Kwestia stosowania leków przeciwbólowych w czasie ciąży budzi wiele wątpliwości zarówno wśród pacjentek, jak i lekarzy. Obawy dotyczące potencjalnego wpływu opioidów na rozwój dziecka skłaniały dotąd do ostrożności. Jednak nowe badanie przeprowadzone na Uniwersytecie Indiany, z wykorzystaniem danych ze szwedzkich rejestrów populacyjnych, rzuca nowe światło na tę kwestię. Wyniki sugerują, że umiarkowane stosowanie przepisanych opioidów w czasie ciąży nie powoduje zwiększonego ryzyka wystąpienia autyzmu (ASD) ani ADHD u dzieci.
Z tego artykułu dowiesz się…
- Czy stosowanie opioidów w ciąży zwiększa ryzyko autyzmu i ADHD u dzieci
- Jakie czynniki rzeczywiście mogą odpowiadać za ryzyko zaburzeń neurorozwojowych
- Na czym polegało badanie z wykorzystaniem szwedzkich rejestrów zdrowotnych
- Jakie są praktyczne wnioski dla lekarzy i kobiet w ciąży
Przebieg badania i zastosowane dane
Badanie objęło dane z ponad 1,2 miliona urodzeń w Szwecji w latach 2007–2018. Część analiz dotyczących ADHD uwzględniała także dane z wcześniejszych lat, do 2015 roku. Łącznie analizowano ponad 4,4% dzieci, których matki stosowały przepisane opioidy w ciąży.
W badaniu oceniano ryzyko wystąpienia u potomstwa ASD i ADHD w zależności od poziomu ekspozycji prenatalnej na opioidy – uwzględniając dawkę i czas trwania terapii. Początkowo obserwowano zwiększone ryzyko, jednak po uwzględnieniu szeregu czynników zakłócających, wyniki uległy istotnemu osłabieniu.
Wnioski: brak związku przyczynowo-skutkowego
To badanie pomaga dostarczyć więcej informacji kobietom w ciąży i ich lekarzom, którzy próbują podejmować złożone decyzje dotyczące najlepszych sposobów radzenia sobie z bólem w czasie ciąży – wyjaśnia pierwsza autorka, Emma Cleary z Uniwersytetu Indiany.
Po zastosowaniu zaawansowanych metod statystycznych, w tym porównań między rodzeństwem oraz analiz uwzględniających czynniki genetyczne i środowiskowe, okazało się, że samo stosowanie opioidów nie zwiększa ryzyka ASD i ADHD.
Kiedy to robimy, ryzyko, które początkowo obserwujemy, znika. Jak wykazały wcześniejsze badania, te cechy ogólne zwiększają prawdopodobieństwo narażenia na przepisane opioidy i zwiększają ryzyko wystąpienia ASD i ADHD” – dodała Cleary.
Co faktycznie odpowiada za obserwowane ryzyko?
Zdaniem współautorki badania, Ayeshy Sujan ze Stanford University:
Zaobserwowane powiązania między prenatalną ekspozycją na opioidowe leki przeciwbólowe a dwoma głównymi zaburzeniami neurorozwojowymi – autyzmem i ADHD – są w dużej mierze spowodowane czynnikami prowadzącymi do stosowania opioidowych leków przeciwbólowych, a nie samą ekspozycją na opioidy.
Czynniki te mogą obejmować:
- schorzenia psychiczne i przewlekły ból u matki,
- predyspozycje genetyczne,
- status społeczno-ekonomiczny,
- wcześniejsze leczenie opioidami,
- charakterystyki ciąży i uwarunkowania środowiskowe.
Innowacyjne podejście metodologiczne
Badanie wyróżniało się nie tylko skalą, ale też zastosowaniem zaawansowanych metod, w tym:
- porównań między rodzeństwem (utrzymujących stałe czynniki genetyczne i środowiskowe),
- analiz z wykorzystaniem danych z recepcji leków,
- eksploracji tekstów recept (uwzględnienie m.in. zakresu dawkowania i dawek doraźnych).
W przypadku tych aptek zawsze występuje pewna niepewność – przyznaje Cleary – ale dzięki analizie tekstu byliśmy w stanie przetestować różne możliwe wersje ekspozycji – i w ramach tych analiz uzyskaliśmy zbieżne wyniki.
Praktyczne znaczenie dla klinicystów i pacjentek
To doskonały przykład tego, jak współpraca między badaczami, klinicystami i inżynierami danych może wykorzystać duże zbiory danych, aby pomóc w znalezieniu odpowiedzi na kluczowe pytania kliniczne – zauważył prof. Brian D’Onofrio, współgłówny badacz projektu.
Wnioski z badania wskazują, że łagodne i umiarkowane stosowanie opioidowych leków przeciwbólowych u kobiet w ciąży – zgodnie z zaleceniami – może być bezpieczne, jeśli chodzi o rozwój dziecka. Jednocześnie badacze podkreślają konieczność dalszych prac nad zrozumieniem, co faktycznie zwiększa ryzyko ASD i ADHD w tej populacji.
Może to być ból i leżące u jego podłoża procesy patofizjologiczne, może to być uwarunkowanie genetyczne. Jednak osoby, którym częściej przepisuje się opioidy, mogą również potrzebować większego wsparcia w radzeniu sobie z objawami w trakcie ciąży – tłumaczy Cleary.
👉 Wyniki oraz opis badań znajdziesz pod TYM LINKIEM
Główne wnioski
- Umiarkowane stosowanie opioidów w ciąży nie zwiększa ryzyka autyzmu ani ADHD u dzieci.
- Zaobserwowane ryzyko w badaniach populacyjnych wynika głównie z czynników zakłócających, nie z samych opioidów.
- Nowatorskie metody, takie jak analiza tekstu recept i porównania między rodzeństwem, potwierdzają brak związku przyczynowego.
- Wyniki wspierają lekarzy w podejmowaniu decyzji dotyczących leczenia bólu u kobiet w ciąży oraz wskazują na potrzebę wsparcia psychospołecznego.
Źródło:
- Indiana University
- PLOS Medicine
