3 grudnia obchodzimy Międzynarodowy Dzień Osób z Niepełnosprawnościami, który każdego roku zwraca uwagę na prawa osób z niepełnosprawnościami oraz konieczność pełnej ich integracji w życie społeczne, polityczne i kulturalne. W Polsce, która ratyfikowała Konwencję o prawach osób niepełnosprawnych w 2012 roku, temat ten, ze względu na bieżące wydarzenia, nabiera szczególnego znaczenia.
Międzynarodowy Dzień Osób z Niepełnosprawnościami – cele obchodów
Dzień ustanowiony przez Organizację Narodów Zjednoczonych ma na celu:
- Zwiększenie świadomości społecznej na temat problemów osób z niepełnosprawnościami.
- Promowanie pełnego uczestnictwa osób z niepełnosprawnościami we wszystkich dziedzinach życia, na równi z innymi obywatelami.
- Usuwanie barier architektonicznych, informacyjnych i społecznych, które ograniczają dostęp do przestrzeni publicznych, edukacji czy rynku pracy.
Konwencja o prawach osób z niepełnosprawnościami
Przyjęta w 2006 roku Konwencja, której Polska jest stroną, zakłada, że każda osoba z niepełnosprawnością ma prawo do:
- Wolności i bezpieczeństwa osobistego.
- Swobodnego poruszania się oraz równego dostępu do przestrzeni publicznej i transportu.
- Ochrony zdrowia i pełnej opieki medycznej dostosowanej do jej potrzeb.
- Udziału w życiu społecznym, politycznym i kulturalnym.
Ile jest w Polsce osób z niepełnosprawnościami?
Na podstawie wyników Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z 2021 roku, liczba osób niepełnosprawnych w Polsce wynosiła 5,4 mln, co stanowi 14,3% całej populacji kraju. To wzrost w porównaniu do wyników z 2011 roku, kiedy odsetek ten wynosił 12,2%. Liczba osób z niepełnosprawnościami zwiększyła się o 750,5 tys. osób, co stanowi wzrost o 15,98% w ciągu dekady.
Struktura demograficzna osób z niepełnosprawnościami
- Kobiety stanowią większość osób z niepełnosprawnościami – ich udział wynosi 54,9%, podczas gdy mężczyźni stanowią 45,1%.
- Osoby z prawnym orzeczeniem z niepełnosprawnościami stanowią 63,7% tej grupy, czyli około 3,47 mln osób.
Biologiczne i prawne ujęcie niepełnosprawności
Osoby z niepełnosprawnościami w Polsce można podzielić na:
- Osoby niepełnosprawne prawnie i biologicznie (jednocześnie) – 2 015 304 osoby.
- Osoby wyłącznie z niepełnosprawnością prawną – 1 455 889 osób.
- Osoby wyłącznie biologicznie niepełnosprawne – 1 976 355 osób.
Osoby biologicznie niepełnosprawne to te, które odczuwają ograniczenia w podstawowych czynnościach życiowych, ale nie posiadają oficjalnego orzeczenia. W tej grupie odnotowano największy wzrost – o 26,24% w porównaniu z 2011 rokiem.
Porównanie do 2011 roku
W ciągu dekady liczba osób z niepełnosprawnościami wzrosła w każdej analizowanej kategorii:
- Liczba osób niepełnosprawnych prawnie zwiększyła się o 10,78%.
- Liczba osób biologicznie niepełnosprawnych wzrosła o 410,8 tys. osób, co oznacza wzrost o 26,24%.
Wybrane wyzwania w Polsce w 2024 roku
- Dostępność infrastruktury: pomimo licznych inicjatyw, wiele budynków użyteczności publicznej nadal pozostaje niedostępnych dla osób z niepełnosprawnościami.
- Wsparcie na rynku pracy: zatrudnienie osób z niepełnosprawnościami wciąż jest zbyt niskie, głównie z powodu braku dostosowania stanowisk pracy.
- Edukacja i opieka medyczna: wiele placówek edukacyjnych i medycznych nadal nie jest w pełni przygotowanych na potrzeby osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności.
Protest w sprawie Ustawy o asystencji osobistej
W Polsce wiele się dzieje, a osoby z niepełnosprawnościami aktywnie walczą o swoje prawa. 3 grudnia 2024 roku odbędzie się protest przed Kancelarią Premiera pod hasłem „Ustawa o Asystencji Osobistej dla OzN, zgodna z Konwencją ONZ – TERAZ!”. Organizatorem wydarzenia, które potrwa od godziny 11:00 do 15:00, są działacze społeczni, aktywiści i samorządowcy. Protest to odpowiedź na wieloletnie zaniedbania w zakresie prawnej ochrony i wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami, a jego celem jest wywołanie realnych zmian w polityce społecznej, które zapewnią niezależność i pełne uczestnictwo w życiu społecznym.
- Zobacz koniecznie: Projekt ustawy: Asystencja osobista osób z niepełnosprawnościami
Inspirujące inicjatywy
Obchody Dnia Osób z Niepełnosprawnościami to również okazja do zaprezentowania przykładów dobrych praktyk:
- Program „Dostępność Plus”, który od kilku lat przyczynia się do poprawy dostępności przestrzeni publicznych.
- Inicjatywy lokalne organizowane przez NGO-sy, wspierające aktywizację zawodową i społeczną osób z niepełnosprawnościami.
- Kampanie społeczne, które zmieniają sposób postrzegania niepełnosprawności w mediach i społeczeństwie.
Źródło:
- https://niepelnosprawni.gov.pl/p,79,informacje-i-dane-demograficzne
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_Dzie%C5%84_Os%C3%B3b_z_Niepe%C5%82nosprawno%C5%9Bciami
- https://www.fundacjaavalon.pl/aktualnosc/wez-z-nami-udzial-w-protescie-pod-haslem-ustawa-o-asystencji-osobistej-dla-ozn-zgodna-z-konwencja-onz-teraz/
