Reforma ochrony zdrowia psychicznego w Polsce to największe wyzwanie społeczne i zdrowotne ostatnich lat. Jak podkreśla prof. Andrzej Cechnicki z Katedry Psychiatrii Collegium Medicum UJ, potrzeba aż 3 miliardów złotych, aby zakończyć wdrażanie modelu opieki środowiskowej. Pomimo jednak sukcesów pilotażowych centrów zdrowia psychicznego (CZP), zmiany w finansowaniu mogą zagrozić całej reformie.
Model opieki środowiskowej – klucz do reformy
Reforma zdrowia psychicznego w Polsce opiera się na modelu opieki środowiskowej, który zakłada:
- Odpowiedzialność terytorialną – centra zdrowia psychicznego (CZP) mają odpowiadać za opiekę nad mieszkańcami konkretnego obszaru.
- Finansowanie ryczałtowe – środki przyznawane są na podstawie liczby mieszkańców, a nie pojedynczych usług medycznych.
Prof. Cechnicki podkreśla, że model ten, realizowany w ramach pilotażu CZP, jest jednym z najlepszych w Europie. Jednak zmiana systemu finansowania na model „za usługę” może zniweczyć jego założenia.
Obawy o przyszłość centrów zdrowia psychicznego
Środowisko psychiatrów, psychoterapeutów i pacjentów obawia się, że propozycje Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ) mogą zniszczyć dotychczasowe osiągnięcia reformy.
Pilotaż CZP kończy się bowiem w czerwcu 2025 r., a NFZ proponuje model mieszany: ryczałt na pacjenta oraz opłatę za usługę. Zdaniem prof. Cechnickiego, zmiana ta doprowadzi do chaosu i braku koordynacji:
Jeżeli decydenci odejdą od finansowania centrów na mieszkańca konkretnego terytorium, to zlikwiduje obecną reformę.
Psychiatria dzieci i młodzieży – dwa różne światy
Pomimo sukcesów reformy w opiece nad dorosłymi, psychiatria dzieci i młodzieży nadal opiera się na systemie opłaty za usługę. Brakuje jednak odpowiedzialności terytorialnej, zespołów leczenia domowego i poradni rodzinnych. Jak podkreśla prof. Cechnicki:
Chcemy te dzieci ratować i godnie leczyć. Obecny system nie pozwala na skuteczną pomoc.
- Zobacz również: Do 2028 roku powstanie nowoczesne Centrum Psychiatrii dla Dzieci i Młodzieży we Wrocławiu
Koszt reformy i jej przyszłość
Prof. Cechnicki oszacował koszty zakończenia reformy na 3 miliardy złotych. Wiceminister zdrowia Wojciech Konieczny szacuje, że przeniesienie systemu CZP na całą Polskę to wydatek rzędu 1,5-2 mld złotych.
Dla porównania:
- Wydatki na zdrowie w Polsce wynoszą obecnie 4,5% PKB.
- Wzrost nakładów do 6% PKB w przyszłym roku i 7% w 2026 r. mógłby pozwolić na pełne wdrożenie reformy.
Zagrożenia dla reformy
Brak odpowiedniego finansowania prowadzi do poważnych problemów, w tym:
- Odpływ kadry – wielu psychiatrów przechodzi do sektora prywatnego lub wyjeżdża za granicę.
- Komercjalizacja zdrowia psychicznego – mnożą się prywatne centra opieki psychologicznej, które są niedostępne dla dużej części społeczeństwa.
- Brak ciągłości opieki – zmiana modelu finansowania może doprowadzić do powrotu systemu, w którym „pełne łóżka” są premiowane kosztem elastyczności i koordynacji.
Reforma zdrowia psychicznego to największe i najbardziej złożone wyzwanie zdrowotne w Polsce. Dzięki modelowi opieki środowiskowej możliwe było stworzenie systemu, który odpowiada na potrzeby pacjentów. Jednak jego przyszłość zależy od decyzji dotyczących finansowania. Jak podkreśla prof. Cechnicki:
To się należy naszym dzieciom. Dlatego o to walczymy.
Źródło:
- https://www.rynekzdrowia.pl/Psychiatria/Najwieksza-reforma-zdrowotna-w-Polsce-Prof-Cechnicki-potrzeba-3-mld-zl,266130,16.html
