Rzecznik Praw Obywatelskich, Marcin Wiącek, zwrócił się do Ministry Zdrowia, Izabeli Leszczyny, z prośbą o kompleksową zmianę podejścia do stosowania przymusu bezpośredniego w szpitalach psychiatrycznych. Apel ten wynika z licznych sygnałów o nadużyciach oraz braku odpowiednich szkoleń personelu medycznego w tym zakresie.
Brak szkoleń i procedur
Obecne przepisy, w tym art. 18c ust. 3 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, wymagają jedynie poinstruowania personelu w zakresie stosowania przymusu bezpośredniego. Nie ma jednak obowiązku organizowania szkoleń praktycznych. W programach specjalizacji z psychiatrii oraz psychiatrii dzieci i młodzieży brakuje szczegółowych zajęć dotyczących technik stosowania przymusu. Jedynie program pielęgniarstwa psychiatrycznego częściowo porusza ten temat.
Nadużycia i brak kontroli
Kontrole przeprowadzone przez Biuro RPO, Biuro Rzecznika Praw Pacjenta oraz Najwyższą Izbę Kontroli wykazały zbyt częste stosowanie unieruchomienia, brak procedur analizujących zasadność użycia przymusu oraz niewystarczający nadzór nad decyzjami o przedłużeniu przymusu powyżej 16 godzin.
Dodatkowo, unieruchomienia często odbywają się w salach wieloosobowych, co narusza intymność pacjentów. Brakuje również obowiązku monitoringu wizyjnego podczas stosowania przymusu.
Potrzeba zmian systemowych
RPO podkreśla konieczność:
- wprowadzenia obowiązkowych szkoleń dla personelu medycznego,
- opracowania alternatywnych metod reagowania na zachowania agresywne lub autoagresywne,
- zmiany przepisów dotyczących przedłużania przymusu bezpośredniego,
- zapewnienia odpowiednich warunków dla pacjentów poddawanych przymusowi, w tym jednoosobowych sal i monitoringu.
Zmiany te mają na celu ochronę praw pacjentów oraz poprawę standardów opieki psychiatrycznej.
Dalsze kroki
Ministerstwo Zdrowia zapowiedziało prace nad nowelizacją przepisów dotyczących stosowania przymusu bezpośredniego. RPO oczekuje konkretnych działań w tym zakresie, w tym stworzenia systemu szkoleń oraz wprowadzenia mechanizmów kontrolnych. Aplikacja wa RPO dostępna jest na stronie Biura Rzecznika Praw Obywatelskich.
