RSV (wirus syncytialny układu oddechowego) to jedna z najczęstszych przyczyn ciężkich zakażeń dolnych dróg oddechowych u dzieci poniżej 5. roku życia. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia, wirus ten odpowiada rocznie za około 100 000 zgonów i ponad 3,6 mln hospitalizacji w tej grupie wiekowej – z czego połowa zgonów dotyczy niemowląt poniżej 6. miesiąca życia. W odpowiedzi na ten globalny problem, WHO po raz pierwszy opublikowała szczegółowe stanowisko dotyczące szczepień ochronnych przeciwko RSV u niemowląt. Dokument zawiera konkretne zalecenia oparte na dwóch skutecznych produktach immunizacyjnych: szczepionce matczynej RSVpreF oraz przeciwciele monoklonalnym nirsewimab.
Z tego artykułu dowiesz się…
- Jakie preparaty WHO rekomenduje do ochrony niemowląt przed wirusem RSV.
- Dlaczego RSV stanowi poważne zagrożenie dla noworodków i niemowląt.
- Kiedy i w jakich sytuacjach należy podać szczepionkę matczyną oraz przeciwciało monoklonalne.
- Jakie kraje powinny w pierwszej kolejności wdrożyć te zalecenia i dlaczego.
RSV – poważne zagrożenie dla niemowląt
RSV to wirus bardzo zakaźny, który co prawda najczęściej powoduje łagodne objawy przypominające przeziębienie, takie jak katar, kaszel czy gorączka, jednak u niemowląt, wcześniaków i dzieci z obniżoną odpornością może prowadzić do ciężkich powikłań – w tym zapalenia płuc i oskrzelików. Dr Kate O’Brien, dyrektor ds. szczepień, szczepionek i leków biologicznych w WHO, podkreśla:
RSV to niezwykle zakaźny wirus, który zaraża ludzi w każdym wieku, ale jest szczególnie szkodliwy dla niemowląt, zwłaszcza tych urodzonych przedwcześnie, gdy są najbardziej narażone na ciężką chorobę.
Nowe wytyczne WHO: dwa podejścia do ochrony niemowląt
W opublikowanym w „Weekly Epidemiological Record” stanowisku WHO zarekomendowała dwa konkretne rozwiązania profilaktyczne:
1. Szczepionka matczyna RSVpreF
Ten preparat można podawać kobietom w trzecim trymestrze ciąży – najlepiej od 28. tygodnia – w ramach rutynowej opieki przedporodowej. Celem jest przeniesienie przeciwciał z matki na dziecko, co pozwala uchronić noworodka od momentu narodzin.
Zalecane przez WHO produkty szczepień przeciwko RSV mogą zmienić walkę z ciężką chorobą RSV, radykalnie zmniejszyć liczbę hospitalizacji i zgonów, ostatecznie ratując życie wielu niemowląt na całym świecie – dodaje dr O’Brien.
Szczepionka matczyna RSVpreF uzyskała wstępną kwalifikację WHO w marcu 2025 roku, co umożliwia jej zakup przez agencje ONZ i wdrażanie w krajowych programach szczepień.
2. Przeciwciało monoklonalne nirsewimab
Drugim rekomendowanym preparatem jest nirsewimab, podawany w formie pojedynczego zastrzyku niemowlętom zaraz po urodzeniu lub podczas pierwszej wizyty kontrolnej. Działa ochronnie już po tygodniu od podania i utrzymuje skuteczność przez co najmniej 5 miesięcy, co pokrywa typowy sezon zachorowań na RSV.
WHO podkreśla, że największą skuteczność osiąga się, gdy preparat podany zostaje niemowlętom poniżej 6. miesiąca życia, choć możliwe są także korzyści u dzieci do 12. miesiąca życia.
Rekomendacje dostosowane do lokalnych możliwości
WHO zaleca, by kraje dostosowały wybór preparatu do lokalnych realiów – uwzględniając dostępność infrastruktury medycznej, koszty oraz przewidywany zasięg interwencji. Zarówno szczepionka matczyna, jak i przeciwciało nirsewimab, zostały zarekomendowane do globalnego wdrożenia przez Strategic Advisory Group of Experts on Immunization (SAGE) we wrześniu 2024 roku.
Kluczowe znaczenie dla krajów o niskich i średnich dochodach
Niemal 97% zgonów związanych z RSV u niemowląt ma miejsce w krajach o ograniczonym dostępie do podstawowej opieki medycznej, takiej jak leczenie tlenowe czy nawodnienie. Dlatego WHO apeluje o jak najszybsze wdrażanie zaleceń w tych regionach.
Dla kogo są zalecenia WHO?
Dokument stanowiska WHO jest skierowany do:
- krajowych decydentów ds. zdrowia publicznego,
- kierowników programów szczepień,
- agencji międzynarodowych i krajowych finansujących opiekę zdrowotną.
Główne wnioski
- RSV odpowiada za ok. 100 tys. zgonów i 3,6 mln hospitalizacji dzieci poniżej 5. roku życia rocznie; połowa zgonów dotyczy niemowląt do 6. miesiąca życia.
- WHO zaleca dwa preparaty: szczepionkę RSVpreF dla kobiet w trzecim trymestrze ciąży oraz przeciwciało monoklonalne nirsewimab dla niemowląt od urodzenia.
- Oba produkty mogą radykalnie zmniejszyć liczbę zgonów i hospitalizacji z powodu ciężkiego przebiegu RSV, szczególnie w krajach o niskich i średnich dochodach.
- Zalecenia mają charakter globalny i mają wspierać decydentów w integrowaniu ochrony przed RSV z krajowymi programami szczepień i opieki okołoporodowej.
Źródło:
- WHO
