Zespół jelita drażliwego (IBS) to przewlekłe schorzenie czynnościowe, będące zaburzeniem osi mózg-jelito. Jest to dolegliwość złożona, która wymaga wysoce zindywidualizowanego podejścia terapeutycznego. Kluczem do postawienia rozpoznania jest wykluczenie innych schorzeń jelit. W tym celu przeprowadza się szczegółowe badania diagnostyczne, w tym kolonoskopię oraz analizę markerów zapalnych (np. CRP i kalprotektyny). Lekarz stawia diagnozę, wykorzystując Kryteria Rzymskie IV, które precyzują, że oprócz nawracającego bólu brzucha, konieczne jest stwierdzenie zaburzeń rytmu wypróżnień. Terapia IBS opiera się na trzech filarach: farmakoterapii, modyfikacji diety oraz zmianie stylu życia. Ostatecznym celem leczenia jest złagodzenie najbardziej uciążliwych symptomów, zwłaszcza nadwrażliwości trzewnej i towarzyszących jej bolesnych skurczów.
Jaką dietę stosować w zespole jelita drażliwego?
Dieta o niskiej zawartości FODMAP jest uznawana za najskuteczniejszą strategię żywieniową w walce z zespołem jelita drażliwego (IBS). Polega ona na ograniczeniu fermentujących krótkołańcuchowych węglowodanów (np. laktoza, fruktoza, poliole). Ich eliminacja pozwala zminimalizować najbardziej uciążliwe objawy, zwłaszcza wzdęcia i silny ból brzucha. Równie kluczowy jest indywidualny dobór błonnika pokarmowego. Pacjenci z postacią zaparciową (IBS-C) powinni stawiać na błonnik rozpuszczalny – na przykład babka płesznik bywa niezwykle pomocna. Należy unikać błonnika nierozpuszczalnego, który często nasila dolegliwości jelitowe. Ponadto nie można zapominać o stałym, dobrym nawodnieniu organizmu. Warto też jeść regularnie, lecz mniejsze objętościowo posiłki. Taki schemat wspiera prawidłową motorykę jelit i poprawia higienę wypróżniania.
Jak farmakologicznie leczyć ból brzucha i wzdęcia w IBS?
Spazmolityki, znane jako leki rozkurczowe, przynoszą szybką ulgę w ostrym bólu i uciążliwych skurczach brzucha, działając poprzez rozluźnienie mięśni gładkich przewodu pokarmowego. W leczeniu Zespołu Jelita Drażliwego (IBS) najczęściej stosuje się substancje takie jak hioscyna, drotaweryna, trimebutyna czy mebeweryna. Gdy głównym problemem stają się jednak uciążliwe wzdęcia i nadmierne gromadzenie gazów, niezbędne jest włączenie środków zawierających simetykon lub dimetykon. Związki te mają kluczowe znaczenie, ponieważ efektywnie rozbijają pęcherzyki gazu w jelitach, co znacząco ułatwia ich wydalanie i redukuje towarzyszące temu napięcie oraz dyskomfort. Farmakologiczna strategia terapii IBS koncentruje się zawsze na łagodzeniu najbardziej dominujących dolegliwości pacjenta.
Jakie leki stosować w leczeniu postaci biegunkowej IBS?
Loperamid jest podstawowym środkiem w objawowym leczeniu biegunkowej postaci IBS (IBS-D). Działa, skutecznie hamując perystaltykę jelit, co ogranicza zarówno częstość wypróżnień, jak i intensywność samej biegunki. Gdy jednak objawy IBS-D są powiązane z zespołem SIBO (rozrost bakteryjny jelita cienkiego), konieczna jest celowana antybiotykoterapia. Stosuje się wówczas ryfaksyminę – preparat o działaniu miejscowym, który minimalnie wchłania się z przewodu pokarmowego. Ten antybiotyk moduluje florę bakteryjną, efektywnie przynosząc ulgę w biegunce, bólu brzucha i wzdęciach.
Jakie leki stosować w leczeniu postaci zaparciowej IBS?
