Zanieczyszczenie powietrza w Polsce od lat pozostaje poważnym problemem, wpływając na zdrowie i życie mieszkańców. Najnowszy raport Europejskiej Agencji Środowiska (EEA) wskazuje, że Polska znalazła się w niechlubnej czołówce krajów Unii Europejskiej pod względem liczby zgonów spowodowanych narażeniem na pył zawieszony PM2,5. Jakie są przyczyny tego zjawiska i jakie działania podejmowane są w celu poprawy sytuacji?
Zanieczyszczenie powietrza pyłem PM2,5 – cichy zabójca
Pył zawieszony PM2,5 to drobne cząstki o średnicy mniejszej niż 2,5 mikrometra, które łatwo przedostają się do ludzkich płuc, a stamtąd do krwiobiegu. Powoduje to poważne konsekwencje zdrowotne, takie jak choroby układu oddechowego, sercowo-naczyniowego, a także zwiększone ryzyko nowotworów. W 2022 roku zanieczyszczenie PM2,5 w Unii Europejskiej odpowiadało za co najmniej 239 tys. przedwczesnych zgonów, z czego aż 34,7 tys. przypadło na Polskę.
Polska, obok Włoch (48,6 tys. zgonów) i Niemiec (32,6 tys.), znajduje się wśród krajów UE z największą liczbą ofiar zanieczyszczeń powietrza.
Główne źródła zanieczyszczeń powietrza
Zanieczyszczenie powietrza w Polsce ma kilka kluczowych przyczyn:
- Emisje z sektora energetycznego i przemysłu – elektrownie węglowe oraz zakłady przemysłowe generują znaczne ilości pyłów i innych zanieczyszczeń.
- Niska emisja z gospodarstw domowych – spalanie paliw stałych w przestarzałych piecach to jeden z głównych winowajców zanieczyszczenia.
- Transport – emisje spalin, szczególnie w dużych miastach, znacząco przyczyniają się do pogorszenia jakości powietrza.
Statystyki i kontekst historyczny
W 2021 roku PM2,5 spowodował przedwczesną śmierć 253 tys. osób w UE. Od 2005 roku liczba zgonów związanych z tym pyłem spadła o 45%. Redukcja ta zbliża Unię Europejską do osiągnięcia celu, jakim jest zmniejszenie liczby zgonów z powodu zanieczyszczenia powietrza o 55% do 2030 roku, co zapisano w strategii „Zero zanieczyszczeń”.
Mimo postępów, dane dla Polski pozostają alarmujące, wskazując na konieczność pilnych działań.
Zdrowotne koszty zanieczyszczenia
EEA w swoich analizach posługuje się wskaźnikiem straconych lat życia (YLL – Years of Life Lost), który obrazuje, ile lat życia zostało utraconych z powodu przedwczesnych zgonów wywołanych chorobami związanymi z zanieczyszczeniem powietrza. PM2,5 wpływa bowiem na rozwój takich schorzeń jak:
- Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP),
- Astma,
- Choroby sercowo-naczyniowe, takie jak zawały serca i udary,
- Nowotwory płuc.
Co robić, by poprawić jakość powietrza w Polsce?
Choć w Polsce podejmowane są działania mające na celu poprawę jakości powietrza, nadal pozostaje wiele do zrobienia. Główne działania to przede wszystkim:
- Wymiana starych pieców i kotłów na nowoczesne, niskoemisyjne urządzenia – programy takie jak „Czyste Powietrze” wspierają ten proces, ale ich tempo musi zostać przyspieszone.
- Redukcja emisji przemysłowych – konieczne są bardziej rygorystyczne regulacje i egzekwowanie istniejących norm.
- Promowanie transportu publicznego i elektromobilności – ograniczenie liczby samochodów w miastach zmniejszy emisje spalin.
- Edukacja społeczeństwa – świadomość zagrożeń związanych z zanieczyszczeniem powietrza może przyczynić się do zmian w codziennych nawykach obywateli.
Polska znalazła się w czołówce krajów Unii Europejskiej z największą liczbą zgonów spowodowanych zanieczyszczeniem powietrza pyłem zawieszonym PM2,5. To alarmujący sygnał, który wymaga zdecydowanych działań na poziomie państwowym i lokalnym. Poprawa jakości powietrza to inwestycja w zdrowie i życie mieszkańców, a także krok w stronę zrównoważonego rozwoju.
Źródło:
- PAP
