Wielu pacjentów chciałoby kupować leki OTC w takiej ilości, jaka jest im rzeczywiście potrzebna, aby uniknąć nadmiaru, marnowania leków i niepotrzebnych kosztów. Niestety, w praktyce realizacja tego prostego życzenia okazuje się niezwykle trudna. Na przeszkodzie temu stoją bowiem przepisy prawne i polityka cenowa koncernów farmaceutycznych, przez co aptekarze nie zawsze mogą spełnić oczekiwania klientów. Skutkiem tego jest rosnący problem marnowania leków. Jak wygląda sytuacja i dlaczego dzielenie leków bez recepty jest tak kontrowersyjne?
Problem marnowania leków OTC
W sezonie grypowym zapotrzebowanie na leki bez recepty, takie jak Rutinoscorbin, Strepsils czy Theraflu, gwałtownie wzrasta. Jednocześnie wiele osób zmuszonych jest kupować większe opakowania, które często nie zostają w pełni wykorzystane przed upływem terminu ważności. Część z nich trafia do kosza, co nie tylko generuje straty finansowe dla pacjentów, ale również obciąża środowisko.
Jak zauważają eksperci portalu Aptekarski.com:
Częstą praktyką za pierwszym stołem jest wydawanie pacjentom niepełnych opakowań leków. Dzielenie ich na listki lub blistry. Jest to niekiedy wynikiem nacisku ze strony pacjentów. To zjawisko dotyczy zarówno produktów leczniczych na receptę, jak i tych sprzedawanych bez recepty, wyrobów medycznych oraz suplementów diety.
Jednak decyzja o dzieleniu leków spoczywa na kierowniku apteki i jest obwarowana wieloma ograniczeniami. Przepisy jasno określają, że leki powinny być wydawane w oryginalnym opakowaniu, co dodatkowo ogranicza możliwość wprowadzenia praktyk dostosowanych do potrzeb pacjentów.
Dlaczego dzielenie leków OTC jest problematyczne?
Zgodnie z rozporządzeniem ministra zdrowia z 12 października 2018 r., dzielenie leków OTC jest niedopuszczalne w większości przypadków. Wyjątki dotyczą wyłącznie:
- antybiotyków stosowanych wewnętrznie,
- leków do podawania pozajelitowego,
- leków wziewnych,
- leków kategorii „Rpw”,
- substancji psychotropowych i środków odurzających określonych ustawą o przeciwdziałaniu narkomanii.
Dla leków OTC takich jak Strepsils czy Theraflu przepisy te nie przewidują żadnych wyjątków. Oznacza to, że farmaceuta, który zdecyduje się na podział opakowania, naraża się na konsekwencje prawne.
Polityka cenowa
Dla koncernów farmaceutycznych i aptek bardziej opłacalne jest sprzedawanie dużych opakowań leków, co zwiększa ich obroty. Dla pacjenta natomiast większe opakowanie to niższa cena jednostkowa. Przykładowo:
- Jedna tabletka Gripexu w opakowaniu 10 sztuk kosztuje 2 zł, a w opakowaniu 24 sztuk – 1,58 zł.
- Pastylka Strepsils w opakowaniu 24 sztuk to wydatek 0,94 zł, a w opakowaniu 36 sztuk – 0,63 zł.
- Tabletka powlekana Rutinoscorbin, w opakowaniu 150 sztuk to koszt 0,12 zł, natomiast w opakowaniu 210 sztuk – tylko 0,09 zł.
- Jedno opakowanie proszku do sporządzenia roztworu doustnego Theraflu ExtraGRIP w opakowaniu, w którym jest 14 saszetek, koszt jednej wynosi 1,88 zł, natomiast ta sama porcja roztworu w opakowaniu, w którym jest 10 sztuk kosztuje 2,66 zł.
Choć z punktu widzenia ekonomii większe opakowania wydają się korzystniejsze, to jednak dla wielu pacjentów zakup tak dużej ilości leków jest zbędny i prowadzi do ich marnowania.
Wpływ przepisów na apteki i pacjentów
Farmaceuci często stają przed dylematem: przestrzegać przepisów czy wychodzić naprzeciw potrzebom pacjentów. Jak podkreśla Naczelna Izba Aptekarska:
Kierownik apteki odpowiada za właściwe stosowanie przepisów prawa dotyczących wydawania leków i powinien zapewnić ich przestrzeganie przez personel. Jego rolą jest nadzór nad przestrzeganiem tych zasad, co zapewnia bezpieczeństwo pacjentów i zgodność z prawem.
Tym samym każdy przypadek dzielenia opakowań leków OTC, choćby wynikał z chęci pomocy pacjentowi, wiąże się z ryzykiem prawnym.
Z drugiej jednak strony, brak możliwości zakupu mniejszych ilości leków budzi frustrację pacjentów, którzy czują się zmuszeni do nadmiernych wydatków. Problem ten jest szczególnie widoczny w sezonie zwiększonego zapotrzebowania na leki przeciwgrypowe i przeziębieniowe.
Czy możliwe jest rozwiązanie problemu?
Rozwiązaniem mogłoby być wprowadzenie zmian legislacyjnych umożliwiających sprzedaż mniejszych porcji leków OTC w specjalnie oznakowanych opakowaniach aptecznych. Praktyka taka funkcjonuje już w przypadku leków recepturowych. Oznakowanie daty ważności i numeru serii każdego wydanego blistra zwiększyłoby bezpieczeństwo pacjentów, jednocześnie redukując ilość zmarnowanych leków.
Kolejnym krokiem mogłaby być zmiana polityki cenowej producentów farmaceutycznych, zachęcająca do produkcji opakowań o różnych wielkościach, dostosowanych do indywidualnych potrzeb konsumentów. Jednak wprowadzenie takich rozwiązań wymaga współpracy wielu podmiotów, od producentów przez apteki po ustawodawców.
Źródło:
- Rynek Zdrowia
