Lit – metal kojarzony głównie z bateriami i leczeniem zaburzeń afektywnych dwubiegunowych – nieoczekiwanie staje się bohaterem jednego z najnowszych odkryć naukowych dotyczących profilaktyki nowotworowej. Jak wynika z obszernego badania opublikowanego na łamach prestiżowego czasopisma “JAMA Network Open”, wyższa zawartość litu w wodzie pitnej może mieć związek ze zmniejszonym ryzykiem zachorowania na różne typy nowotworów. Choć mechanizm tego działania nie jest jeszcze do końca poznany, wyniki skłaniają naukowców do dalszych analiz i mogą stanowić nowy kierunek badań nad wpływem pierwiastków śladowych na zdrowie człowieka.
Lit – naturalny składnik wody pitnej
Lit jest najlżejszym ze znanych metali i naturalnie występuje w środowisku, m.in. w wodach gruntowych, skałach i glebach. Choć wielu osobom pierwiastek ten kojarzy się głównie z przemysłem elektronicznym – jako składnik baterii i akumulatorów – to ma on również znaczenie biologiczne. Sole litu od dziesięcioleci wykorzystywane są w psychiatrii, głównie jako stabilizatory nastroju w leczeniu choroby afektywnej dwubiegunowej.
Coraz częściej pojawiają się także badania wskazujące na możliwe korzystne działanie litu w środowiskowych, niewielkich stężeniach – takich, jakie występują naturalnie w wodzie pitnej. Jednocześnie warto zaznaczyć, że wysokie dawki litu, stosowane długotrwale w leczeniu farmakologicznym, mogą mieć działania niepożądane, m.in. wpływać negatywnie na nerki czy tarczycę.
Nowe badanie: lit a ryzyko nowotworów
Zespół badawczy pod przewodnictwem naukowców z University of Chicago przeprowadził jedno z największych dotąd badań dotyczących wpływu środowiskowego litu na zdrowie. Analizie poddano dane aż 252 178 osób, uczestników ogólnokrajowego programu badawczego All of Us Research Program w USA. Badanie kohortowe trwało od 31 maja 2017 r. do 15 lutego 2023 r., a statystyczna analiza wyników została przeprowadzona między wrześniem 2023, a październikiem 2024 roku.
Uczestnicy badania nie mieli historii chorób onkologicznych na starcie obserwacji. Ich miejsca zamieszkania zestawiono z mapami stężeń litu w wodzie gruntowej, opartymi na danych z 4700 studni na terenie kontynentalnych Stanów Zjednoczonych, gromadzonych przez US Geological Survey w latach 1999–2018.
Zaskakujące wyniki – niższe ryzyko raka u osób z wyższą ekspozycją na lit
W okresie obserwacyjnym odnotowano 7573 przypadki nowotworów. Analiza danych wykazała, że osoby mieszkające na terenach, gdzie woda gruntowa zawierała wyższe stężenia litu, rzadziej zapadały na choroby nowotworowe. Zależność ta była widoczna zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn, niezależnie od wieku.
Jak komentują autorzy badania, wyższa szacowana ekspozycja na lit w gruntowej wodzie pitnej wiązała się ze zmniejszonym ryzykiem zachorowania na wszystkie rodzaje nowotworów (w przypadku obu płci).
Odkrycie to otwiera nowe perspektywy dla badań nad środowiskową prewencją nowotworów, choć – jak zastrzegają sami badacze – nie oznacza jeszcze bezpośredniej zależności przyczynowo-skutkowej.
Lit – kontrowersje i wcześniejsze doniesienia naukowe
W przeszłości lit budził wiele wątpliwości w kontekście zdrowotnym. Z jednej strony jego działanie stabilizujące nastrój oraz potencjalne obniżenie ryzyka samobójstw były szeroko dokumentowane. Niektóre badania wskazywały również na jego ochronny wpływ na pacjentów onkologicznych – np. łagodzenie skutków ubocznych chemioterapii.
Z drugiej strony, pojawiały się też prace sugerujące, że obecność litu w środowisku może mieć niepożądane konsekwencje, takie jak zwiększone ryzyko autyzmu, schizofrenii czy niższa masa urodzeniowa noworodków.
Dotychczas jednak nie przeprowadzono badań na tak dużą skalę, analizujących wpływ naturalnego, środowiskowego narażenia na lit w kontekście nowotworów w ogólnej populacji.
Konieczność dalszych badań – mechanizmy wciąż nieznane
Autorzy pracy z JAMA Network Open podkreślają, że odkryty związek wymaga dalszego potwierdzenia. Mechanizm, dzięki któremu lit mógłby działać przeciwnowotworowo, pozostaje na razie nieznany. Istnieją hipotezy mówiące o jego wpływie na szlaki molekularne związane z proliferacją komórek, stresem oksydacyjnym czy procesami zapalnymi, ale nie zostały one dotąd potwierdzone klinicznie.
Naukowcy wzywają do rozszerzenia badań, zarówno epidemiologicznych, jak i laboratoryjnych, które pozwolą jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, czy lit w wodzie pitnej może rzeczywiście pełnić rolę ochronną przed rozwojem nowotworów.
👉 Wyniki oraz opis badań znajdziesz pod TYM LINKIEM
Źródła:
- JAMA Network Open
