Poród jest jednym z najbardziej intensywnych doświadczeń w życiu kobiety – zarówno emocjonalnie, jak i fizycznie. Jednak w Polsce wiele kobiet zmaga się nie tylko z bólem porodowym, ale także z ograniczeniami w dostępie do metod łagodzenia tego bólu. Według danych Narodowego Funduszu Zdrowia oraz badań Rzecznika Praw Pacjenta (RPP), ból porodowy pozostaje jednym z największych wyzwań w opiece okołoporodowej, a znieczulenie zewnątrzoponowe, choć dostępne, wciąż jest stosowane zbyt rzadko.
Znieczulenie zewnątrzoponowe – prawo, które nie zawsze działa
Zgodnie z przepisami każda kobieta rodząca ma prawo do bezpłatnego znieczulenia zewnątrzoponowego od 2015 roku. W praktyce jednak sytuacja wygląda inaczej. W 2022 roku porody ze znieczuleniem zewnątrzoponowym stanowiły jedynie 14% wszystkich porodów naturalnych, a w wielu szpitalach odsetek ten wynosił poniżej 3%.
Największym problemem, jak wskazują dane RPP, jest brak anestezjologów – to właśnie ten czynnik odpowiada za 79% przypadków niestosowania znieczulenia. W niektórych placówkach wskazywano również na brak woli pacjentek (8%), jednak badania ankietowe pokazują, że wiele kobiet nie jest informowanych o tej możliwości.
Statystyki, które niepokoją
W 2022 roku aż w 195 spośród 349 analizowanych szpitali nie wykonano ani jednego porodu naturalnego ze znieczuleniem. Tylko 16 placówek osiągnęło odsetek ponad 50% porodów z analgezją zewnątrzoponową – większość z nich znajdowała się w dużych miastach, takich jak Warszawa, Łódź czy Kraków. W mniejszych miejscowościach dostępność tej metody łagodzenia bólu pozostaje marginalna.
Głos kobiet – ból jako trauma
Rzecznik Praw Pacjenta przeprowadził badanie ankietowe, w którym udział wzięło 3008 kobiet. Wyniki wskazują, że 51% kobiet oceniło swoje porody jako traumatyczne. Główne przyczyny to brak respektowania planu porodu, brak informacji o dostępnych metodach łagodzenia bólu oraz nacinanie krocza bez zgody (17% przypadków).
Najbardziej alarmujące dane:
- Tylko 45% kobiet otrzymało informację o metodach łagodzenia bólu.
- Zaledwie 15% kobiet miało mierzoną skalę natężenia bólu podczas porodu.
- 68% rodzących nie skorzystało ze znieczulenia, głównie z powodu braku dostępu do tej procedury.
Ból porodowy – medyczne i prawne aspekty
Ból porodowy jest jednym z najbardziej intensywnych doznań fizycznych. Opisuje się go jako „ciężki do rozdzierającego” u 50-70% rodzących. Znieczulenie zewnątrzoponowe uznawane jest za złoty standard w łagodzeniu bólu porodowego, pozwalając na zachowanie mobilności pacjentki i wspieranie fizjologicznego przebiegu porodu.
Metody łagodzenia bólu porodowego dzielą się na:
- Farmakologiczne: znieczulenie zewnątrzoponowe, podtlenek azotu (gaz rozweselający), leki dożylne.
- Niefarmakologiczne: masaże, kąpiele, techniki oddechowe, stymulacja nerwów, aktywność fizyczna.
Dlaczego znieczulenie jest tak rzadko stosowane?
Odpowiedzi zarządzających szpitalami i personelu medycznego wskazują na kilka głównych przyczyn:
- Brak personelu – anestezjolodzy są w Polsce deficytową grupą zawodową.
- Niechęć personelu – w pojedynczych przypadkach wskazywano na brak woli lekarzy do wykonywania procedur znieczulenia.
- Brak wiedzy pacjentek – nie wszystkie kobiety są informowane o swoich prawach i dostępnych metodach.
Rola edukacji i standardów opieki
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z 2018 roku, każda kobieta powinna być poinformowana o przebiegu porodu, metodach łagodzenia bólu i dostępnych opcjach w placówce medycznej. Niestety, jak pokazują badania, standardy te często nie są przestrzegane. Kluczowym wyzwaniem jest więc zwiększenie świadomości zarówno wśród pacjentek, jak i personelu.
Co należy zmienić?
Rzecznik Praw Pacjenta na podstawie przeprowadzonych badań zaproponował kilka głównych działań, takich jak:
- Zwiększenie liczby anestezjologów poprzez lepsze warunki pracy i systemy motywacyjne.
- Edukacja pacjentek na temat przysługujących im praw.
- Wdrożenie procedur informacyjnych w szpitalach, aby każda kobieta była świadoma dostępnych metod łagodzenia bólu.
- Monitorowanie przestrzegania standardów opieki przez odpowiednie organy nadzorcze.
Ból porodowy, choć nieodłączny element naturalnego porodu, nie musi być traumatycznym doświadczeniem. Polska opieka okołoporodowa wymaga jednak pilnych zmian, aby zapewnić kobietom godne warunki porodu. Wprowadzenie skuteczniejszych procedur, lepsze zarządzanie personelem medycznym oraz edukacja pacjentek mogą znacząco poprawić jakość porodów w naszym kraju.
Źródło:
- https://www.termedia.pl/mz/Bole-porodowkowe-,59105.html
