Po 27 latach Kanada utraciła status kraju wolnego od zachorowań na odrę. To poważny sygnał ostrzegawczy dla całego regionu obu Ameryk, który od 2016 roku był uważany za wolny od tej wysoce zakaźnej choroby. Decyzję w tej sprawie ogłosiła 10 listopada 2025 r. Panamerykańska Organizacja Zdrowia (PAHO), a potwierdziła Agencja Zdrowia Publicznego Kanady (PHAC).
Z tego artykułu dowiesz się…
- Dlaczego Kanada utraciła status kraju wolnego od odry i jakie są tego systemowe przyczyny.
- Jakie regiony Kanady zostały najmocniej dotknięte przez epidemię odry w latach 2024–2025.
- W jaki sposób spadek wyszczepialności wpłynął na wzrost liczby zachorowań i jakie ryzyko stwarza to dla zdrowia publicznego.
- Co musi się wydarzyć, aby Kanada mogła odzyskać status kraju wolnego od zachorowań na odrę i jakie działania są podejmowane.
Epidemia, która trwała zbyt długo
Transmisja wirusa odry utrzymuje się w Kanadzie nieprzerwanie od ponad 12 miesięcy – to kluczowy warunek utraty statusu eliminacji. Jak potwierdza PHAC, ogniska choroby występują obecnie w wielu prowincjach i terytoriach, m.in. w Albercie, Ontario, Kolumbii Brytyjskiej, Manitobie, Quebecu i Saskatchewan.
Od jesieni 2024 roku do października 2025 roku odnotowano ponad 5000 przypadków odry, głównie w Ontario i Albercie. To aż trzy razy więcej niż w Stanach Zjednoczonych (1681 przypadków), mimo że populacja Kanady jest znacznie mniejsza.
Spadek wyszczepialności – główna przyczyna
Odra to choroba, której można skutecznie zapobiegać dzięki szczepieniom. Aby zahamować jej rozprzestrzenianie się, potrzebny jest poziom wyszczepienia populacji wynoszący co najmniej 95%. Tymczasem w Kanadzie, według danych z lat 2019–2023, poziom zaszczepienia dzieci pierwszą dawką szczepionki MMR (odra, świnka, różyczka) spadł z 90 do 83%, a drugą dawką – do około 76%. W niektórych regionach, jak Alberta i Quebec, poziom ten spadł dramatycznie – nawet do około 30%.
W samej Strefie Południowej Alberty, położonej na południe od Calgary, w 2024 roku zaszczepionych przeciwko odrze było zaledwie 68% dzieci poniżej drugiego roku życia.
Skutki niedostatecznej ochrony
Skutki tych zaniedbań są tragiczne. W 2025 roku odnotowano w Kanadzie przypadki wrodzonej odry u noworodków, których matki nie były zaszczepione. W czerwcu w Ontario zmarło przedwcześnie urodzone dziecko zakażone wirusem. Również w Albercie zarejestrowano śmiertelny przypadek tej choroby.
To pokazuje, jak wiele naszych systemów zawiodło, że doprowadziliśmy się do obecnego punktu – powiedziała prof. Dawn Bowdish, immunolog z Uniwersytetu McMaster w Hamilton. Jak podkreśliła, za niskimi wskaźnikami szczepień stoją nie tylko braki kadrowe, ale również brak dostępu do lekarzy rodzinnych, dezinformacja oraz brak krajowego rejestru szczepień.
Stan zagrożenia dla całego regionu
Choć status kraju wolnego od odry dotyczył tylko Kanady, jego utrata ma szersze konsekwencje. Ameryka jako region została w 2016 roku uznana przez WHO za pierwszy wolny od odry na świecie. Teraz – na skutek sytuacji w Kanadzie – traci ten prestiżowy status.
Co więcej, Stany Zjednoczone również stoją na krawędzi utraty swojego statusu. Jeśli nie opanują trwającej epidemii do stycznia 2026 roku, również zostaną skreślone z listy krajów wolnych od odry. Obecnie ogniska choroby notowane są w Utah, Arizonie i Karolinie Południowej.
Wzrost liczby przypadków obserwowany jest także w Meksyku, który znalazł się w pierwszej dziesiątce krajów z największą liczbą ognisk tej choroby, według danych CDC.
Reakcja instytucji i możliwe kroki naprawcze
Kanadyjskie władze zdrowotne zapowiedziały działania naprawcze. PHAC współpracuje obecnie z PAHO oraz z regionalnymi i federalnymi partnerami w celu:
- poprawy poziomu wyszczepienia,
- usprawnienia nadzoru epidemiologicznego,
- lepszej wymiany danych między instytucjami,
- oraz opracowania skutecznych strategii edukacyjnych i informacyjnych.
Ta strata oznacza krok wstecz, ale jest odwracalna – zaznaczył dr Jarbas Barbosa, dyrektor PAHO. Warunkiem odzyskania statusu kraju wolnego od odry jest całkowite przerwanie transmisji powiązanego szczepu wirusa przez co najmniej 12 miesięcy.
Z kolei dr Isaac Bogoch, specjalista chorób zakaźnych, zwrócił uwagę, że sytuacja ta obnaża luki w infrastrukturze publicznej służby zdrowia.
To wielki sygnał ostrzegawczy, że mamy luki w infrastrukturze ochrony zdrowia publicznego – stwierdził ekspert.
Odra – najbardziej zakaźna choroba na świecie
Odra jest uznawana za najbardziej zakaźną chorobę wirusową na świecie. Przenosi się drogą kropelkową, a jedna osoba może zarazić od 12 do 18 osób wrażliwych. Choroba może prowadzić do poważnych powikłań – zapalenia płuc, obrzęku mózgu, a nawet śmierci.
Szczepionka MMR, stosowana w Kanadzie od dziesięcioleci, jest skuteczna w 97%. Chroni nie tylko przed odrą, ale również przed świnką i różyczką. Mimo to wciąż brakuje skutecznych kampanii promujących szczepienia, zwłaszcza w społecznościach nieufnych wobec instytucji zdrowia publicznego.
Czy Kanada może odzyskać status kraju wolnego od odry?
Tak. Jak informuje Agencja Zdrowia Publicznego Kanady, warunkiem odzyskania tego statusu jest brak nowych przypadków zakażeń związanych z obecną epidemią przez minimum 12 miesięcy. W przeszłości podobną ścieżkę przeszły Wenezuela i Brazylia – oba kraje utraciły status eliminacji w 2018 i 2019 roku, ale dzięki skoordynowanym kampaniom szczepień udało im się go odzyskać w 2024 roku.
Główne wnioski
- Kanada po 27 latach utraciła status kraju wolnego od odry, co ogłosiła Panamerykańska Organizacja Zdrowia w listopadzie 2025 roku. Epidemia trwa nieprzerwanie od ponad 12 miesięcy.
- W 2025 roku odnotowano ponad 5000 przypadków zachorowań, głównie w Ontario i Albercie – to trzy razy więcej niż w USA, mimo znacznie mniejszej populacji.
- Główne przyczyny to spadek poziomu szczepień – wskaźniki MMR spadły poniżej progu 95%, a w niektórych społecznościach nawet do 30%.
- Kanada może odzyskać status eliminacji, jeśli transmisja obecnego szczepu wirusa zostanie przerwana na co najmniej 12 miesięcy; obecnie trwają skoordynowane działania naprawcze.
Źródło:
- opracowanie własne, Public Health Agency of Canada, BBC, Global News
