Kolorowe opakowania, zachęcające slogany i obietnice poprawy zdrowia – suplementy diety od lat cieszą się niesłabnącym zainteresowaniem konsumentów. Jednak eksperci przypominają: nie każdy produkt jest potrzebny, a niewłaściwe stosowanie suplementów może zaszkodzić. W ramach kampanii Safe2Eat 2025 Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) zwraca uwagę, że odpowiedzialna suplementacja zaczyna się od wiedzy i świadomych wyborów.
Z tego artykułu dowiesz się…
- Jak odróżnić suplement diety od leku i czym dokładnie są takie produkty.
- Jakie informacje muszą znaleźć się na opakowaniu bezpiecznego suplementu diety.
- Jakie są rekomendacje EFSA dotyczące odpowiedzialnej suplementacji.
- Dlaczego warto konsultować stosowanie suplementów z lekarzem lub farmaceutą.
Czym są suplementy diety – a czym nie są?
Zgodnie z definicją prawną, suplementy diety to środki spożywcze, które mają uzupełniać normalną dietę o składniki odżywcze – witaminy, minerały lub inne substancje o działaniu fizjologicznym.
Warto jednak zrozumieć, czego suplementy nie są:
- Nie są lekami – nie leczą, nie zapobiegają chorobom i nie mogą być tak reklamowane.
- Nie są uniwersalne – to, co pomaga jednej osobie, może być niepotrzebne lub wręcz szkodliwe dla innej.
- Nie zastępują zbilansowanej diety – ich celem jest uzupełnienie, nie zastąpienie zdrowego żywienia.
- Nie powinny być stosowane „na zapas” – nadmiar niektórych składników może być toksyczny.
Jak podkreślają eksperci EFSA:
Samo spożycie suplementu diety nie gwarantuje korzyści zdrowotnych.
Jak rozpoznać bezpieczny suplement diety?
Wybór suplementu powinien być oparty na rzetelnych informacjach, a nie marketingowych hasłach. EFSA zaleca szczególną uwagę zwrócić na:
- Oznaczenie „suplement diety” – zgodnie z prawem musi być wyraźnie widoczne na opakowaniu.
- Dokładny skład – etykieta powinna precyzyjnie wskazywać, jakie substancje i w jakiej ilości zawiera produkt.
- Zalecenia dotyczące stosowania – informacja o dziennej dawce i ostrzeżenie, by jej nie przekraczać.
- Dodatkowe ostrzeżenia – np. że produkt nie może zastępować zróżnicowanej diety i należy przechowywać go poza zasięgiem dzieci.
Informacje te są ważne dla bezpiecznego stosowania suplementu. Brak któregokolwiek z tych elementów powinien być dla konsumenta sygnałem ostrzegawczym.
Rekomendacje EFSA: jak stosować suplementy odpowiedzialnie?
Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności opracował listę zasad, które mają pomóc konsumentom w podejmowaniu mądrych decyzji:
1. Suplementy nie są dla każdego
Niektóre produkty nie są przeznaczone dla dzieci, kobiet w ciąży czy osób z chorobami przewlekłymi. Ich stosowanie warto zawsze dostosować do stanu zdrowia i wieku.
2. Konsultacja z lekarzem lub farmaceutą to podstawa
Zwłaszcza jeśli pacjent przyjmuje leki, ma zdiagnozowane choroby lub planuje długotrwałą suplementację. Niektóre składniki wchodzą w interakcje z lekami lub mogą prowadzić do skutków ubocznych.
3. Czytaj etykiety i ulotki
To nie tylko rozsądek, ale obowiązek użytkownika. Jak przypominają eksperci: „Większa ilość nie oznacza lepszych efektów” – nadmiar witamin czy minerałów może prowadzić do zaburzeń w organizmie.
4. Kupuj tylko ze sprawdzonych źródeł
Najbezpieczniejsze są apteki i renomowane sklepy stacjonarne. W przypadku zakupów online warto zweryfikować sprzedawcę i kraj pochodzenia produktu.
5. Zadbaj o warunki przechowywania
Suplementy diety należy przechowywać w suchym, chłodnym miejscu, z dala od światła słonecznego. Regularnie sprawdzaj termin przydatności.
Dlaczego warto ufać wytycznym EFSA?
Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) to instytucja Unii Europejskiej zajmująca się niezależną oceną ryzyka i bezpieczeństwa składników żywności, w tym suplementów diety. To EFSA opracowuje naukowe podstawy do unijnych przepisów i rozporządzeń.
W ramach kampanii Safe2Eat EFSA edukuje konsumentów na temat bezpieczeństwa żywności i suplementacji. W ubiegłym roku przekaz kampanii dotarł do ponad 45% mieszkańców UE – o 20% więcej niż rok wcześniej.
Celem EFSA jest promowanie decyzji zdrowotnych opartych na faktach, a nie trendach czy reklamie.
Suplementy w Polsce – wzrost popularności, ale też wyzwań
Polacy coraz chętniej sięgają po suplementy diety – według badania PMR Market Experts z lipca 2024 roku, aż 40% respondentów przyjmuje je codziennie, a 35% używa kilku różnych produktów równocześnie. To oznacza, że dla wielu konsumentów suplementacja stała się stałym elementem codziennej rutyny.
Skalę zjawiska potwierdzają dane Głównego Inspektoratu Sanitarnego (GIS). Tylko w latach 2020–2024 do rejestru GIS zgłaszano średnio 23 tys. nowych suplementów rocznie, podczas gdy w 2013 roku liczba ta wynosiła zaledwie 5600. Rejestr ten jest jawny, a zgłoszenie produktu nie wymaga wcześniejszego przeprowadzenia badań klinicznych, jak w przypadku leków.
Eksperci przypominają: suplementy diety nie są lekami – nie mają działania leczniczego i nie przechodzą testów bezpieczeństwa ani skuteczności przed wprowadzeniem na rynek. Zgodnie z przepisami wystarczy zgłoszenie do GIS, a nadzór odbywa się w ramach urzędowej kontroli żywności – już po wprowadzeniu produktu do obrotu i w ograniczonym zakresie.
Rynek suplementów w Polsce dynamicznie rośnie – w 2022 roku jego wartość szacowano na ok. 6 mld zł, a obecnie zbliża się już do 8 mld zł. Co istotne, ponad 23% całkowitej sprzedaży suplementów w 2023 roku odbywała się online, co dodatkowo utrudnia kontrolę jakości produktów. W dobie powszechnego dostępu do internetu i wzrostu e-commerce konsumenci są szczególnie narażeni na zakup produktów niewiadomego pochodzenia.
W obliczu takiej skali i liberalnych przepisów, edukacja zdrowotna – prowadzona m.in. przez EFSA w ramach kampanii Safe2Eat – nabiera szczególnego znaczenia.
Główne wnioski
- Suplementy diety nie zastępują leków ani zdrowej diety – ich rolą jest jedynie uzupełnianie składników odżywczych, a nie leczenie chorób.
- Bezpieczny suplement powinien być wyraźnie oznaczony i zawierać szczegółowe informacje o składzie, dawkowaniu, przechowywaniu i ostrzeżeniach.
- Rozpoczęcie suplementacji warto skonsultować ze specjalistą, szczególnie w przypadku chorób przewlekłych, ciąży lub jednoczesnego stosowania leków.
- Kampania Safe2Eat 2025 i działania EFSA mają na celu edukację konsumentów i wsparcie w podejmowaniu świadomych, zdrowotnych decyzji.
Źródło:
- GIS
- Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Słupcy
- PMR Market Experts
