Od maja 2025 roku w Polsce wprowadzono istotne zmiany w bilansie zdrowia dzieci sześcioletnich. W ramach profilaktycznego badania, które przechodzi większość dzieci rozpoczynających edukację szkolną, pojawi się nowy, bezpłatny element diagnostyczny – lipidogram, czyli badanie poziomu cholesterolu we krwi. Zmiana ta ma nie tylko na celu poprawę zdrowia dzieci, ale może też przynieść wymierne korzyści zdrowotne całym rodzinom.
Lipidogram u sześciolatka – po co i dla kogo?
Wprowadzenie lipidogramu do bilansu zdrowia sześcioletnich dzieci ma pomóc w wczesnym wykrywaniu nieprawidłowości w zakresie gospodarki lipidowej, które mogą wiązać się z ryzykiem chorób układu sercowo-naczyniowego – w tym przedwczesnej miażdżycy, nadciśnienia czy cukrzycy typu 2.
Badanie będzie bezpłatne i wykonywane rutynowo, co oznacza szansę na szeroko zakrojoną prewencję u dzieci, które dotychczas nie były pod tym kątem diagnozowane.
Jak wskazuje prof. Małgorzata Myśliwiec w rozmowie z RMF FM:
Punktem odcięcia będzie poziom LDL cholesterolu powyżej 130 w dwukrotnym pomiarze. Między tymi pomiarami będzie około miesiąca odstępu.
W przypadku potwierdzenia nieprawidłowego wyniku, dziecko zostanie skierowane do poradni specjalistycznych: diabetologicznej, metabolicznej lub endokrynologicznej, gdzie będzie prowadzona dalsza diagnostyka, m.in. pod kątem takich chorób jak: celiakia, otyłość czy niedoczynność tarczycy.
Możliwość diagnozy również dla rodziców
Wprowadzenie badania poziomu cholesterolu u dzieci ma jeszcze jeden, niezwykle istotny wymiar. W przypadku wykrycia u dziecka podwyższonego poziomu LDL, możliwe jest podejrzenie tzw. hipercholesterolemii rodzinnej – dziedzicznej choroby metabolicznej, zwiększającej ryzyko zawałów serca i udarów mózgu.
Jeśli dodatkowo w wywiadzie pojawią się informacje o chorobach układu krążenia w rodzinie, lekarze mogą zlecić badania genetyczne, a do badań profilaktycznych zostaną zachęceni również rodzice.
Co obejmuje bilans zdrowia 6-latka?
Bilans zdrowia sześciolatka to jedno z ważniejszych badań okresowych w dzieciństwie, mające na celu ocenę rozwoju fizycznego, psychicznego i społecznego dziecka. Realizowany jest najczęściej w przychodniach podstawowej opieki zdrowotnej przez lekarza rodzinnego lub pediatrę.
Zakres badania obejmuje m.in.:
- analizę dokumentacji medycznej i wywiad z rodzicami,
- pomiar wzrostu i masy ciała z naniesieniem wyników na siatki centylowe,
- ocenę słuchu i wzroku (wzrok badany przy użyciu tablic Snellena),
- ocenę rozwoju mowy i artykulacji głosek,
- ocenę lateralizacji (czy dziecko jest prawo- czy leworęczne),
- kontrolę uzębienia i ewentualnych wad zgryzu,
- ocenę postawy ciała i narządu ruchu (np. skolioza),
- ocenę narządów płciowych zewnętrznych u chłopców,
- pomiar ciśnienia tętniczego krwi,
- kwalifikację do zajęć wychowania fizycznego i sportowych grup szkolnych (grupy A, As, B, C),
- ocenę rozwoju społecznego i gotowości szkolnej.
W razie potrzeby lekarz wystawia skierowania na konsultacje specjalistyczne – m.in. do logopedy, ortopedy, endokrynologa lub psychologa dziecięcego.
Dlaczego warto pamiętać o bilansie zdrowia dziecka?
Choć bilanse zdrowia nie są obowiązkowe, są zdecydowanie rekomendowane przez lekarzy i Ministerstwo Zdrowia. Pozwalają na wczesne wykrycie wad rozwojowych, chorób przewlekłych i zaburzeń, które mogą wpłynąć na dalszy rozwój dziecka – zarówno zdrowotny, jak i edukacyjny.
W bilansie sześciolatka szczególną uwagę zwraca się na gotowość dziecka do rozpoczęcia nauki w szkole podstawowej. Zaburzenia mowy, problemy ze słuchem czy wzrokiem, nadpobudliwość czy opóźnienia w rozwoju psychicznym mogą znacząco utrudnić adaptację dziecka w środowisku szkolnym.
Jak przygotować się do bilansu?
Na wizytę należy zabrać:
- książeczkę zdrowia dziecka,
- wcześniejsze wyniki badań,
- listę pytań do lekarza,
- dokumentację medyczną z leczenia specjalistycznego (jeśli była prowadzona).
Rodzic powinien również przygotować dziecko psychicznie na wizytę – wyjaśnić, na czym polega badanie i czego można się spodziewać. W przypadku dzieci poniżej 16. roku życia obecność opiekuna prawnego jest obowiązkowa.
Nowe zmiany w bilansie zdrowia sześciolatków wprowadzające badanie poziomu cholesterolu (lipidogram) to krok w stronę wczesnej profilaktyki chorób cywilizacyjnych u dzieci. Dodatkowo, może być to także okazja do diagnostyki genetycznych zaburzeń lipidowych u całych rodzin. W kontekście rosnącej liczby przypadków nadwagi, otyłości i chorób sercowo-naczyniowych – to działanie profilaktyczne ma szansę odegrać kluczową rolę we wczesnym zapobieganiu poważnym schorzeniom w dorosłym życiu.
Źródła:
- pacjent.gov.pl
- RMF FM
- zdrowarodzina.waw.pl
