Nowe dane z USA pokazują, że powszechnie stosowane badania TK, choć ratują życie, mogą być też jednym z istotnych czynników ryzyka nowotworów. Eksperci biją na alarm: potrzebne są zmiany w praktyce klinicznej.
Z tego artykułu dowiesz się…
- Jakie zagrożenia zdrowotne wiążą się z częstym wykonywaniem tomografii komputerowej (TK).
- Dlaczego dzieci i niemowlęta są najbardziej narażone na skutki promieniowania jonizującego.
- Jakie rodzaje nowotworów najczęściej występują w wyniku ekspozycji na promieniowanie z TK.
- Co można zrobić, aby ograniczyć ryzyko raka związane z diagnostyką obrazową.
Promieniowanie z tomografii komputerowej: niedoceniane zagrożenie
Tomografia komputerowa (TK) to jedno z najczęściej wykonywanych badań obrazowych. Dzięki niej możliwe jest szybkie i precyzyjne diagnozowanie urazów, guzów, krwotoków i innych stanów zagrażających zdrowiu lub życiu. Jednak technologia ta wiąże się z istotnym ryzykiem – promieniowaniem jonizującym, które od lat uznawane jest za czynnik rakotwórczy.
Nowe badania przeprowadzone przez naukowców z University of California w San Francisco (UCSF) i opublikowane w czasopiśmie JAMA Internal Medicine wskazują, że w samym tylko 2023 roku w Stanach Zjednoczonych wykonano 93 miliony tomografii komputerowych, co może przełożyć się na niemal 103 000 przypadków raka w ciągu życia pacjentów. To aż 3 do 4 razy więcej, niż wynikało z dotychczasowych szacunków.
Największe zagrożenie dla najmłodszych pacjentów
Jak wykazali autorzy badania, największe ryzyko nowotworów związanych z TK dotyczy niemowląt i małych dzieci, ponieważ ich komórki dzielą się szybciej, a organizm jest bardziej podatny na skutki promieniowania.
CT może ratować życie, ale związane z nią potencjalne szkody są często pomijane – powiedziała dr Rebecca Smith-Bindman, główna autorka publikacji, radiolog z UCSF i profesor epidemiologii oraz biostatystyki. – Biorąc pod uwagę dużą liczbę przypadków stosowania TK w Stanach Zjednoczonych, jeśli obecne praktyki się nie zmienią, w przyszłości może wystąpić wiele nowotworów.
Ryzyko zachorowania na raka po ekspozycji na TK było dziesięciokrotnie wyższe u dzieci poniżej 1. roku życia w porównaniu z innymi grupami wiekowymi. U dorosłych najwięcej prognozowanych nowotworów dotyczyło osób w wieku 50–59 lat.
Typy nowotworów i lokalizacje skanów o najwyższym ryzyku
Z analizy danych wynika, że:
- U dorosłych najczęstsze nowotwory to: rak płuc (21 400 przypadków), jelita grubego (8400), białaczka (7400), pęcherza moczowego (6900) i żołądka (6800).
- U dzieci: rak tarczycy (3500), płuc (990), piersi (630), białaczka (550) oraz nowotwory jamy ustnej lub gardła (450).
Jeśli chodzi o lokalizacje badane tomografią:
- U dorosłych największe ryzyko niosą TK jamy brzusznej i miednicy (37 500 przypadków nowotworów) oraz TK klatki piersiowej (21 500).
- U dzieci najwięcej prognozowanych nowotworów przypisano TK głowy (5100 przypadków), co może mieć związek z częstotliwością tych badań w diagnostyce neurologicznej.
Nadużycie badań TK i zbyt wysokie dawki promieniowania
Zespół badawczy ostrzega, że znaczna część tomografii komputerowych może być niepotrzebna lub wykonywana bez jasnych wskazań klinicznych. Dotyczy to zwłaszcza przypadków takich jak:
- infekcje górnych dróg oddechowych,
- bóle głowy bez niepokojących objawów,
- kontrole u pacjentów bez objawów alarmujących.
Obecnie występują niedopuszczalne wahania dawek stosowanych w tomografii komputerowej, a niektórzy pacjenci otrzymują dawki nadmierne – dodała dr Smith-Bindman.
Dr Malini Mahendra, współautorka badania i pediatra intensywnej terapii, zaznaczyła:
Niewielu pacjentów i ich rodzin otrzymuje porady dotyczące ryzyka związanego z badaniami tomografii komputerowej. Mamy nadzieję, że wyniki naszych badań pomogą lekarzom lepiej określić ilościowo i przekazać informacje na temat ryzyka nowotworu, umożliwiając bardziej świadome rozmowy przy rozważaniu korzyści i ryzyka związanego z badaniami tomografii komputerowej.
Wnioski z badania UCSF: czas na zmianę praktyk
Zespół badaczy z UCSF i UC Davis, korzystając z dokładniejszych danych dotyczących dawek promieniowania oraz częstości wykonywania badań, stworzył precyzyjniejsze niż dotychczas modele ryzyka, korzystając z narzędzia National Cancer Institute. W badaniu wykorzystano dane obejmujące 61,5 miliona pacjentów, w tym 2,6 miliona dzieci.
Eksperci zwracają uwagę, że jeśli liczba nowych diagnoz nowotworów w USA utrzyma się na poziomie 1,95 mln rocznie, a wykorzystanie TK się nie zmieni, to nawet 5% nowotworów każdego roku może mieć związek z promieniowaniem pochodzącym z tomografii komputerowej.
👉 Wyniki oraz opis badań znajdziesz pod TYM LINKIEM
Główne wnioski
- Tomografia komputerowa może odpowiadać za 5% wszystkich nowotworów diagnozowanych rocznie w USA, co oznacza nawet 103 000 przypadków raka w wyniku 93 mln badań TK wykonanych w 2023 roku.
- Największe ryzyko występuje u dzieci, zwłaszcza tych poniżej 1. roku życia – ryzyko nowotworu w tej grupie jest nawet 10-krotnie wyższe niż u dorosłych.
- Najczęściej prognozowane nowotwory to rak płuc, jelita grubego, pęcherza moczowego, piersi oraz białaczka; u dzieci dominują nowotwory tarczycy i głowy.
- Naukowcy apelują o ograniczenie liczby zbędnych badań TK i stosowanie niższych dawek promieniowania – to proste kroki, które mogą realnie zmniejszyć liczbę zachorowań.
Źródła:
- JAMA NETWORK
- empr.com
- ucsf.edu
- timesofindia.indiatimes.com
