Minął rok od wejścia w życie ustawy o szczególnej opiece geriatrycznej, która miała zrewolucjonizować system opieki nad osobami starszymi w Polsce. Czy założenia zostały zrealizowane? Jakie zmiany odczuli pacjenci i personel medyczny? Eksperci podsumowują efekty wprowadzenia przepisów, wskazując zarówno na pierwsze sukcesy, jak i na nadal nierozwiązane problemy.
Ustawa o szczególnej opiece geriatrycznej – cele i założenia
Ustawa, która weszła w życie z początkiem 2024 roku, miała na celu poprawę jakości życia seniorów poprzez stworzenie systemowych rozwiązań w zakresie ich opieki zdrowotnej. Główne filary ustawy to:
- Tworzenie Centrów Zdrowia 75+, które miały zapewniać kompleksową opiekę medyczną.
- Rozbudowa oddziałów geriatrycznych, szczególnie w powiatach o największym odsetku osób starszych.
- Rozszerzenie diagnostyki geriatrycznej w POZ, aby seniorzy mogli uzyskać wsparcie najbliżej miejsca zamieszkania.
W założeniu, Centra Zdrowia 75+ miały oferować szeroki zakres usług, od diagnostyki, przez leczenie, po rehabilitację. Placówki te, współpracujące z oddziałami geriatrycznymi, miały być wsparciem zarówno dla pacjentów, jak i ich rodzin.
Pierwszy rok ustawy – co udało się osiągnąć?
Zdaniem ekspertów, pierwszym efektem wprowadzenia ustawy jest zwiększona świadomość na temat wyzwań, jakie niesie starzenie się społeczeństwa.
Spowodowała jednak, że coraz częściej zaczynamy rozmawiać o geriatrii i o potrzebie wprowadzenia zmian w systemie.
– podkreśla w rozmowie z Biznes Newserią prof. dr hab. n. med. Katarzyna Wieczorowska-Tobis, przewodnicząca Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Gerontologicznego.
Międzyresortowy zespół ds. opieki nad osobami starszymi, powołany przez rząd, pracuje nad identyfikacją najważniejszych problemów i opracowaniem rekomendacji dla dalszych działań. Niemniej jednak, efekty działań tego zespołu będą widoczne dopiero w kolejnych latach.
Kluczowe problemy w systemie opieki geriatrycznej
1. Brak kadr medycznych
Według raportu NIK, liczba geriatrów w Polsce wynosi zaledwie 12,8 na milion mieszkańców, podczas gdy średnia w UE to od 16 do 50. Zaledwie 578 lekarzy geriatrów aktywnie wykonuje zawód, co nie zaspokaja rosnących potrzeb starzejącego się społeczeństwa.
Brak tych jednostek i brak specjalistów to jest rodzaj błędnego koła, które samo się napędza.
– zauważa prof. Wieczorowska-Tobis.
2. Niedobory pielęgniarek
Niedobory w zakresie pielęgniarek geriatrycznych są równie dotkliwe. W ponad 60% kontrolowanych szpitali brakuje odpowiedniej liczby pielęgniarek z kwalifikacjami w opiece geriatrycznej, co bezpośrednio wpływa na jakość świadczonej opieki.
3. Brak koordynacji opieki
Seniorzy często zagubieni są w systemie opieki zdrowotnej. Brak skoordynowanej pomocy sprawia, że pacjenci nie wiedzą, gdzie mogą się udać, aby uzyskać odpowiednie wsparcie.
Centra Zdrowia 75+ – szansa na kompleksową opiekę
Jednym z najbardziej innowacyjnych rozwiązań ustawy jest pomysł Centrów Zdrowia 75+. Placówki te miały oferować:
- Wstępną ocenę geriatryczną, umożliwiającą określenie potrzeb pacjenta.
- Opiekę wielospecjalistyczną, obejmującą zarówno diagnozę, jak i rehabilitację.
- Współpracę z oddziałami geriatrycznymi i POZ.
Choć na razie takich centrów jest niewiele, ich rozwój może być odpowiedzią na brak kompleksowej opieki nad seniorami. Problemem pozostaje jednak niedobór lekarzy specjalistów, którzy mogliby obsługiwać te placówki.
Wielodyscyplinarność jako podstawa nowego modelu opieki
Eksperci podkreślają, że opieka geriatryczna wymaga wielodyscyplinarnego podejścia, które obejmuje nie tylko zdrowie fizyczne pacjenta, ale także jego kondycję psychiczną, mobilność, samodzielność oraz sytuację socjalną.
Kluczowa kwestia, jeśli chodzi o polskich seniorów, to jest problem wielochorobowości (…) Rola geriatry w opiece nad seniorami jest bardzo istotna. Geriatra powinien się zajmować osobami starszymi, ale we współpracy z innymi lekarzami, ponieważ ten pacjent wymaga pewnego ustalenia priorytetów, co dla konkretnego pacjenta jest najistotniejsze, i indywidualizacji postępowania.
– zauważa dr hab. Małgorzata Kupisz-Urbańska.
Perspektywy rozwoju geriatrii w Polsce
Zdaniem ekspertów, rozwój geriatrii w Polsce wymaga:
- Stopniowej rozbudowy infrastruktury – priorytetem powinno być utworzenie oddziałów geriatrycznych w każdym województwie.
- Zwiększenia zainteresowania geriatrią wśród studentów medycyny, poprzez lepszą promocję tej specjalizacji.
- Wprowadzenia szkoleń dla lekarzy POZ, aby mogli skuteczniej współpracować z geriatrą i rozpoznawać potrzeby seniorów.
Rok od wprowadzenia ustawy o szczególnej opiece geriatrycznej to początek drogi w kierunku poprawy systemu opieki nad seniorami. Choć wdrażanie zmian napotyka wiele przeszkód, ustawa zwiększyła świadomość problemów starzejącego się społeczeństwa. Rozwój geriatrii w Polsce wymaga jednak zdecydowanych działań, które pozwolą sprostać wyzwaniom przyszłości.
Źródło:
- Biznes Newseria
