Stłuszczeniowa choroba wątroby związana z dysfunkcją metaboliczną (MASLD) to dziś jedno z najczęstszych schorzeń wątroby na świecie. Nowe badania zespołu z Uniwersytetu w Barcelonie pokazują, że dostępne już na rynku leki – pemafibrat i telmisartan – mogą skutecznie redukować akumulację tłuszczu w wątrobie i ograniczać ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych.
Z tego artykułu dowiesz się…
- Jakie dostępne już leki mogą pomóc w leczeniu stłuszczeniowej choroby wątroby (MASLD).
- Dlaczego terapia skojarzona może być bardziej skuteczna i bezpieczna niż leczenie jednym lekiem.
- Jak działają pemafibrat i telmisartan na poziomie molekularnym – w tym rola białka PCK1.
- Jakie są ograniczenia obecnych badań i co jest potrzebne, by leki trafiły do praktyki klinicznej.
MASLD – globalne wyzwanie zdrowotne
MASLD dotyka nawet 30% dorosłej populacji. To przewlekłe schorzenie wiąże się z nadmiernym odkładaniem tłuszczu w komórkach wątrobowych i zwiększonym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych. Obecnie możliwości terapeutyczne są ograniczone, a rozwój nowych leków często napotyka bariery związane z bezpieczeństwem.
W tym kontekście kluczowe znaczenie ma tzw. „repurposing” – ponowne wykorzystanie leków o znanym profilu bezpieczeństwa w nowych wskazaniach. Badacze z Barcelony postanowili sprawdzić skuteczność leków obniżających ciśnienie i poziom lipidów, które są już stosowane w praktyce klinicznej.
Skuteczność pemafibratu i telmisartanu
Zespół prof. Marty Alegret zbadał dwa dostępne leki:
- Pemafibrat – obniżający poziom lipidów (dostępny w Japonii),
- Telmisartan – lek przeciwnadciśnieniowy z klasy antagonistów receptora angiotensyny II.
W badaniach na modelach zwierzęcych (szczury i larwy danio pręgowanego) udowodniono, że:
- kombinacja obu leków cofa akumulację tłuszczu w wątrobie,
- zmniejsza ryzyko sercowo-naczyniowe,
- połowa dawki każdego z leków działa równie skutecznie jak pełna dawka, co może zredukować potencjalną toksyczność.
Terapia skojarzona lekami działającymi na różne szlaki patogenne może być lepszą strategią niż monoterapia, dzięki możliwemu efektowi synergistycznemu i zmniejszonej toksyczności związanej ze stosowaniem niższych dawek każdego z leków – podkreśla Alegret.
Różne mechanizmy działania
Pemafibrat i telmisartan działają na różne szlaki biologiczne. Po raz pierwszy opisano rolę białka PCK1 jako kluczowego mechanizmu działania telmisartanu. W modelach zwierzęcych:
- poziom PCK1 w wątrobie pacjentów z MASLD był obniżony,
- leczenie telmisartanem przywracało jego wartość do normy,
- zwiększona aktywność PCK1 przesuwała metabolizm z lipogenezy na glukoneogenezę – bez niepożądanego wzrostu glukozy we krwi.
Ten wzrost produkcji glukozy mógłby mieć negatywny wpływ, gdyby glukoza została wyeksportowana i zgromadzona we krwi, ponieważ mogłoby to prowadzić do cukrzycy, ale zauważyliśmy, że tak nie jest – mówi profesor z UB.
Danio pręgowany – alternatywny model badawczy
Larwy danio pręgowanego posłużyły jako alternatywny model do badania MASLD. Charakteryzują się one metabolizmem lipidowym i fizjologią wątroby zbliżoną do ssaków, a ich użycie:
- przyspiesza uzyskanie wyników,
- zmniejsza koszty badań,
- ułatwia wczesną ocenę skuteczności leków.
Perspektywy kliniczne i kolejne kroki
Choć wyniki badań są obiecujące, to nadal są to wyniki przedkliniczne. Kolejnym etapem są badania kliniczne u ludzi, które potwierdzą skuteczność i bezpieczeństwo terapii.
Zespół prof. Alegret pracuje już nad:
- modelami zaawansowanego włóknienia wątroby,
- modelami łączącymi włóknienie i miażdżycę,
- oceną skuteczności leków w różnych stadiach MASLD.
Dodatkowo opracujemy model dualny obejmujący włóknienie wątroby i choroby układu sercowo-naczyniowego, aby sprawdzić, czy korzystne działanie obserwuje się nie tylko w wątrobie, ale także w redukcji miażdżycy – podsumowuje.
👉 Wyniki oraz opis badań znajdziesz pod TYM LINKIEM
Główne wnioski
- Pemafibrat i telmisartan skutecznie redukują akumulację tłuszczu w wątrobie w modelach zwierzęcych MASLD.
- Połączenie połowy dawek obu leków daje efekty porównywalne do pełnych dawek, co może ograniczyć ryzyko działań niepożądanych.
- Telmisartan wpływa na poziom białka PCK1, co może modulować metabolizm lipidów i glukozy w wątrobie bez podnoszenia poziomu cukru we krwi.
- Konieczne są dalsze badania kliniczne, by potwierdzić skuteczność tej terapii u ludzi i w bardziej zaawansowanych stadiach choroby.
Źródło:
- Universidad de Barcelona
- Pharmacological Research
