Co roku w Europie 200 tys. osób umiera z powodu z pozoru prozaicznej przyczyny – niestosowania się do zaleceń terapeutycznych. Problem ten dotyka także Polski, gdzie ponad połowa pacjentów z chorobami przewlekłymi ignoruje wytyczne lekarzy, co prowadzi do tragicznych konsekwencji zdrowotnych i ogromnych strat finansowych. Dlaczego tak się dzieje? Jakie są tego skutki? I co można zrobić, aby poprawić sytuację? Eksperci podpowiadają, jak walczyć z tym cichym zabójcą.
Nieprzestrzeganie zaleceń – niewidzialny kryzys zdrowotny
Zjawisko nieprzestrzegania zaleceń terapeutycznych, znane również jako „non-adherence,” to problem o globalnej skali, który szczególnie dotyka pacjentów z chorobami przewlekłymi, takimi jak nadciśnienie tętnicze, cukrzyca czy choroby serca. Statystyki są alarmujące – w Polsce aż 58% pacjentów z nadciśnieniem tętniczym nie stosuje się do zaleceń lekarzy już po roku od diagnozy.
Niestosowanie się do zaleceń znacząco zwiększa ryzyko zgonów z powodu zawałów serca i udarów mózgu, ostrzega prof. Aleksander Prejbisz z Narodowego Instytutu Kardiologii. Konsekwencje tego zjawiska odczuwa nie tylko pacjent, ale także cały system ochrony zdrowia. W Polsce roczne straty z tego tytułu szacuje się na 6 miliardów złotych.
Dlaczego pacjenci nie przestrzegają zaleceń?
Eksperci wskazują na kilka kluczowych przyczyn:
- Brak zrozumienia istoty leczenia – Pacjenci często nie rozumieją, dlaczego dany lek czy zmiana stylu życia są tak ważne dla ich zdrowia.
- Koszty leków i terapii – Nawet refundowane leki bywają dla wielu osób zbyt drogie. Według danych NFZ z lat 2013-2018, 24% pacjentów z nowo zdiagnozowanym nadciśnieniem w ogóle nie realizuje pierwszej recepty.
- Złożoność terapii – Wielu pacjentów rezygnuje z leczenia z powodu skomplikowanych schematów przyjmowania leków.
- Brak relacji lekarz-pacjent – Pacjenci, którzy nie czują się odpowiednio zaopiekowani, są mniej skłonni przestrzegać zaleceń.
Koszty nieprzestrzegania zaleceń
Konsekwencje non-adherence są ogromne – zarówno dla pacjentów, jak i systemu opieki zdrowotnej:
- Zdrowotne: Pogorszenie stanu zdrowia, większe ryzyko hospitalizacji, przedwczesne zgony.
- Ekonomiczne: W samej Unii Europejskiej straty wynikające z tego problemu wynoszą 125 miliardów euro rocznie.
- Społeczne: Większe obciążenie szpitali, pogotowia ratunkowego i lekarzy rodzinnych.
Każdy nieprzestrzegający zaleceń pacjent to potencjalny przypadek, który mógłby zostać zapobiegnięty dzięki odpowiedniemu leczeniu.
Jak poprawić adherence?
Eksperci podkreślają, że bardzo ważne znaczenie mają działania systemowe i indywidualne:
- Edukacja pacjentów: Wzmacnianie świadomości zdrowotnej poprzez kampanie społeczne.
- Uproszczenie terapii: Stosowanie leków złożonych, takich jak polypigułki i leki hybrydowe, które ułatwiają pacjentom regularne przyjmowanie leków.
- Wsparcie lekarzy: Budowanie relacji z pacjentami i dostosowywanie terapii do ich potrzeb.
- Inspiracja dobrymi praktykami: Polska może wzorować się na krajach takich jak Portugalia i Słowacja, gdzie skuteczne strategie zmniejszyły problem non-adherence.
Apel ekspertów
Podczas konferencji w Warszawie Polskie Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego wystosowało apel o zjednoczenie środowisk medycznych, farmaceutycznych i pacjenckich w walce z problemem non-adherence:
Nasz apel kierujemy do przedstawicieli instytucji odpowiedzialnych za kształtowanie polityki zdrowotnej w Polsce, do organizacji pacjenckich (…), do towarzystw naukowych oraz profesjonalistów medycznych i farmaceutycznych (…) oraz do wszystkich osób świadomych znaczenia stosowania zaleceń terapeutycznych dla zdrowia Polaków i efektywności systemu ochrony zdrowia
Eksperci zachęcają także do wdrażania nowych technologii, takich jak aplikacje mobilne wspierające pacjentów w regularnym przyjmowaniu leków, oraz systemowych zmian, które ułatwią dostęp do terapii.
Źródło:
- PAP
