Rak piersi pozostaje najczęstszym nowotworem złośliwym wśród kobiet i jedną z głównych przyczyn zgonów onkologicznych na świecie. W kontekście rosnącej liczby zachorowań szczególne znaczenie mają badania nad lekami, które mogą wspierać standardowe terapie. Najnowsza metaanaliza, obejmująca blisko 700 tysięcy przypadków raka piersi, wskazuje na istotne działanie ochronne statyn – leków stosowanych w terapii zaburzeń lipidowych – zarówno pod względem śmiertelności, jak i nawrotów choroby.
Z tego artykułu dowiesz się…
- Jakie korzyści ze stosowania statyn potwierdzono w nowej metaanalizie obejmującej blisko 700 tys. pacjentek z rakiem piersi.
- Które rodzaje statyn (lipofilowe czy hydrofilowe) mogą mieć silniejsze działanie ochronne onkologiczne.
- Jakie mechanizmy biologiczne mogą wyjaśniać przeciwnowotworowe właściwości statyn.
- Dlaczego potrzebne są dalsze badania, by potwierdzić rolę statyn jako terapii wspomagającej raka piersi.
Statyny a rak piersi – co już wiadomo?
Wcześniejsze badania sugerowały potencjalny związek między stosowaniem statyn, a obniżeniem ryzyka nawrotów raka piersi i zgonów z jego powodu. Wątpliwości jednak budziły m.in. tzw. nieśmiertelne błędy czasowe (immortal time bias – ITB), różnice w stadium zaawansowania nowotworu czy status receptorów estrogenowych, które mogły wpływać na wyniki wcześniejszych analiz. W odpowiedzi na te ograniczenia zespół badaczy opublikował w czasopiśmie British Journal of Cancer kompleksową metaanalizę z uwzględnieniem wspomnianych modyfikatorów efektu.
Szczegóły analizy – zakres i metodologia
W badaniu uwzględniono 34 prace obejmujące łącznie 689 990 kobiet z rozpoznanym rakiem piersi. Spośród nich 21 badań analizowało zgon z powodu raka, a 20 koncentrowało się na ryzyku nawrotu choroby. Większość prac obejmowała pacjentki we wczesnym stadium raka i korygowała wyniki m.in. pod względem wieku, stadium choroby oraz chorób współistniejących. W badaniach analizowano różne typy statyn (lipofilowe i hydrofilowe), a także moment ich wdrożenia – przed lub po diagnozie onkologicznej.
Co istotne, tylko pięć z analizowanych badań miało charakter prospektywny, a zdecydowana większość była retrospektywna. Niektóre prace rozważały również wpływ stosowania statyn w zależności od statusu receptorów hormonalnych, co mogło wpływać na skuteczność leczenia.
Efekty działania statyn – nowe dane
Wyniki analizy są jednoznaczne: stosowanie statyn wiązało się ze zmniejszeniem ryzyka zgonu z powodu raka piersi o około 20% oraz redukcją nawrotów o 24%. Korzyści były najbardziej wyraźne w przypadku statyn lipofilowych – wykazywały one silniejsze działanie ochronne względem śmiertelności niż ich hydrofilowe odpowiedniki. W przypadku nawrotów choroby różnica między typami statyn nie była istotna statystycznie.
Jak podkreślają autorzy:
Stosowanie statyn, szczególnie lipofilowych, wiązało się z korzystnymi wynikami BCD i BCR (Breast Cancer Death i Breast Cancer Recurrence).
Co ciekawe, statystycznie istotnych różnic nie wykazano między pacjentkami stosującymi statyny przed, a po rozpoznaniu nowotworu. Ponadto badania z ryzykiem błędu ITB nie różniły się znacząco od analiz wolnych od tego rodzaju błędu, co wzmacnia wiarygodność wyników.
Mechanizm działania statyn – nie tylko cholesterol
Statyny znane są przede wszystkim z działania hipolipemizującego, polegającego na hamowaniu enzymu HMG-CoA reduktazy, biorącego udział w syntezie cholesterolu. Jednak badania przedkliniczne wykazały, że statyny wykazują także szereg właściwości przeciwnowotworowych: hamują proliferację komórek, indukują apoptozę, wpływają na mikrośrodowisko nowotworu oraz odpowiedź immunologiczną.
Enzym będący celem działania statyn jest jednocześnie nadmiernie aktywowany w komórkach raka piersi, co może tłumaczyć mechanizm ich działania w onkologii. Obserwacje te były już wcześniej podstawą licznych badań na modelach zwierzęcych i hodowlach komórkowych, teraz jednak otrzymują silne potwierdzenie w analizach klinicznych.
Ograniczenia i potrzeba dalszych badań
Autorzy podkreślają jednak, że duża zmienność wśród analizowanych badań – m.in. w kryteriach włączenia, długości obserwacji i rodzaju pacjentów – utrudnia wyciąganie jednoznacznych wniosków. Nie wiadomo także, czy zaobserwowane efekty są wyłącznie wynikiem działania statyn, czy też pośrednio związane np. z obecnością chorób układu sercowo-naczyniowego, które same w sobie wpływają na śmiertelność.
W związku z tym wskazano konieczność prowadzenia dalszych, prospektywnych badań klinicznych, które pozwolą zidentyfikować te grupy pacjentek, które rzeczywiście mogą odnieść największe korzyści z wdrożenia statyn jako elementu terapii uzupełniającej w raku piersi.
👉 Wyniki oraz opis badań znajdziesz pod TYM LINKIEM
Główne wnioski
- Stosowanie statyn wiązało się ze zmniejszeniem śmiertelności z powodu raka piersi o około 20% oraz redukcją nawrotów o 24%.
- Statyny lipofilowe wykazały silniejsze działanie ochronne w porównaniu do hydrofilowych, szczególnie w zakresie zmniejszenia ryzyka zgonu.
- Mechanizmy działania statyn obejmują m.in. hamowanie proliferacji komórek nowotworowych, indukcję apoptozy i wpływ na układ odpornościowy.
- Metaanaliza obejmująca 34 badania i 689 990 pacjentek jako pierwsza kompleksowo uwzględniła czynniki zakłócające, takie jak ITB, typ statyn i czas ich stosowania.
Źródła:
- British Journal of Cancer
- News Medical
