Rak żołądka, szczególnie w postaci z przerzutami do otrzewnej, pozostaje jednym z najtrudniejszych do leczenia nowotworów. Standardowe terapie, w tym połączenie chemioterapii z leczeniem anty-PD-1, często zawodzą w przypadku rozsiewu do otrzewnej, a rokowania pacjentów są niekorzystne. Najnowsze badania japońskich naukowców dają jednak nadzieję na przełom – opracowana szczepionka mRNA ukierunkowana na specyficzne dla guza neoantygeny (neoAgs) wykazała imponującą skuteczność w modelach zwierzęcych raka żołądka, w tym w leczeniu trudnych do opanowania przerzutów do otrzewnej.
Z tego artykułu dowiesz się…
- Jak działa nowa szczepionka mRNA przeciwko rakowi żołądka i na czym polega jej innowacyjność.
- Dlaczego połączenie szczepionki z terapią anty-PD-1 znacząco wzmacnia odpowiedź immunologiczną.
- Jakie efekty uzyskano w modelach zwierzęcych, w tym w leczeniu przerzutów do otrzewnej.
- Jakie wyzwania stoją przed wdrożeniem tej terapii do praktyki klinicznej.
Nowatorskie podejście do immunoterapii raka żołądka
Zespół pod kierownictwem prof. Kazuhiro Kakimi z Katedry Immunologii Uniwersytetu Kindai, przy współpracy ekspertów z Uniwersytetu Tohoku, Uniwersytetu w Osace i Uniwersytetu Tokijskiego, opracował szczepionkę opartą na mRNA zamkniętym w nanocząsteczkach lipidowych (LNP). mRNA zawiera trzy połączone minigeny kodujące trzy neoAgs, wcześniej zidentyfikowane w linii komórkowej raka żołądka u myszy YTN16.
Badania, opublikowane w czasopiśmie Gastric Cancer 31 lipca 2025 r., obejmowały testy szczepionki podawanej samodzielnie oraz w połączeniu z terapią anty-PD-1.
Mechanizm działania i wyniki badań
Jak wyjaśnia prof. Kakimi, szczepionka stymuluje silną odpowiedź cytotoksycznych limfocytów T specyficznych dla neoAg:
Przechodzą one od stanu wyczerpania komórek progenitorowych (Tex prog), przez stan wyczerpania pośredniego (Tex int) z silną funkcją efektorową, aż do stanu wyczerpania końcowego (Tex term).
W odróżnieniu od samej terapii anty-PD-1, która zwiększa liczbę komórek efektorowych (Tex int), lecz nie wspiera wystarczająco produkcji komórek progenitorowych, połączenie tej terapii ze szczepionką powoduje wzrost obu populacji. Efektem jest długotrwała, skuteczna odpowiedź przeciwnowotworowa.
W testach terapeutycznych szczepionka mRNA doprowadziła do regresji i eradykacji guza u wszystkich leczonych myszy, a wyniki były jeszcze lepsze po połączeniu z leczeniem anty-PD-1.
Szczepionka skuteczna przeciw przerzutom do otrzewnej
Szczególnie obiecujące są wyniki dotyczące przerzutów do otrzewnej – najczęstszej formy nawrotu raka żołądka po operacji. Sama szczepionka wykazała działanie ochronne u myszy, którym dootrzewnowo podano komórki nowotworowe YTN16, a w połączeniu z anty-PD-1 zahamowała wzrost guza nawet u zwierząt z już istniejącymi przerzutami.
Wyzwania i perspektywy kliniczne
NeoAgs, powstające w wyniku indywidualnych mutacji genetycznych u pacjentów, są kluczowym elementem personalizowanej immunoterapii. Jak podkreśla prof. Kakimi:
Chociaż zaobserwowaliśmy, że te szczepionki mają niezwykłą skuteczność terapeutyczną, największym wyzwaniem jest identyfikacja prawdziwych neoAg, które są rozpoznawane i atakowane przez limfocyty T in vivo.
Obecnie naukowcy udoskonalają metody przewidywania i selekcji właściwych neoantygenów. Zainteresowanie tą technologią jest ogromne – firmy takie jak Moderna czy BioNTech prowadzą już badania kliniczne nad podobnymi szczepionkami mRNA opartymi na neoAgs, łączonymi z inhibitorami punktów kontrolnych układu odpornościowego.
👉 Wyniki oraz opis badań znajdziesz pod TYM LINKIEM
Główne wnioski
- Szczepionka mRNA ukierunkowana na neoantygeny wykazuje wysoką skuteczność w leczeniu raka żołądka, szczególnie w przypadkach z przerzutami do otrzewnej.
- W połączeniu z terapią anty-PD-1 stymuluje zarówno komórki progenitorowe Tex prog, jak i komórki efektorowe Tex int, zapewniając długotrwałą odpowiedź przeciwnowotworową.
- W badaniach na myszach doprowadziła do regresji i eradykacji guza u wszystkich leczonych zwierząt, także w zaawansowanych stadiach choroby.
- Największym wyzwaniem pozostaje identyfikacja skutecznych neoantygenów, co jest kluczowe dla personalizacji terapii u pacjentów.
Źródło:
- Kindai University
- Gastric Cancer
