Stwardnienie rozsiane (SM) to przewlekła choroba neurologiczna, której rozpoznanie często następuje dopiero po wystąpieniu wyraźnych objawów neurologicznych. Tymczasem nowe, szeroko zakrojone badanie przeprowadzone w Wielkiej Brytanii pokazuje, że wczesne sygnały ostrzegawcze pojawiają się nawet kilka lat przed diagnozą – i występują w podobny sposób we wszystkich grupach społecznych, niezależnie od pochodzenia etnicznego czy statusu ekonomicznego. Odkrycia te mogą zrewolucjonizować podejście do wczesnej diagnostyki SM i otworzyć drzwi do proaktywnych strategii leczenia.
Z tego artykułu dowiesz się…
- Jakie wczesne objawy mogą zwiastować rozwój stwardnienia rozsianego (SM).
- Dlaczego te objawy występują nawet na pięć lat przed diagnozą i co to oznacza dla pacjentów.
- Czy objawy SM różnią się w zależności od pochodzenia etnicznego, płci lub statusu społecznego.
- Jakie działania są podejmowane w kierunku wcześniejszego wykrywania i leczenia SM na podstawie danych z dużych populacji.
SM daje sygnały znacznie wcześniej, niż przypuszczano
Zespół naukowców z Queen Mary University of London przeanalizował dane medyczne ponad 96 000 osób – w tym 15 000 pacjentów z potwierdzonym rozpoznaniem stwardnienia rozsianego. To jedno z największych i najbardziej zróżnicowanych etnicznie badań nad fazą prodromalną SM – czyli okresem poprzedzającym wystąpienie charakterystycznych objawów neurologicznych, który do tej pory był stosunkowo słabo zbadany.
Wyniki badania, opublikowane w Annals of Clinical and Translational Neurology, jednoznacznie wskazują, że:
- osoby, u których w przyszłości zdiagnozowano SM, 8 razy częściej zgłaszały objawy neurologiczne (np. drętwienie, mrowienie, zaburzenia widzenia),
- 2,5 razy częściej występowały u nich problemy z pamięcią i koncentracją,
- 2 razy częściej skarżyły się na przewlekły ból oraz dolegliwości ze strony pęcherza i jelit,
- a ryzyko wystąpienia depresji lub lęku było u nich 1,7 razy wyższe.
Co istotne, te wzorce były spójne niezależnie od płci, rasy, grupy etnicznej czy miejsca zamieszkania (miasto vs wieś).
Objawy prodromalne SM – wspólne dla wszystkich społeczności
To, co czyni badanie wyjątkowym, to jego interdyscyplinarne podejście oraz różnorodność demograficzna próby badawczej. Jak podkreśla prof. Ruth Dobson, neurolog kliniczna i główna autorka badania:
To jak dotąd najsilniejszy dowód na to, że SM daje nam wskazówki na lata przed diagnozą. Jeśli lekarze wiedzą, na co zwracać uwagę, mogą potencjalnie wykryć chorobę wcześniej i podjąć działania, aby rozpocząć leczenie, zanim wyrządzi ona poważne szkody.
Co więcej, według autorów pracy, związek pomiędzy objawami neurologicznymi a późniejszym rozpoznaniem SM był jeszcze silniejszy u mężczyzn oraz osób pochodzenia czarnoskórego i azjatyckiego – mimo że to właśnie w tych grupach SM diagnozuje się rzadziej.
Ben Jacobs, współautor badania, podkreśla:
Nasze badanie pokazuje, że najwcześniejsze objawy SM są podobne, niezależnie od pochodzenia etnicznego lub społeczno-ekonomicznego. Działania mające na celu wcześniejsze wykrycie SM lub identyfikację osób z grupy wysokiego ryzyka powinny zatem obejmować całą populację i być reprezentatywne dla całej populacji.
Dlaczego te wyniki mają kluczowe znaczenie?
Stwardnienie rozsiane dotyka ponad 150 000 osób w Wielkiej Brytanii i ponad dwa miliony na całym świecie. Choroba może prowadzić do ciężkiej niepełnosprawności, ale dzięki wcześniejszemu leczeniu możliwe jest spowolnienie jej postępu i poprawa jakości życia.
Jednak w praktyce diagnoza często następuje z opóźnieniem – czasami po wielu latach niespecyficznych objawów. Nowe dane mogą znacząco przyspieszyć proces diagnostyczny i pozwolić lekarzom kierować pacjentów do dalszych badań już na etapie występowania subtelnych objawów.
Dr Catherine Godbold z MS Society podsumowuje:
Lepsze zrozumienie wczesnych objawów SM może przyspieszyć diagnozę i szybciej rozpocząć leczenie. Może to pomóc spowolnić postęp choroby i zapobiec niepełnosprawności. Dlatego bardzo cieszymy się, że te wczesne objawy są badane w dużej, zróżnicowanej grupie.
Prognozowanie ryzyka i proaktywne leczenie
Zespół z Queen Mary pracuje obecnie nad narzędziami do prognozowania ryzyka SM, które mogłyby wspierać lekarzy w wyłapywaniu osób z grupy wysokiego ryzyka i kierowaniu ich na bardziej szczegółową diagnostykę.
To podejście może zapoczątkować nową erę w opiece nad pacjentami ze stwardnieniem rozsianym – od medycyny reaktywnej do profilaktycznej.
W badaniu wykorzystano dane z CPRD Aurum – ogromnej bazy elektronicznych kart pacjentów, obejmującej około 20% populacji Wielkiej Brytanii. Projekt był finansowany przez Narodowe Towarzystwo Stwardnienia Rozsianego (NMSS).
👉 Wyniki oraz opis badań znajdziesz pod TYM LINKIEM
Główne wnioski
- Objawy prodromalne SM, takie jak ból, drętwienie, problemy z pamięcią i nastrój, mogą występować nawet 5 lat przed diagnozą.
- Wczesne objawy SM są uniwersalne – nie zależą od płci, rasy, statusu społeczno-ekonomicznego ani miejsca zamieszkania.
- Największe ryzyko wystąpienia wczesnych objawów zaobserwowano u mężczyzn oraz osób pochodzenia czarnoskórego i azjatyckiego.
- Naukowcy pracują nad narzędziami prognostycznymi, które mogą pomóc w identyfikacji osób z grupy wysokiego ryzyka jeszcze przed wystąpieniem objawów neurologicznych.
Źródło:
- Queen Mary University of London
- Annals of Clinical and Translational Neurology
