Projekt ustawy o asystencji osobistej osób z niepełnosprawnościami (UD168) to odpowiedź na wieloletnie wyzwania w zakresie wsparcia tej grupy społecznej. W końcu MRPiPS przedstawiło propozycję legislacyjną, która ma uregulować dostęp do usług asystenckich. Jakie zmiany przyniesie nowy system i jakie korzyści przyniesie osobom z niepełnosprawnościami oraz ich rodzinom? Oto najważniejsze informacje.
Cel projektu ustawy
Podstawowym celem projektu jest zapewnienie systemowego i powszechnego dostępu do usług asystencji osobistej dla osób z niepełnosprawnościami. Zgodnie z art. 19 Konwencji ONZ o Prawach Osób z Niepełnosprawnościami, Polska zobowiązuje się wspierać niezależne życie osób z wysokimi potrzebami wsparcia. Ustawa ma wyeliminować regionalne nierówności i umożliwić pełne uczestnictwo w życiu społecznym oraz zawodowym.
Kluczowe zmiany w systemie wsparcia
Nowa ustawa przewiduje:
- Systemowe uregulowanie asystencji osobistej: usługa stanie się obligatoryjna i dostępna dla każdej osoby, która spełni kryteria funkcjonalne.
- Indywidualizacja wsparcia: liczba godzin asystenckich będzie zależeć od potrzeb użytkownika, z widełkami od 30 do 240 godzin miesięcznie.
- Certyfikacja i szkolenie asystentów: zwiększenie kwalifikacji osób świadczących usługi asystenckie, w tym w obszarach specjalistycznych, takich jak komunikacja AAC.
- Swoboda wyboru: osoby z niepełnosprawnościami będą mogły wybierać między asystentami działającymi w ramach powiatowych struktur, organizacji pozarządowych lub osobami z ich otoczenia.
Wyzwania i potrzeba zmian
Aktualny system wsparcia opiera się na programach o charakterze projektowym, nie zapewnia to ciągłości ani równomiernego dostępu. Wiele osób z niepełnosprawnościami nadal zmaga się z barierami w codziennym życiu. Raport NIK z 2023 roku podkreślał, że brak stabilnych i ustawowych. Projekt ustawy wychodzi naprzeciw tym wyzwaniom, proponując rozwiązania, które uwzględniają potrzeby różnych grup społecznych.
Międzynarodowe zobowiązania Polski
Polska, jako sygnatariusz Konwencji ONZ o Prawach Osób z Niepełnosprawnościami, ma obowiązek wdrożenia rozwiązań umożliwiających niezależne życie osób z niepełnosprawnościami. Projekt ustawy realizuje również założenia Strategii na rzecz Osób z Niepełnosprawnościami 2021–2030, szczególnie w zakresie deinstytucjonalizacji wsparcia.
Wsparcie dla rodzin i kobiet
Jednym z kluczowych aspektów ustawy jest wsparcie dla rodzin osób z niepełnosprawnościami. Dzięki usłudze asystencji osobistej rodziny, zwłaszcza kobiety pełniące role opiekunek, będą miały możliwość podjęcia aktywności zawodowej. Ponadto, osoby bierne zawodowo będą mogły znaleźć zatrudnienie jako asystenci osobiści, co zwiększy wskaźniki aktywności zawodowej.
Organizacja i finansowanie systemu
Projekt zakłada, że powiaty będą odpowiadały za organizację usług asystenckich. Finansowanie ma opierać się na zasadzie rozliczania faktycznie zrealizowanych usług przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych na podstawie danych w systemie informatycznym.
Perspektywa na przyszłość
Planowane wdrożenie ustawy w I kwartale 2025 roku to istotny krok w wyrównywaniu szans osób z niepełnosprawnościami. Systemowe podejście do asystencji osobistej daje szansę na poprawę jakości życia zarówno osób korzystających z usług, jak i ich rodzin.
Źródło:
- https://www.gov.pl/web/premier/projekt-ustawy-o-asystencji-osobistej-osob-z-niepelnosprawnosciami2
