Strona głównaLeczenieReaktor jądrowy MARIA wstrzymuje pracę – co dalej z produkcją radiofarmaceutyków?

Reaktor jądrowy MARIA wstrzymuje pracę – co dalej z produkcją radiofarmaceutyków?

Aktualizacja 02-04-2025 12:58

Udostępnij

Z dniem 31 marca 2025 roku wygasło zezwolenie na eksploatację jedynego w Polsce reaktora jądrowego – badawczego reaktora MARIA w Świerku. To oznacza wstrzymanie pracy obiektu, który odpowiada m.in. za produkcję 10% światowego zapotrzebowania na molibden-99 – izotopu niezbędnego w diagnostyce i leczeniu nowotworów. Choć procedura uzyskania nowej licencji została uruchomiona już w sierpniu 2024 roku, proces administracyjny wciąż trwa. Polska traci tymczasowo dostęp do strategicznej jednostki dla medycyny, nauki i przemysłu.

Reaktor MARIA – jedyny taki obiekt w Polsce

Reaktor MARIA to najważniejsze i jedyne tego typu urządzenie jądrowe działające obecnie w Polsce. Został uruchomiony w 1974 roku w dawnej strukturze Instytutu Badań Jądrowych (IBJ) i nazwany na cześć Marii Skłodowskiej-Curie. Jego moc cieplna wynosi 30 MW, a sercem obiektu jest silny strumień neutronów, który umożliwia produkcję radioizotopów i prowadzenie zaawansowanych badań naukowych.

W ciągu pięciu dekad funkcjonowania MARIA przeszła liczne modernizacje, w tym kluczowe zmiany dotyczące rodzaju paliwa – od wysoko wzbogaconego, do obecnie stosowanego niskowzbogaconego (19,75% uranu-235). Rocznie reaktor pracuje przez 4000–5000 godzin, wykorzystując 16–26 elementów paliwowych.

Białko niesporczaków może chronić pacjentów onkologicznych przed skutkami radioterapii
ZOBACZ KONIECZNIE Białko niesporczaków może chronić pacjentów onkologicznych przed skutkami radioterapii

Dlaczego reaktor został wyłączony?

Zgodnie z informacją opublikowaną przez Państwową Agencję Atomistyki (PAA), od 1 kwietnia 2025 roku reaktor MARIA został czasowo wyłączony z powodu braku ważnego zezwolenia na eksploatację. Poprzednia licencja wygasła 31 marca, a nowa decyzja administracyjna wciąż jest analizowana.

Wniosek o wydanie nowego pozwolenia został złożony przez Narodowe Centrum Badań Jądrowych (NCBJ) już 20 sierpnia 2024 roku. Złożona dokumentacja zawiera ponad 30 obszernych pozycji wraz z załącznikami. PAA wskazuje, że decyzja zostanie wydana dopiero po pełnym zweryfikowaniu, czy obiekt spełnia wymagania w zakresie bezpieczeństwa jądrowego, ochrony radiologicznej oraz zabezpieczeń fizycznych.

Szacuje się, że działalność reaktora zostanie wznowiona najwcześniej na początku maja 2025 roku.

Kluczowe znaczenie dla medycyny i przemysłu

Reaktor MARIA nie produkuje energii elektrycznej, lecz jego rola w systemie ochrony zdrowia jest nie do przecenienia. To właśnie w Świerku wytwarzany jest molibden-99 – radioizotop wykorzystywany w blisko 70% procedur medycyny nuklearnej. MARIA odpowiada za 10% jego światowej produkcji. Dla porównania – pozostałe 90% wytwarza zaledwie siedem innych reaktorów na świecie. Tymczasowe wyłączenie polskiej jednostki oznacza poważne zakłócenie globalnego łańcucha dostaw.

Oprócz molibdenu-99, MARIA produkuje także jod-131 (niezbędny w diagnostyce i terapii nowotworów tarczycy), lutet-177, fosfor-32, samar-153, kobalt-60 i holm-166. Izotopy te są eksportowane przez markę POLATOM do ponad 80 krajów, co czyni Polskę jednym z liderów światowego rynku radiofarmaceutyków.

NIO-PIB: co czwarte dziecko z nowotworem wymaga radioterapii przed 5. rokiem życia
ZOBACZ KONIECZNIE NIO-PIB: co czwarte dziecko z nowotworem wymaga radioterapii przed 5. rokiem życia

Problem systemowy – brak stabilnego finansowania

Choć brak licencji uniemożliwia bieżącą eksploatację, eksperci wskazują na głębsze problemy związane z funkcjonowaniem reaktora. Jak zaznacza Jakub Wiech z portalu Energetyka24:

To, co jest zdecydowanie najpoważniejszym zagrożeniem dla tego reaktora to fakt, że Polska – jako państwo – ma go systemowo gdzieś.

Jakub Wiech podkreśla, że MARIA nie ma stałego finansowania – działa w dużej mierze dzięki grantom i projektom badawczym. Ministerialna dotacja pokrywa zaledwie 10% kosztów działalności. Według jego wyliczeń, roczne potrzeby finansowe MARII są porównywalne z wydatkami budżetu państwa na górnictwo w ciągu zaledwie dwóch tygodni.

CeZ pracuje nad stworzeniem Platformy Usług Inteligentnych (PUI). AI będzie wspierać radiologów
ZOBACZ KONIECZNIE CeZ pracuje nad stworzeniem Platformy Usług Inteligentnych (PUI). AI będzie wspierać radiologów

Wsparcie kadry, nauki i gospodarki

Poza produkcją radioizotopów, reaktor MARIA stanowi fundament szkoleniowy dla przyszłych specjalistów sektora jądrowego. Jego infrastruktura jest wykorzystywana do badań fizycznych, neutronograficznych, domieszkowania półprzewodników, a także neutronowej modyfikacji materiałów. To miejsce, w którym kształci się kadra naukowa i inżynierska – kluczowa dla przyszłości polskiej energetyki jądrowej.

W październiku 2024 roku MARIA obchodziła 50-lecie działalności. Mimo wieku, dzięki ciągłym modernizacjom, pozostaje jednym z najnowocześniejszych reaktorów badawczych w Europie. Zgodnie z planami NCBJ, reaktor ma szansę pracować przynajmniej do połowy XXI wieku.

Źródła:

  • energetyka24.com
  • ncbj.gov.pl
  • radiokrakow.pl

Trzymaj rękę na pulsie. Zaobserwuj nas na Google News!

ikona Google News
Katarzyna Fodrowska
Katarzyna Fodrowska
Redaktorka i Content Manager z 10-letnim doświadczeniem w marketingu internetowym, specjalizująca się w tworzeniu treści dla sektora medycznego, farmaceutycznego i biotech. Od lat śledzi najnowsze badania, przełomowe terapie, rozwiązania AI w diagnostyce oraz cyfryzację opieki zdrowotnej. Prywatnie pasjonatka nauk przyrodniczych, literatury, podróży i długich spacerów.

Ważne tematy

Trzymaj rękę na pulsie. Zapisz się na newsletter.

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

Więcej aktualności