Wczesna i trafna diagnostyka choroby Alzheimera staje się coraz ważniejsza w kontekście nowych terapii modyfikujących jej przebieg. Tradycyjne testy poznawcze, wykonywane w warunkach podstawowej opieki zdrowotnej, mają jednak swoje ograniczenia. Naukowcy z Uniwersytetu w Lund opracowali innowacyjny, cyfrowy test BioCog, który umożliwia obiektywną ocenę funkcji poznawczych pacjentów już na pierwszym etapie diagnostyki. Narzędzie to może znacząco poprawić skuteczność wykrywania Alzheimera i usprawnić decyzje dotyczące dalszych badań, takich jak testy biomarkerów krwi.
Z tego artykułu dowiesz się…
- Jak działa cyfrowy test BioCog i jakie funkcje poznawcze ocenia.
- W jaki sposób test wspiera lekarzy POZ w podejmowaniu decyzji diagnostycznych.
- Dlaczego cyfrowe narzędzia są skuteczniejsze od tradycyjnych testów papierowych.
- Kto może skorzystać z badania krwi wykrywającego biomarkery choroby Alzheimera.
Wczesna diagnoza w obliczu nowych terapii
Choroba Alzheimera pozostaje najczęstszą przyczyną demencji na świecie. W miarę pojawiania się nowych terapii modyfikujących jej przebieg, rośnie znaczenie wczesnego i trafnego rozpoznania. Co istotne, nie każda osoba zgłaszająca się do lekarza z objawami zaburzeń funkcji poznawczych choruje na Alzheimera – objawy te mogą być także efektem depresji, zmęczenia czy innych form demencji. Dlatego tak kluczowe staje się szybkie i precyzyjne rozróżnienie przypadków wymagających dalszej diagnostyki.
Naukowcy z Uniwersytetu w Lund w Szwecji opracowali cyfrowy test poznawczy, który może być przeprowadzany już na poziomie podstawowej opieki zdrowotnej. Jak podkreślają autorzy badania opublikowanego na łamach „Nature Medicine”, nowe narzędzie może istotnie odciążyć specjalistyczne kliniki pamięci, umożliwiając szybszą selekcję pacjentów, którzy powinni być skierowani na dalsze testy – zwłaszcza badania krwi w kierunku patologii charakterystycznych dla choroby Alzheimera.
Cyfrowe narzędzie dostosowane do realiów POZ
W warunkach podstawowej opieki zdrowotnej, gdzie czas wizyty jest ograniczony, a dostęp do specjalistycznych narzędzi diagnostycznych bywa utrudniony, cyfrowy test może okazać się kluczowy.
Ten cyfrowy test, który pacjenci wykonują samodzielnie, przy minimalnym udziale personelu medycznego, poprawia możliwości lekarza podstawowej opieki zdrowotnej w zakresie określania, kto powinien zostać poddany dalszym badaniom krwi w kierunku choroby Alzheimera, już na wczesnym etapie diagnostyki – mówi profesor Oskar Hansson, kierujący badaniem wraz z Pontusem Tidemanem.
Podstawowa opieka zdrowotna, jak zauważa Hansson, nie dysponuje zasobami ani wiedzą specjalistyczną, jaką mają kliniki pamięci. Test cyfrowy może tu odegrać ważną rolę, wypełniając lukę diagnostyczną i wspierając lekarzy pierwszego kontaktu w podejmowaniu decyzji klinicznych.
Czym różni się test cyfrowy od klasycznych metod?
W odróżnieniu od testów papierowych, stosowanych powszechnie do oceny funkcji poznawczych, rozwiązanie opracowane w Lund jest znacznie bardziej złożone. Pozwala ono bowiem analizować parametry dotąd trudne do zmierzenia, takie jak czas reakcji, sposób wyszukiwania słów czy tempo stukania w ekran.
