwórcze.
- Jakie są obecne globalne wyzwania w diagnostyce i leczeniu zapaleń wątroby typu B, C i D.
- Jakie działania WHO i partnerzy podejmują, by przyspieszyć eliminację wirusowego zapalenia wątroby.
- Jakie konkretne dane pokazują skalę problemu i tempo realizacji celów zdrowia publicznego do 2030 r.
Zapalenie wątroby: wciąż niedoszacowane, wciąż śmiertelne
Wirusowe zapalenie wątroby, obejmujące typy A, B, C, D i E, to jedna z najczęstszych przyczyn ostrej infekcji wątroby na świecie. Typy B, C i D prowadzą do przewlekłych zakażeń, które znacząco zwiększają ryzyko marskości i raka wątroby.
Jak podkreślił Dyrektor Generalny WHO, dr Tedros Adhanom Ghebreyesus:
Co 30 sekund ktoś umiera z powodu ciężkiej choroby wątroby lub raka wątroby związanego z zapaleniem wątroby. Mimo to dysponujemy narzędziami, aby powstrzymać zapalenie wątroby.
WHO przypomina, że zakażenia HBV, HCV i HDV dotykają łącznie ponad 300 milionów osób na świecie i powodują ponad 1,3 miliona zgonów rocznie. Zdecydowana większość chorych nie wie o swoim zakażeniu, a dostęp do testów, szczepień i leczenia pozostaje ograniczony – zwłaszcza w krajach o niskich i średnich dochodach.
Wirusowe zapalenie wątroby typu D oficjalnie rakotwórcze
W najnowszej decyzji Międzynarodowej Agencji Badań nad Rakiem wirusowe zapalenie wątroby typu D (HDV) zostało wprost uznane za czynnik rakotwórczy dla ludzi – podobnie jak wcześniej typy B i C. Ma to szczególne znaczenie, ponieważ HDV zakaża wyłącznie osoby już zainfekowane HBV, a ryzyko rozwoju raka wątroby u takich pacjentów jest od 2 do 6 razy wyższe niż przy samym HBV.
WHO opublikowała wytyczne dotyczące testowania i diagnostyki wirusowego zapalenia wątroby typu B i D w 2024 r. i aktywnie śledzi wyniki kliniczne innowacyjnych metod leczenia wirusowego zapalenia wątroby typu D – poinformowała dr Meg Doherty, dyrektor ds. nauki w dziedzinie zdrowia w WHO.
Aktualnie dostępne terapie pozwalają na całkowite wyleczenie wirusowego zapalenia wątroby typu C w ciągu 2–3 miesięcy oraz skuteczne zahamowanie HBV dzięki terapii dożywotniej. W przypadku HDV możliwości leczenia nadal się rozwijają, a uznanie go za rakotwórczy może przyspieszyć proces wdrażania nowych leków i strategii klinicznych.
Postępy i wyzwania w skali globalnej
Z opublikowanego w 2024 r. Globalnego Raportu o Wirusowym Zapaleniu Wątroby wynika, że mimo widocznych postępów w opracowywaniu krajowych planów działania, nadal istnieją poważne luki w zakresie diagnostyki i leczenia:
- Do 2022 r. tylko 13% zakażonych HBV i 36% zakażonych HCV znało swój status zdrowotny.
- Leczenie otrzymywało jedynie 3% pacjentów z HBV i 20% z HCV – to znacznie poniżej zakładanych na 2025 r. celów WHO (odpowiednio 60% diagnoz i 50% leczonych).
- Choć aż 129 krajów wdrożyło politykę testowania kobiet w ciąży na obecność HBV, a 147 wprowadziło szczepionkę przeciw HBV już przy urodzeniu, integracja usług nadal pozostaje nierównomierna.
- Tylko 27 krajów połączyło leczenie HCV z programami redukcji szkód.
Współpraca międzynarodowa i nowe partnerstwa
Z okazji Światowego Dnia Wirusowego Zapalenia Wątroby WHO zainicjowała nowe partnerstwa z Rotary International oraz World Hepatitis Alliance. Celem jest zintensyfikowanie działań rzeczniczych i edukacyjnych. Tegoroczna kampania pod hasłem „Wirusowe Zapalenie Wątroby: Rozłóżmy to na czynniki pierwsze” koncentruje się na potrzebie usuwania barier utrudniających profilaktykę i leczenie – od stygmatyzacji po braki w finansowaniu.
Zorganizowane wspólnie webinarium oraz działania informacyjne zwracają uwagę na rolę społeczeństwa obywatelskiego, lokalnych liderów i rządów w zapewnieniu trwałości zmian oraz osiągnięciu globalnych celów eliminacji WZW do 2030 roku.
Główne wnioski
- WZW typu D zostało oficjalnie uznane przez IARC za rakotwórcze, co oznacza wyższe ryzyko raka wątroby u osób zakażonych jednocześnie HBV i HDV.
- Śmiertelność z powodu przewlekłego zapalenia wątroby nadal jest bardzo wysoka – rocznie umiera ponad 1,3 mln osób, a większość zakażonych nie jest tego świadoma.
- Leczenie i testowanie pozostają niewystarczające: tylko 3% zakażonych HBV i 20% zakażonych HCV otrzymuje leczenie, mimo że skuteczne terapie są dostępne.
- WHO i partnerzy międzynarodowi apelują o integrację usług zdrowotnych oraz pilne działania polityczne i inwestycyjne, by osiągnąć cele eliminacyjne do 2030 roku.
Źródło:
- WHO
