Leczenie otyłości może przynieść nie tylko korzyści metaboliczne i poprawę jakości życia, ale – jak pokazują nowe badania – również skuteczną ochronę przed nowotworami. Wyniki przedstawione podczas Europejskiego Kongresu Otyłości (ECO 2024) w Maladze oraz opublikowane w eClinicalMedicine wskazują, że agonisty receptora GLP-1 pierwszej generacji, takie jak liraglutyd czy eksenatyd, mogą niemal o połowę zmniejszyć ryzyko rozwoju nowotworów związanych z otyłością. Co istotne – efekt ten wykracza poza samą utratę masy ciała.
Z tego artykułu dowiesz się…
- Jak leki GLP-1RA wpływają na ryzyko zachorowania na nowotwory związane z otyłością.
- Dlaczego działanie GLP-1RA wykracza poza utratę masy ciała.
- Jakie nowotwory są powiązane z otyłością i jak można im zapobiegać.
- Jakie są plany dalszych badań nad zastosowaniem leków odchudzających w prewencji onkologicznej.
Leki GLP-1RA – więcej niż tylko odchudzanie
Agoniści receptora GLP-1 (glukagonopodobnego peptydu 1) są od lat stosowani w leczeniu cukrzycy typu 2 i otyłości. Ich działanie polega m.in. na obniżaniu poziomu glukozy i wydłużaniu uczucia sytości. Jednak nowe obserwacje wskazują na znacznie szersze korzyści terapeutyczne tych leków.
Nie rozumiemy jeszcze w pełni, jak działają GLP-1, ale badanie to stanowi kolejny dowód na to, że sama utrata wagi nie może w pełni odpowiadać za korzyści metaboliczne, przeciwnowotworowe i wiele innych korzyści, jakie zapewniają te leki – podkreśla dr Yael Wolff Sagy, współautorka badania z Clalit Health Services w Tel Awiwie.
Otyłość a ryzyko nowotworów – zależność potwierdzona
Nadwaga i otyłość są drugą najczęstszą przyczyną zachorowań na nowotwory w krajach rozwiniętych – według danych NHS odpowiadają za ponad 5% wszystkich przypadków raka. Dotyczy to m.in. raka piersi po menopauzie, raka jelita grubego, trzonu macicy, trzustki, wątroby, jajnika, tarczycy czy żołądka.
Nowe badania porównujące pacjentów z otyłością i cukrzycą typu 2 wykazały, że osoby leczone GLP-1RA są o 41% mniej narażone na zachorowanie na nowotwory związane z otyłością niż osoby po operacji bariatrycznej – mimo że chirurgia prowadziła do większej redukcji masy ciała.
Projekt badania – kogo objęto obserwacją?
W badaniu wzięło udział 6356 pacjentów z Izraela, korzystających z opieki Clalit Health Services (ponad połowa populacji kraju). Były to osoby z BMI ≥35, bez historii nowotworów, które w latach 2010–2018 były leczone liraglutydem, eksenatydem lub dulaglutydem albo przeszły operację bariatryczną. Każda grupa obejmowała 3178 osób, dopasowanych pod względem płci, wieku, BMI i palenia tytoniu. Średnia obserwacja trwała 7,5 roku.
Rak związany z otyłością rozwinął się u 298 pacjentów – najczęściej był to rak piersi po menopauzie (26%), rak jelita grubego (16%) oraz rak macicy (15%). Stwierdzono podobną częstość zachorowań w obu grupach: 5,76 przypadków na 1000 osób w grupie operacyjnej i 5,64 w grupie przyjmującej GLP-1RA.
Efekt wykraczający poza utratę masy ciała
Gdy w analizie uwzględniono skalę utraty wagi, okazało się, że działanie przeciwnowotworowe GLP-1RA jest niezależne od spadku BMI.
Ochronne działanie GLP1-RAs przed nowotworami związanymi z otyłością prawdopodobnie wynika z wielu mechanizmów, w tym zmniejszania stanu zapalnego – wyjaśnia prof. Dror Dicker z Hasharon Hospital, Rabin Medical Center.
Zdaniem badaczy, nowa generacja silniejszych leków GLP-1RA, takich jak tirzepatyd (Mounjaro), może jeszcze skuteczniej chronić przed nowotworami niż starsze preparaty.
Mounjaro kontra Wegovy – nowa generacja leków GLP-1
Podczas kongresu w Maladze zaprezentowano również wyniki badania porównującego dwie nowe terapie – Mounjaro (tirzepatyd) i Wegovy (semaglutyd). Uczestnicy leczeni Mounjaro schudli średnio 20,2% masy ciała, w porównaniu do 13,7% przy Wegovy. Oba leki wykazują ogromny potencjał nie tylko w redukcji masy ciała, ale także – być może – w profilaktyce nowotworowej.
Apel o badania kliniczne
Obiecujące dane skłoniły 54 ekspertów z 12 krajów do podpisania międzynarodowego apelu o rozpoczęcie szeroko zakrojonych, randomizowanych badań klinicznych. Zespół z University of Manchester, we współpracy z Cancer Research UK, przygotowuje się do największego badania GLP-1 w kontekście onkologii prewencyjnej. Pierwsze wyniki mogą pojawić się w ciągu 3–5 lat.
Już wiemy, że operacje bariatryczne obniżają ryzyko raka o około 30 proc. Te dane sugerują, że GLP-1 może zmniejszyć to ryzyko nawet o połowę. To ogromna zmiana – komentuje prof. Mark Lawler z Queen’s University w Belfaście.
Wnioski dla medycyny i onkologii
Leki GLP-1RA mogą stać się nie tylko filarem leczenia otyłości i cukrzycy, ale również ważnym elementem profilaktyki onkologicznej. Ich potencjał wykracza poza kontrolę masy ciała – wpływa na metabolizm, zapalenie i układ odpornościowy. Dalsze badania pozwolą dokładnie zrozumieć mechanizmy i potwierdzić bezpieczeństwo długoterminowego stosowania tych preparatów.
Jak podkreśla prof. Jason Halford z University of Leeds:
To może być początek zupełnie nowej ery. Nie chodzi tylko o zapobieganie – zarządzanie wagą u pacjentów onkologicznych ma ogromne znaczenie dla wyników leczenia.
Główne wnioski
- Leki GLP-1RA mogą obniżyć ryzyko nowotworów związanych z otyłością nawet o 41% – niezależnie od utraty wagi, co wskazuje na ich bezpośrednie działanie przeciwnowotworowe.
- W badaniu z udziałem 6356 pacjentów częstość nowotworów była podobna w grupach operacji bariatrycznej i GLP-1RA, mimo że operacja skutkowała większym spadkiem masy ciała.
- Najczęstsze nowotwory związane z otyłością to rak piersi po menopauzie, jelita grubego i trzonu macicy – odpowiadały łącznie za ponad 50% przypadków w badaniu.
- Eksperci apelują o szeroko zakrojone badania kliniczne nad wykorzystaniem leków GLP-1 w prewencji raka, w tym u pacjentów już zdiagnozowanych onkologicznie.
Źródło:
- European Association for the Study of Obesity