Zdecydowana większość osób doświadczających utraty pamięci najpierw szuka leczenia w swoim ośrodku zdrowia. Nasz nowy test cyfrowy zapewnia pierwszy, obiektywny obraz – na wcześniejszym etapie i z większą precyzją – u których pacjentów występują zaburzenia funkcji poznawczych wskazujące na chorobę Alzheimera – podkreśla Hansson.
Jak działa test BioCog?
Test cyfrowy BioCog przeprowadzany jest samodzielnie przez pacjenta, na przykład na tablecie. Zawiera zestaw zadań badających:
- pamięć (zapamiętywanie 10 słów),
- szybkość przetwarzania poznawczego i uwagę,
- orientację (data, dzień tygodnia, rok),
- opóźnione przypominanie wcześniej zapamiętanych informacji,
- rozpoznawanie (spośród 30 słów należy wybrać 10 wcześniej zapamiętanych).
Połączenie wyników podtestów pozwala z dużym prawdopodobieństwem ocenić, czy pacjent ma upośledzenie funkcji poznawczych. Wynik może stanowić podstawę do skierowania na bardziej zaawansowane testy, np. badanie krwi pod kątem biomarkerów choroby Alzheimera.
Test jako brama do diagnostyki biomarkerów
Wyniki cyfrowego testu wskazują, którzy pacjenci powinni być skierowani na badania krwi mierzące poziom fosforylowanego białka tau – jednego z najbardziej obiecujących biomarkerów diagnostycznych Alzheimera.
Wskazuje to, kto powinien poddać się badaniu krwi mierzącemu poziom zfosforylowanego białka tau, które z dużą dokładnością pozwala wykryć patologię mózgu związaną z chorobą Alzheimera – mówi Pontus Tideman, doktorantka i psycholog w Memory Clinic w Szpitalu Uniwersyteckim w Skåne.
Obecnie badania te dostępne są głównie w wyspecjalizowanych placówkach, jednak z czasem planowane jest ich szersze wdrożenie do POZ. Dzięki cyfrowemu testowi możliwe będzie jednak ograniczenie liczby pacjentów kierowanych na drogie i specjalistyczne badania tylko do tych, u których podejrzenie jest najwyższe.
BioCog testowany w warunkach POZ
Wiele testów cyfrowych powstaje w warunkach laboratoryjnych lub klinicznych, ale BioCog wyróżnia się tym, że został oceniony na populacji pacjentów podstawowej opieki zdrowotnej – czyli osób, które zgłaszają się z pierwszymi objawami pogorszenia pamięci i funkcji poznawczych.
Wyjątkowość naszego testu BioCog polega na tym, że w przeciwieństwie do innych testów cyfrowych, został on oceniony na populacji pacjentów podstawowej opieki zdrowotnej, czyli pacjentów zgłaszających się na leczenie do ośrodka zdrowia z powodu problemów poznawczych, takich jak problemy z pamięcią – mówi Linda Karlsson, doktorantka w grupie badawczej Clinical Memory Research.
W ocenie badaczy, połączenie wyników testu i badania krwi znacząco zwiększa dokładność diagnostyki i może stanowić realne wsparcie dla lekarzy POZ, którzy na co dzień zmagają się z ograniczonym czasem i zasobami.
👉 Wyniki oraz opis badań znajdziesz pod TYM LINKIEM
Główne wnioski
- Cyfrowy test BioCog umożliwia samodzielną ocenę funkcji poznawczych pacjenta w warunkach podstawowej opieki zdrowotnej.
- Test mierzy m.in. pamięć, szybkość przetwarzania, orientację i rozpoznawanie słów, analizując także parametry takie jak czas reakcji czy szybkość stukania w ekran.
- Wyniki testu wskazują, którzy pacjenci powinni zostać skierowani na badanie krwi pod kątem poziomu zfosforylowanego białka tau – kluczowego biomarkera choroby Alzheimera.
- BioCog został przetestowany na populacji pacjentów POZ, co czyni go unikatowym narzędziem wspierającym lekarzy w codziennej praktyce klinicznej.
Źródło:
- Lund University
- Nature Medicine
