Choć pandemia COVID-19 zmieniła globalne podejście do zdrowia publicznego, Polska – według najnowszego raportu „Health at a Glance 2025” przygotowanego przez OECD – nadal inwestuje w system ochrony zdrowia znacznie mniej niż inne państwa członkowskie. Wydatki na poziomie 8,1% PKB i niski udział profilaktyki to tylko niektóre z sygnałów alarmowych. Jednocześnie rośnie liczba przedwczesnych zgonów możliwych do uniknięcia oraz skala chorób cywilizacyjnych, na które system nadal nie reaguje wystarczająco skutecznie.
Z tego artykułu dowiesz się…
- Jak wypadła Polska na tle innych krajów OECD w raporcie Health at a Glance 2025.
- Które wskaźniki zdrowotne i systemowe są w Polsce szczególnie niepokojące.
- Dlaczego nakłady na profilaktykę i podstawową opiekę zdrowotną są kluczowe.
- Jakie działania mogą poprawić efektywność systemu ochrony zdrowia w Polsce.
Niższa długość życia i więcej przedwczesnych zgonów
Według danych OECD średnia długość życia w Polsce wyniosła w 2023 roku 78,4 roku, czyli o 2,7 roku mniej niż średnia w krajach OECD. Na tym tle szczególnie niepokoi wskaźnik możliwej do uniknięcia śmiertelności – 202 zgony na 100 000 mieszkańców, przy średniej OECD wynoszącej 145.
Wskaźnik zgonów możliwych do leczenia również pozostaje wyższy niż w większości państw członkowskich – w Polsce to 114 na 100 000 mieszkańców wobec średniej 77. Mimo spadku śmiertelności 30-dniowej po zawale serca i udarze w ostatniej dekadzie, nadal jesteśmy powyżej przeciętnych wartości: 6,7% po zawale i 10,5% po udarze niedokrwiennym (średnia OECD: 6,5% i 7,7%).
Zdrowie Polaków: styl życia, zanieczyszczenie, samopoczucie
Polska nie osiąga średniej OECD w dziewięciu na dziesięć kluczowych wskaźników dotyczących stanu zdrowia i czynników ryzyka. Co piąty dorosły (19%) zgłasza otyłość, a codziennie pali 17,1% mieszkańców (średnia OECD: 14,8%). Konsumpcja alkoholu to 10 litrów rocznie na osobę – więcej niż w większości krajów członkowskich.
Ponadto 40% dorosłych Polaków nie wykonuje wystarczającej aktywności fizycznej, a narażenie na pyły zawieszone PM2.5 sięga 17,8 µg/m³ (średnia OECD: 11,2 µg/m³). Subiektywna ocena zdrowia również wypada słabo – 9,8% mieszkańców Polski określa swój stan zdrowia jako zły lub bardzo zły.
Niska profilaktyka i nierówności w dostępie do świadczeń
Zgodnie z raportem, Polska wydaje jedynie 1,7% całkowitych środków na ochronę zdrowia na profilaktykę – to jeden z najniższych wyników w OECD, gdzie średnia wynosi 3,4%. Dla porównania, na podstawową opiekę zdrowotną przeznacza się 14% środków.
Tylko 37% Polek poddaje się przesiewowym badaniom w kierunku raka piersi (średnia OECD: 55%). Z kolei liczba uniknionych hospitalizacji – m.in. przy przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc czy cukrzycy – pozostaje wysoka: 809 przypadków na 100 000 mieszkańców (średnia OECD: 473).
Niezadowolenie z dostępności i zbyt duże zużycie antybiotyków
Wskaźnik zadowolenia z dostępności wysokiej jakości świadczeń zdrowotnych wyniósł w Polsce zaledwie 51%, wobec średniej 64% dla OECD. Jednocześnie 3,8% mieszkańców zgłasza niezaspokojone potrzeby zdrowotne, co również przekracza średnią.
Polska przoduje w przepisywaniu antybiotyków – 22 DDD na 1 000 mieszkańców dziennie, przy średniej wynoszącej 16. Tego typu nadmiarowe stosowanie leków stanowi zagrożenie w kontekście rosnącej oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe.
Za mało rąk do pracy i niedobór opieki długoterminowej
Chociaż liczba lekarzy na 1 000 mieszkańców w Polsce pokrywa się ze średnią OECD (3,9), to liczba pielęgniarek – 5,9 – jest znacznie niższa od średniej 9,2. W zakresie opieki długoterminowej Polska jest na jednym z ostatnich miejsc – tylko 0,3 pracownika przypada na 100 osób powyżej 65. roku życia (średnia: 5,0).
Mimo stosunkowo wysokiej liczby łóżek szpitalnych (6,3 na 1 000 mieszkańców, średnia to 4,2), brakuje nowoczesnej infrastruktury – w Polsce jest 38 urządzeń do obrazowania (CT, MRI, PET) na milion mieszkańców, przy średniej OECD wynoszącej 51.
Finansowanie: mniej niż średnia, wyzwania demograficzne i technologiczne
W 2024 roku Polska przeznaczyła 8,1% PKB na zdrowie – mniej niż średnia OECD wynosząca 9,3%. W przeliczeniu na osobę to 4 284 USD (PPP), czyli ponad 1 600 USD mniej niż średnia (5 967 USD). W kontekście prognozowanego wzrostu wydatków publicznych na zdrowie o 1,5% PKB do 2045 roku, Polska może mieć trudności z utrzymaniem stabilnego finansowania bez zwiększenia efektywności.
W raporcie podkreślono potrzebę lepszej alokacji środków oraz większego nacisku na działania profilaktyczne i wczesną interwencję – zwłaszcza w obliczu starzejącego się społeczeństwa i rosnących oczekiwań pacjentów.
Główne wnioski
- Polska wydaje 8,1% PKB na zdrowie, co plasuje ją poniżej średniej OECD wynoszącej 9,3%.
- Wskaźniki śmiertelności możliwej do uniknięcia są wyższe niż w większości krajów OECD: 202 zgony zapobiegawcze i 114 lecznicze na 100 000 mieszkańców.
- Tylko 1,7% całkowitych wydatków zdrowotnych w Polsce przeznaczanych jest na profilaktykę, przy średniej OECD na poziomie 3,4%.
- Liczba pielęgniarek, pracowników opieki długoterminowej i nowoczesnej aparatury w Polsce pozostaje istotnie niższa niż średnia dla krajów OECD.
Źródło:
- https://www.oecd.org/en/publications/health-at-a-glance-2025_8f9e3f98-en.html
- https://www.oecd.org/en/publications/health-at-a-glance-2025_15a55280-en/poland_c3917772-en.html
