Niekorzystne doświadczenia z dzieciństwa, takie jak przemoc, zaniedbanie emocjonalne czy dysfunkcje rodzinne, mogą znacząco wpływać na nawyki żywieniowe w dorosłości. Najnowsze badania polskich naukowców wskazują, że osoby, które doświadczyły traumatycznych wydarzeń we wczesnym życiu, częściej wybierają niezdrową żywność i mają wyższy wskaźnik masy ciała (BMI). Jak trauma kształtuje późniejsze zachowania żywieniowe i zdrowie somatyczne?
Czym są niekorzystne doświadczenia z dzieciństwa (ACEs)?
Jak wynika z niedawnych badań, niekorzystne doświadczenia z dzieciństwa (ang. adverse childhood experiences, ACEs), to potencjalnie traumatyczne lub silnie stresujące wydarzenia, które dzieją się w okresie dzieciństwa i dorastania. Do ACEs zaliczamy m.in.:
- Przemoc fizyczną, emocjonalną lub seksualną,
- Zaniedbanie emocjonalne,
- Dysfunkcje rodzinne (alkoholizm, uzależnienia, problemy psychiczne w rodzinie),
- Skrajne ubóstwo lub inne trudne warunki społeczne.
Według badań globalnych ok. 25% ludzi doświadczyło przynajmniej jednego ACEs, a 15% dwóch i więcej.
Trauma z dzieciństwa – polska perspektywa
Polscy naukowcy z Laboratorium Badań nad Traumą na Wydziale Psychologii UW przeprowadzili badanie na grupie ponad 3,5 tys. Polaków. Wyniki pokazują, że trauma z dzieciństwa jest w Polsce znacznie bardziej powszechna niż w innych krajach:
- 53% Polaków doświadczyło przynajmniej jednego ACEs,
- 36% badanych doświadczyło dwóch lub więcej ACEs.
Najczęstsze formy ACEs w Polsce to:
- Dysfunkcje w rodzinie (35%),
- Przemoc psychiczna (29%),
- Zaniedbanie emocjonalne (28%).
Związek traumy z jakością diety
Badacze przeanalizowali, jak ACEs wpływają na nawyki żywieniowe dorosłych Polaków, używając dwóch wskaźników:
- Pro-Healthy-Diet-Index (pHDI), który ocenia spożycie produktów korzystnych dla zdrowia, takich jak warzywa, owoce, ryby czy rośliny strączkowe.
- Non-Healthy-Diet-Index (nHDI), mierzący spożycie produktów niezdrowych, takich jak fast food, smażone potrawy czy słodycze.
Wyniki wskazują, że osoby z większą liczbą ACEs:
- Rzadziej spożywają produkty prozdrowotne,
- Częściej sięgają po niezdrową żywność,
- Mają wyższy wskaźnik BMI, co zwiększa ryzyko otyłości.
Dlaczego ACEs wpływają na dietę?
Traumatyczne wydarzenia z dzieciństwa mogą wpływać na dietę w dorosłości przez m.in.:
- Trudności w regulacji emocji. Prof. Marcin Rzeszutek wyjaśnia: „Duża liczba ACEs może prowadzić do trudności z regulacją i przetwarzaniem emocji, co istotnie wiąże się z jakością diety u dorosłych.” Osłabiona kontrola impulsów może prowadzić do objadania się emocjonalnego i jedzenia napadowego.
- Zmiany w układzie nerwowym. ACEs mogą powodować długotrwały stres, który wpływa na rozwój mózgu, układ hormonalny i odpornościowy.
- PTSD i complex-PTSD. Złożone zaburzenie po stresie traumatycznym (complex-PTSD), wynikające z długotrwałego kontaktu z traumą, dotyka 11% Polaków. Zaburzenia te są związane z większym ryzykiem niezdrowych zachowań żywieniowych.
Skutki zdrowotne niezdrowej diety
Nieprawidłowe nawyki żywieniowe zwiększają ryzyko wielu chorób somatycznych, takich jak:
- Otyłość,
- Choroby sercowo-naczyniowe,
- Cukrzyca typu 2,
- Nowotwory.
Jak podkreśla dietetyk dr Małgorzata Desmond z University College London, współautorka badania:
Od dawna wiadomo, że alkohol, papierosy i używki są czynnikami ryzyka wielu chorób. To jednak niezwykłe, że również niekorzystne doświadczenia dziecka mogą wiązać się ze zdrowiem somatycznym tej osoby w dorosłości. A my jak na talerzu pokazujemy tu możliwe wyjaśnienie: wskazujemy, że dorośli, którzy w młodości mieli do czynienia z wydarzeniami traumatyzującymi – mogą przez to mieć dziś gorszą jakość diety. Pamiętajmy zaś, że zła dieta zwiększa ryzyko bardzo wielu chorób.
Źródło:
- https://www.pap.pl/aktualnosci/traumy-z-dziecinstwa-przekladaja-sie-na-niezdrowa-diete-w-doroslosci-0
