Nanoplastik – niewidzialny, ale wszechobecny – został wykryty w ludzkim mózgu w ilościach większych, niż kiedykolwiek przypuszczano. Najnowsze badania opublikowane w „Nature Medicine” pokazują, że jego stężenie w mózgu jest nawet 30 razy wyższe niż w innych narządach, takich jak nerki czy wątroba. Co więcej, w porównaniu do wyników sprzed kilku lat ilość nanoplastiku w tkance nerwowej podwoiła się. Czy to oznacza nowe zagrożenie dla naszego zdrowia? Naukowcy wciąż poszukują odpowiedzi, ale już teraz alarmują, że plastik stał się częścią naszego organizmu – w dosłownym znaczeniu.
Nowe badania: nasz mózg coraz bardziej zanieczyszczony nanoplastikiem
Nanoplastik, czyli cząsteczki plastiku o rozmiarze mniejszym niż jeden mikrometr, został wykryty w mózgach ludzi w ilościach przekraczających wcześniejsze szacunki. Jak wynika z badań opublikowanych na początku 2024 roku w renomowanym czasopiśmie „Nature Medicine”, w mózgach badanych osób odkryto ilości nanoplastiku odpowiadające jednej plastikowej łyżeczce. Co więcej, jego stężenie jest dziś dwukrotnie wyższe niż jeszcze kilka lat temu.
Odkrycie to budzi ogromne obawy, zwłaszcza że nadal nie wiadomo, jakie skutki zdrowotne może mieć nagromadzenie nanoplastiku w ludzkim mózgu. Czy może on przyczyniać się do rozwoju chorób neurodegeneracyjnych, takich jak demencja? Na to pytanie naukowcy jeszcze nie potrafią jednoznacznie odpowiedzieć.
Mózg najbardziej narażony na nagromadzenie nanoplastiku
Badania, których współautorem jest prof. Matthew Campen z Uniwersytetu Nowy Meksyk w Albuquerque, wykazały, że nanoplastik akumuluje się w organizmie w różnych narządach, jednak to właśnie mózg gromadzi go w największych ilościach.
W badanych mózgach osób zmarłych było od siedmiu do trzydziestu razy więcej nanoplastiku niż w innych narządach, takich jak nerki, wątroba, płuca, naczynia krwionośne oraz jądra
– wskazuje prof. Campen.
Podczas sekcji zwłok osób w wieku 45-50 lat wykazano, że zawartość nanoplastiku w mózgu wynosiła 0,48 proc. wagowo, czyli niemal pół procenta masy tego organu. Zdaniem specjalistów oznacza to, że 99,5 proc. mózgu składa się z tkanki mózgowej, a 0,5 proc. to natomiast plastik.
Co jeszcze bardziej niepokojące, porównanie wyników z autopsjami przeprowadzonymi w 2016 roku wykazało, że ilość nanoplastiku w mózgu podwoiła się w ciągu zaledwie kilku lat.
Czy nanoplastik w mózgu może powodować demencję?
Jednym z najważniejszych pytań, które zadają sobie naukowcy, jest to, czy nagromadzenie nanoplastiku w mózgu może przyczyniać się do rozwoju chorób neurodegeneracyjnych, takich jak demencja.
W badaniach przeprowadzonych na 12 osobach, które przed śmiercią cierpiały na demencję, wykazano, że w ich mózgach znajdowało się od trzech do pięciu razy więcej nanoplastiku niż u osób, które nie miały tego schorzenia. Czynnikiem alarmującym jest również to, że nanoplastik koncentrował się głównie w ścianach naczyń krwionośnych oraz komórkach odpornościowych mózgu.
Mimo to, prof. Campen podkreśla, że:
To niepokojące, jednak trzeba pamiętać, że demencja jest chorobą, w której zakłócone są bariera krew-mózg oraz mechanizmy oczyszczające.
Eksperci są zgodni co do tego, że na tym etapie badań nie można jeszcze jednoznacznie stwierdzić, że nanoplastik jest przyczyną rozwoju demencji.
Podobnego zdania jest również prof. Phoebe Stapleton z Rutgers University w Piscataway, która nie uczestniczyła w badaniach, ale zaznacza, że:
Wykrycie nanoplastiku w mózgu nie oznacza jeszcze, że powoduje on w nim uszkodzenia. Konieczne są badania wykazujące, w jaki sposób nanocząsteczki mogą wpływać na komórki mózgu i czy są dla niego toksyczne.
Czy mózg może się oczyścić z nanoplastiku?
Obecnie naukowcy nie wiedzą, czy ludzki mózg posiada mechanizmy pozwalające na eliminację nanoplastiku. W przypadku innych narządów, takich jak nerki czy wątroba, organizm potrafi w pewnym stopniu wydalać szkodliwe substancje. Nie jest jednak jasne, czy podobny proces zachodzi w mózgu.
To jedno z kluczowych zagadnień, nad którym intensywnie pracują badacze, ponieważ przewlekłe zaleganie nanoplastiku w tkance nerwowej może prowadzić do nieznanych dotąd konsekwencji zdrowotnych.
Plastik – cichy intruz w naszym organizmie
Eksperci alarmują, że skala zanieczyszczenia mikroplastikiem i nanoplastikiem rośnie w zastraszającym tempie. Jak zauważa prof. Philip Landrigan z Boston College:
Połowę całego dotąd wytworzonego plastiku wyprodukowano od 2002 r., a jego produkcja może się jeszcze podwoić do 2040 r.
Zagrożeniem nie jest jednak sam plastik, ale tysiące substancji chemicznych, które mogą przenikać do organizmu wraz z jego cząsteczkami. Prof. Landrigan ostrzega:
Mikroplastik jest jak koń trojański, który wprowadza do naszego organizmu tysiące substancji chemicznych, spośród których część jest niewątpliwie szkodliwa.
Czy nanoplastik w żywności stanowi zagrożenie?
Amerykańska Agencja Żywności i Leków (FDA) informuje, że dotychczasowe badania nie wykazały jednoznacznie, że stężenie nanoplastiku w żywności stanowi zagrożenie dla zdrowia człowieka. Jednocześnie FDA zaznacza, że wciąż śledzi ukazujące się na ten temat badania.
Obecny stan wiedzy naukowej wskazuje, że nanoplastik przenika do naszego organizmu poprzez wodę, powietrze i żywność, jednak długoterminowy wpływ jego akumulacji na zdrowie człowieka pozostaje zagadką.
Odkrycie dużych ilości nanoplastiku w ludzkim mózgu to ważny sygnał alarmowy, jednak naukowcy nie potrafią jeszcze określić jego wpływu na zdrowie. Choć istnieją pewne przesłanki sugerujące jego możliwy związek z chorobami neurodegeneracyjnymi, konieczne są dalsze, precyzyjne badania.
Źródło:
- PAP
