Nowe badania opublikowane w Journal of Hazardous Materials jednoznacznie wskazują na poważne zagrożenie zdrowotne wynikające z codziennego gotowania na kuchenkach gazowych. W domach, w których brak jest odpowiedniej wentylacji, a użytkowanie kuchenki jest średnie lub intensywne, znacząco wzrasta stężenie benzenu – substancji uznawanej za rakotwórczą na każdym poziomie narażenia. Zanieczyszczenia te nie ograniczają się jedynie do kuchni – przenikają do całego mieszkania, zwiększając ryzyko zachorowania na białaczkę, szczególnie wśród dzieci.
Z tego artykułu dowiesz się…
- Jakie substancje rakotwórcze, w tym benzen, emitują kuchenki gazowe podczas codziennego gotowania.
- W jaki sposób zanieczyszczenia rozprzestrzeniają się po całym domu, zwiększając ryzyko zachorowania na raka, nawet poza kuchnią.
- Dlaczego dzieci są szczególnie narażone na skutki działania benzenu i jak wentylacja wpływa na poziom zagrożenia.
- Jakie działania profilaktyczne – od wymiany sprzętu po zmianę nawyków – mogą pomóc ograniczyć ryzyko zdrowotne.
Benzen – cichy zabójca z kuchni
Podczas spalania gazu ziemnego lub propanu w kuchenkach gazowych powstają m.in. dwutlenek azotu, formaldehyd i benzen. Szczególnie ten ostatni – według WHO – „jest niebezpieczny na każdym poziomie”. Długotrwała ekspozycja na benzen może prowadzić bowiem do rozwoju białaczki oraz wywoływać objawy neurologiczne, zmęczenie, problemy z pamięcią i alergie skórne.
Biuro Oceny Zagrożeń dla Zdrowia Środowiskowego (OEHHA) w Kalifornii ustaliło bezpieczny poziom odniesienia ekspozycji na benzen na 1 część na miliard (ppb). Dla porównania, stężenia benzenu w domach z intensywnie eksploatowanymi kuchenkami gazowymi, bez odpowiedniej wentylacji, wielokrotnie przekraczają ten próg.
Modele badawcze: jak wygląda narażenie w praktyce?
Badacze z uniwersytetu Stanford, PSE i instytutów federalnych USA przeanalizowali sytuację 6,3 miliona Amerykanów korzystających z pieców emitujących najwięcej benzenu. Wykorzystano model CONTAM, służący do symulacji jakości powietrza w budynkach mieszkalnych. Po raz pierwszy potwierdzono jego skuteczność także dla lotnych związków organicznych – w tym benzenu.
Model objął 24 układy domów o powierzchni od 690 do 2840 stóp kwadratowych. Uwzględniono scenariusze niskiego, średniego i intensywnego użytkowania pieców oraz wpływ wentylacji – od braku, przez umiarkowaną, po wysokowydajną.
Największe zagrożenie: sypialnie i małe mieszkania
Jak czytamy w badaniu:
Największą skumulowaną ekspozycję na benzen odnotowano w sypialniach, mimo że znajdowały się najdalej od kuchni – czytamy w badaniu. Wynika to z faktu, że to właśnie w sypialniach ludzie spędzają najwięcej czasu – średnio ponad 9 godzin dziennie.
Przy intensywnym użytkowaniu pieca i braku wentylacji, benzen szybko rozprzestrzeniał się po całym domu, osiągając szczytowe wartości już po jednej–dwóch godzinach gotowania. W małych mieszkaniach (<900 stóp²) stężenie było szczególnie wysokie, a skumulowane ryzyko zachorowania na raka – wielokrotnie przekraczało dopuszczalne normy.
Zwiększone ryzyko zachorowania na raka, szczególnie u dzieci
Zbadano tzw. Incremental Lifetime Cancer Risk (ILTCR) – wskaźnik określający długoterminowe ryzyko zachorowania na raka w wyniku ekspozycji na konkretną substancję.
Wyniki są alarmujące. W mieszkaniach o wysokim użytkowaniu pieców i braku wentylacji ILTCR wzrósł dziewięciokrotnie u dorosłych i aż szesnastokrotnie u dzieci względem progu bezpieczeństwa WHO (IE-06).
Dzieci oddychają szybciej i są lżejsze od dorosłych, co zwiększa stężenie benzenu w ich tkankach – zauważyli naukowcy.
W domach bez wentylacji nawet średnie użycie kuchenki gazowej przekraczało bezpieczny próg ryzyka nowotworowego dla dzieci.
Skuteczność wentylacji: ogranicza, ale nie eliminuje ryzyka
Okapy o wydajności 25% zmniejszały stężenie benzenu o około 25%, a te o skuteczności 75% – o około 75%. Jednak nawet przy najwyższej wydajności wentylacji ryzyko zachorowania na raka nie zostało całkowicie wyeliminowane.
Otwarte okna przez cały dzień redukowały poziom benzenu o 95–99%, natomiast bardziej realistyczne użytkowanie (np. otwieranie okien na 1–2 godziny) ograniczało stężenie zaledwie o 42%. Połączenie wentylacji mechanicznej i naturalnej przynosiło najlepsze efekty, ale nie usuwało zagrożenia całkowicie.
Ile przypadków białaczki można by uniknąć?
W badanej grupie 6,3 miliona Amerykanów narażonych na działanie 5% najbardziej emisyjnych kuchenek gazowych, w warunkach intensywnego użytkowania i braku wentylacji przewidywano od 16 do 69 dodatkowych przypadków białaczki rocznie. Najwięcej z nich dotyczyło mieszkańców małych, słabo wentylowanych mieszkań.
Średnie użytkowanie pieców bez wentylacji oznaczało 10 dodatkowych przypadków rocznie, a niskie – około 1,5. Przy wzięciu pod uwagę liczby gospodarstw domowych na całym świecie, problem ten staje się poważnym wyzwaniem zdrowia publicznego.
Jak zaznaczają naukowcy:
Nasze badanie wykazało, że narażenie na działanie kuchenek gazowych zwiększa ryzyko zachorowania na raka, szczególnie w domach, w których kuchenki są często i średnio używane.
Eksperci apelują o ograniczenie ekspozycji poprzez przechodzenie na kuchenki elektryczne lub indukcyjne, stosowanie wysokowydajnych okapów i poprawę wentylacji pomieszczeń. Jednak nawet te środki nie eliminują całkowicie ryzyka, dlatego potrzebne są zmiany systemowe – od regulacji jakości powietrza w pomieszczeniach, po edukację publiczną i politykę zdrowotną.
👉 Wyniki oraz opis badań znajdziesz pod TYM LINKIEM
Główne wnioski
- Benzen emitowany przez kuchenki gazowe przenika do całego domu i jest szczególnie niebezpieczny w niewentylowanych, małych pomieszczeniach – najwyższe stężenia odnotowano w sypialniach.
- Ryzyko zachorowania na raka przy intensywnym użytkowaniu kuchenek gazowych bez wentylacji przekraczało zalecane limity WHO nawet 16-krotnie – zwłaszcza u dzieci.
- Okapy i otwarte okna znacząco zmniejszają stężenie benzenu, ale nie eliminują go całkowicie – potrzebne są zmiany systemowe i edukacja publiczna.
- Wśród 6,3 mln Amerykanów narażonych na działanie 5% najgorszych kuchenek może dochodzić do 16–69 dodatkowych przypadków białaczki rocznie, głównie w mieszkaniach bez odpowiedniej wentylacji.
Źródła:
- sciencedirect.com
- psehealthyenergy.org
- news-medical.net