Podstawą terapii zaparciowej postaci zespołu jelita drażliwego (IBS-C) są osmotyczne środki przeczyszczające, głównie makrogole (glikol polietylenowy). Choć skutecznie zwiększają nawodnienie stolca i łagodzą przewlekłe zatwardzenie, należy pamiętać, że niestety nie wpływają na redukcję towarzyszącego bólu brzucha. Gdy leczenie standardowe zawodzi, zwłaszcza przy uporczywym uczuciu niepełnego wypróżnienia, konieczne jest włączenie farmakoterapii na receptę. Do opcji tych należy prukalopryd, silny stymulator motoryki jelit, oraz sekretagoga, takie jak linaklotyd lub lubiproston. Te ostatnie związki, zwiększając wydzielanie jelitowe, intensywnie pobudzają jelita do pracy, oferując ulgę w najbardziej opornych przypadkach dolegliwości.
Jakie probiotyki i suplementy wspierają leczenie IBS?
Probiotyki są kluczowe, by przywrócić równowagę flory jelitowej (eubiozę), co skutecznie zwalcza dysbiozę często towarzyszącą zespołowi jelita drażliwego (IBS). Udokumentowaną skuteczność w łagodzeniu objawów wykazują konkretne szczepy, takie jak Lactobacillus plantarum 299v znany np. z produktu Sanprobi IBS, Bifidobacterium infantis 35624 oraz Saccharomyces boulardii. Terapię uzupełniają eubiotyki, prebiotyki oraz inne substancje wspierające regenerację i łagodzenie objawów:
- maślan sodu, dostarczający kwas masłowy odżywiający komórki jelit,
- błonnik rozpuszczalny (np. babka jajowata, siemię lniane) regulujący wypróżnienia,
- zioła rozkurczowe łagodzące bolesne skurcze (olejek z mięty pieprzowej, rumianek, melisa),
- kurkumina,
- suplementacja witaminami D i B12.
Jak psychoterapia i redukcja stresu wpływają na objawy IBS?
Stres znacząco nasila dolegliwości Zespołu Jelita Drażliwego (IBS), co wynika z nieprawidłowego działania osi mózg-jelito. Dlatego psychoterapia stanowi kluczową, niefarmakologiczną formę wsparcia w tym schorzeniu. Najlepsze rezultaty przynosi zazwyczaj terapia poznawczo-behawioralna (CBT), ale skuteczna jest również hipnoterapia. Metody te potrafią złagodzić nawet trudne i oporne na leczenie objawy IBS. Kiedy jednak dominujący jest silny lęk lub przewlekły stres, lekarz może rozważyć wsparcie farmakologiczne. Stosuje się wówczas niskie dawki leków przeciwdepresyjnych, na przykład trójpierścieniowe (TLPD) lub inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI). Środki te działają dwutorowo: modulują nadwrażliwość trzewną, a jednocześnie zmniejszają intensywność odczuwanego przez pacjenta bólu.
FAQ
1.Czy dietę low-FODMAP można stosować samodzielnie?
Nie, dieta low-FODMAP powinna być zawsze prowadzona pod opieką specjalisty. Składa się z fazy eliminacji oraz reintrodukcji, podczas której stopniowo wprowadza się produkty, aby zidentyfikować te wywołujące objawy.
2.Jakie proste nawyki żywieniowe mogą dodatkowo wspierać leczenie IBS?
Oprócz ogólnych zaleceń, wypicie szklanki ciepłej wody z cytryną rano na czczo może nawilżyć jelita, zmiękczyć stolec i pobudzić perystaltykę. Ponadto, kefir i kwaśne mleko to dobre źródła probiotyków, które korzystnie wpływają na mikrobiotę jelitową.
3.Czy istnieją ziołowe leki bez recepty, które kompleksowo wspierają leczenie IBS?
Tak, przykładem jest lek Iberogast, który zawiera 9 wyciągów roślinnych. Działa on rozkurczowo, przeciwzapalnie i wiatropędnie, skutecznie regulując motorykę jelit i łagodząc dolegliwości.
4.Czy istnieją inne typy IBS poza postacią biegunkową i zaparciową, i jak są leczone?
Tak, wyróżnia się również mieszaną postać IBS (IBS-M), charakteryzującą się naprzemiennymi okresami biegunek i zaparć. W jej leczeniu często stosuje się trimebutynę, która pomaga normalizować motorykę jelit. Co więcej, leki przeciwdepresyjne mogą być zastosowane w każdym typie IBS, niezależnie od dominujących objawów.
Materiał partnera.
