W Polsce rośnie liczba zachorowań na kleszczowe zapalenie mózgu i boreliozę. Choć w sezonie wiosenno-letnim coraz więcej osób decyduje się na szczepienia, najnowsze dane pokazują, że kleszcze stają się zagrożeniem całorocznym. Zmiany klimatyczne, wydłużony okres aktywności pasożytów i rosnąca obecność kleszczy w pobliżu ludzkich siedlisk sprawiają, że ochrona przed chorobami odkleszczowymi staje się dziś koniecznością nie tylko latem.
Z tego artykułu dowiesz się:
- Jak zmienia się liczba zachorowań na kleszczowe zapalenie mózgu;
- Dlaczego sezonowość kleszczy przestaje obowiązywać;
- Jakie działania profilaktyczne warto podjąć, by chronić zdrowie.
Kleszczowe zapalenie mózgu – rosnące zagrożenie w Polsce
W 2024 roku w Polsce odnotowano około 20% więcej przypadków kleszczowego zapalenia mózgu (KZM) w porównaniu do roku poprzedniego. To niepokojący trend, zwłaszcza że, jak wskazują dane Jutro Medical, mimo wzrostu świadomości i zwiększonej liczby szczepień w sezonie wiosenno-letnim, liczba zachorowań wciąż rośnie.
Z danych sieci przychodni Jutro Medical wynika, że liczba osób szczepiących się przeciwko KZM była o 87% wyższa w sezonie wiosenno-letnim niż zimą. Rok wcześniej różnica ta była jeszcze bardziej wyraźna i wynosiła 181%.
Jak potwierdzają dane, szczepimy się na kleszczowe zapalenie mózgu już nie tylko wtedy, gdy jest ciepło. Z tego względu problem przestaje być tylko sezonowy, mimo że tak postrzega go wciąż większość Polaków – komentuje Konrad Michalski, lekarz medycyny rodzinnej i dyrektor medyczny Jutro Medical.
Klimatyczne zmiany wpływają na aktywność kleszczy
Jedną z głównych przyczyn rosnącej liczby przypadków chorób odkleszczowych są zmiany klimatyczne. Wyższe średnie temperatury powodują, że okres aktywności kleszczy wydłuża się, a te groźne pasożyty mogą atakować również zimą. W Polsce pojawiają się także nowe gatunki kleszczy, jak Hyalomma, wcześniej spotykane głównie w południowej Europie. Niemniej dominującymi wciąż pozostają kleszcz pospolity i łąkowy.
Rosnąca liczba ukąszeń nie ogranicza się już tylko do wyjazdów na Mazury czy do lasów. Jak podkreśla Konrad Michalski:
90 proc. osób, które zostały ukąszone przez kleszcze, miało z nimi kontakt w pobliżu swojego miejsca zamieszkania, podczas pracy w ogrodzie lub na spacerze.
Borelioza – druga strona problemu
Oprócz KZM, rośnie także liczba zachorowań na boreliozę. W 2024 roku zdiagnozowano ją u 29,3 tys. osób, co oznacza wzrost o prawie 4 tysiące przypadków względem roku 2023. Statystyki wskazują, że borelioza częściej dotyka kobiety niż mężczyzn.
Charakterystycznym objawem boreliozy jest rumień wędrujący – czerwony, okrągły obszar z jaśniejszym środkiem. W przypadku jego wystąpienia konieczna jest szybka konsultacja z lekarzem rodzinnym.
W przypadku bardziej zaawansowanych przypadków, takich jak neuroborelioza czy zapalenie stawów, nawet skuteczne leczenie nie zawsze oznacza pełny powrót do zdrowia – podkreśla Konrad Michalski.
Dlaczego warto się szczepić?
Dostępna szczepionka przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu zapewnia skuteczną ochronę przed zachorowaniem. Warto pamiętać, że pierwsze objawy KZM bywają niespecyficzne i mogą przypominać infekcję dróg oddechowych – występuje ból głowy, osłabienie. W bardziej zaawansowanych stadiach choroba może prowadzić do poważnych powikłań neurologicznych, takich jak paraliż czy zaburzenia mowy.
Początkowe objawy chorób odkleszczowych mogą być trudne do rozpoznania, dlatego należy wybrać się do lekarza rodzinnego, który dokona skutecznej diagnozy – tłumaczy Konrad Michalski.
Jak się chronić przed kleszczami?
W profilaktyce znaczenie ma odpowiednie przygotowanie do spacerów czy pracy na świeżym powietrzu:
- noszenie jasnej odzieży z długimi rękawami i nogawkami wsuniętymi w skarpety,
- stosowanie repelentów zawierających DEET lub ikarydynę,
- dokładne sprawdzanie ciała po powrocie do domu,
- szybkie usunięcie kleszcza – najlepiej w ciągu pierwszych 24 godzin po ukąszeniu.
Należy również pamiętać, że kleszcze mogą przenosić się na ludzi poprzez sierść zwierząt domowych, dlatego warto regularnie kontrolować także psy i koty.
Główne wnioski
- W 2024 roku odnotowano o 20% więcej przypadków kleszczowego zapalenia mózgu w Polsce w porównaniu do 2023 roku.
- Sezonowość kleszczy zanika – pasożyty są aktywne także zimą, co zwiększa ryzyko zakażeń przez cały rok.
- 90% ukąszeń kleszczy ma miejsce w pobliżu miejsca zamieszkania, podczas spacerów lub pracy w ogrodzie.
- Wzrosła liczba zachorowań na boreliozę – w 2024 roku zdiagnozowano 29,3 tys. przypadków, o 14% więcej niż rok wcześniej.
Źródło:
- Jutro Medical materiały prasowe
