W poszukiwaniu długowieczności ludzkość przez wieki eksperymentowała z różnymi metodami, od filozoficznego kamienia po rygorystyczne diety. Dziś, dzięki postępom w biologii molekularnej, naukowcy zbliżają się do odpowiedzi, jak spowolnić starzenie się organizmu bez konieczności rezygnowania z codziennych przyjemności. Najnowsze badanie przeprowadzone przez naukowców z University of East Anglia i University of Glasgow wskazuje, że lek immunosupresyjny rapamycyna może działać niemal tak skutecznie jak restrykcje kaloryczne – dotychczas uznawane za złoty standard przedłużania życia.
Z tego artykułu dowiesz się…
- Jakie działanie przeciwstarzeniowe wykazuje rapamycyna i jak wypada na tle metforminy i ograniczeń kalorycznych.
- Jakie wyniki przyniosła metaanaliza 167 badań na ośmiu gatunkach kręgowców, w tym naczelnych.
- Czy przyjmowanie rapamycyny może być bezpieczne dla ludzi i jakie są możliwe skutki uboczne.
- Dlaczego ograniczenie kalorii wciąż pozostaje najskuteczniejszą znaną metodą wydłużania życia.
Dieta a długowieczność – punkt wyjścia
Już blisko sto lat temu naukowcy zauważyli, że ograniczenie kalorii może znacząco wydłużyć życie gryzoni laboratoryjnych. Od tego czasu wiele badań potwierdziło, że zmniejszenie ilości spożywanego jedzenia – zarówno poprzez stałą dietę niskokaloryczną, jak i przerywany post – prowadzi do dłuższego życia i mniejszej zapadalności na choroby związane z wiekiem.
Jednak dla większości ludzi długotrwałe przestrzeganie restrykcyjnej diety jest trudne i nieprzyjemne, a w skrajnych przypadkach może być wręcz niebezpieczne. To skłania naukowców do poszukiwań farmakologicznych metod naśladowania efektów biologicznych ograniczenia kalorii.
Rapamycyna – odkrycie z Wyspy Wielkanocnej
Rapamycyna, znana również jako sirolimus, została po raz pierwszy wyizolowana w 1975 roku z próbki gleby pobranej dekadę wcześniej na Wyspie Wielkanocnej (Rapa Nui). Wytwarzana przez bakterie Streptomyces hygroscopicus, początkowo zyskała sławę jako lek immunosupresyjny stosowany w transplantologii. Hamuje ona aktywację limfocytów T, dzięki czemu zapobiega odrzutom przeszczepów.
Jednak już od kilku lat badacze analizują jej potencjał jako środka przeciwstarzeniowego. Rapamycyna blokuje tzw. szlak mTOR (mechanistic Target of Rapamycin), który odpowiada za wykrywanie dostępności składników odżywczych i regulację wzrostu komórek – czyli jeden z głównych mechanizmów biologicznych wpływających na starzenie się organizmu.
Metaanaliza: 167 badań, 8 gatunków, 3 strategie
Naukowcy z Wielkiej Brytanii przeanalizowali wyniki 167 badań obejmujących osiem gatunków kręgowców – od ryb po naczelne – porównując trzy strategie mające potencjalnie wpływać na długowieczność:
- ograniczenie kalorii (dieta),
- podawanie rapamycyny,
- stosowanie metforminy (leku przeciwcukrzycowego).
Wnioski były jednoznaczne:
Rapamycyna wydłużała życie niemal tak samo skutecznie jak jedzenie mniejszych ilości, podczas gdy metformina nie wykazała wyraźnych korzyści – podsumowują autorzy badania.
Co więcej, efekt długowieczności był niezależny od płci zwierząt i rodzaju ograniczenia dietetycznego (przerywany post czy stała dieta niskokaloryczna).
Metformina zawodzi
Metformina, powszechnie stosowana w leczeniu cukrzycy typu 2, przez lata była promowana jako potencjalny „lek długowieczności”. Wywodzi się z naturalnego związku występującego w roślinie Galega officinalis (ruta kozia). Mimo wcześniejszych nadziei, najnowsze metaanalizy wykazały, że nie przynosi ona istotnych korzyści w zakresie długości życia u analizowanych gatunków.
Korzyści i ryzyka związane z rapamycyną
Rapamycyna to obecnie jedno z najciekawszych narzędzi badanych w kontekście spowalniania procesów starzenia. W odróżnieniu od diety, której przestrzeganie wymaga dużej dyscypliny, przyjmowanie leku – potencjalnie w formie przerywanych dawek – może być prostsze i bardziej dostępne.
Nie jest jednak pozbawiona wad. Działa jako immunosupresant, co oznacza, że może obniżać odporność i zaburzać funkcje rozrodcze. Naukowcy próbują teraz ustalić, czy stosowanie mniejszych, przerywanych dawek pozwala uzyskać korzyści bez efektów ubocznych. Badania w tym zakresie trwają.
W trwającym badaniu rapamycyny na ludziach, ochotnicy otrzymujący niskie, przerywane dawki rapamycyny doświadczyli pozytywnych efektów na wskaźniki okresu zdrowia – donoszą autorzy.
Ostrożny optymizm
Chociaż rapamycyna daje nadzieję na przyszłość, autorzy badania podkreślają, że przed jej szerokim zastosowaniem w profilaktyce starzenia potrzebne są dalsze, rygorystyczne badania kliniczne u ludzi. Celem jest stworzenie terapii, która pozwoli wydłużyć życie i zachować jego jakość – bez rezygnowania z przyjemności takich jak kawałek ciasta czekoladowego.
👉 Wyniki oraz opis badań znajdziesz pod TYM LINKIEM
Główne wnioski
- Rapamycyna wydłuża życie niemal równie skutecznie jak ograniczenie kalorii – potwierdza to metaanaliza 167 badań obejmujących ryby, myszy, szczury i naczelne.
- Metformina, mimo popularności w terapii cukrzycy typu 2, nie wykazała istotnego wpływu na długość życia w analizowanych badaniach.
- Ograniczenia kaloryczne pozostają najskuteczniejszą metodą przedłużania życia, niezależnie od płci i rodzaju diety (przerywany post, stałe ograniczenie).
- Rapamycyna może wpływać na układ odpornościowy, dlatego trwają badania nad bezpiecznymi, niskimi dawkami u ludzi – wstępne wyniki są obiecujące.
Źródło:
- Aging Cell.
- University of East Anglia
