Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO) Marcin Wiącek po raz kolejny przedstawił swoją opinię na temat projektu ustawy o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów. Choć część wcześniejszych uwag Rzecznika została uwzględniona, w aktualnej wersji projektu nadal pozostaje wiele istotnych kwestii wymagających dopracowania. RPO wskazuje na potencjalne zagrożenia związane z ograniczeniami w dostępie do świadczeń, nieprecyzyjne przepisy dotyczące tajemnicy zawodowej oraz ograniczenia w prawie do obrony.
Zgoda na świadczenia psychologiczne dla małoletnich i ubezwłasnowolnionych
Projekt ustawy przewiduje, że w przypadku osób małoletnich lub ubezwłasnowolnionych, zgodę na udzielenie świadczeń psychologicznych wyraża przedstawiciel ustawowy lub opiekun faktyczny. Jednak, jak zauważa RPO, projekt nie uwzględnia sytuacji, gdy taka osoba nie istnieje lub kontakt z nią jest niemożliwy.
W związku z tym Rzecznik proponuje wprowadzenie mechanizmu uzyskiwania zgody sądu opiekuńczego, który mógłby podejmować decyzje w takich sytuacjach.
Tajemnica psychologiczna po śmierci pacjenta
Według aktualnego projektu ustawy, tajemnica psychologiczna obowiązuje również po śmierci odbiorcy świadczeń, chyba że osoba bliska wyrazi zgodę na jej ujawnienie. RPO wskazuje, że takie rozwiązanie nie uwzględnia sytuacji konfliktu między osobami bliskimi ani woli pacjenta wyrażonej za życia.
Konieczne zatem jest stworzenie ram prawnych, które pozwolą na rozwiązanie konfliktów w takich sytuacjach oraz na respektowanie decyzji odbiorcy świadczeń dotyczących ujawniania informacji po jego śmierci. Ponadto RPO zwraca uwagę na brak jasnych przepisów w przypadku, gdy świadczenie było udzielane więcej niż jednej osobie, np. w terapii rodzinnej.
Dostęp do akt postępowania dyscyplinarnego
Projekt ustawy wprowadza możliwość ograniczenia dostępu do akt postępowania dyscyplinarnego psychologów, jeśli sprzeciwia się temu „dobro postępowania”. RPO zauważa, że takie sformułowanie jest zbyt ogólne i może prowadzić do nadużyć.
Prawo do obrony, gwarantowane przez Konstytucję RP, wymaga zapewnienia dostępu do akt postępowania. Obecne przepisy mogą prowadzić do arbitralnego pozbawienia tego prawa, wskazuje Rzecznik. Szczególne kontrowersje budzi fakt, że ograniczenia mogą być stosowane również na etapie postępowania przed sądem psychologów, co może poważnie utrudnić obronę obwinionym.
Wątpliwości dotyczące badań naukowych
Projekt ustawy rozszerza pojęcie „wykonywania zawodu psychologa” na prowadzenie badań naukowych i działalność dydaktyczną. RPO zauważa, że takie uregulowanie może negatywnie wpłynąć na rozwój naukowy w dziedzinie psychologii.
RPO wskazuje na uwagi PTP
RPO wskazał również, że Polskie Towarzystwo Psychologiczne (PTP) zgłosiło swoje uwagi. Podkreśla ono, że psychologowie udzielający świadczeń zdrowotnych powinni być uznawani za osoby wykonujące zawód medyczny. Obecne zapisy projektu ustawy nie uwzględniają tego faktu, co może prowadzić do dezorientacji w interpretacji przepisów.
Psychoterapia i jakość świadczeń
Jednym z największych braków projektu ustawy jest nieuwzględnienie psychoterapii jako świadczenia psychologicznego. Według PTP, taka luka prawna może prowadzić do problemów interpretacyjnych i osłabienia jakości usług. Ponadto PTP postuluje wprowadzenie obowiązku poddawania się superrewizji przez psychologów, co miałoby na celu zwiększenie standardów jakości.
Źródło:
- RPO
