W dniach 15–19 września 2025 r. państwa członkowskie Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) odbyły drugie spotkanie Międzyrządowej Grupy Roboczej (IGWG), koncentrując się na dalszym rozwijaniu kluczowego komponentu Porozumienia WHO w sprawie pandemii – systemu dostępu do patogenów i podziału korzyści (PABS). To właśnie ten system ma zagwarantować sprawiedliwy i przejrzysty dostęp do materiałów biologicznych oraz produktów zdrowotnych, takich jak szczepionki, terapie czy diagnostyka, w sytuacjach globalnych kryzysów zdrowotnych.
Z tego artykułu dowiesz się…
- Na czym polega system PABS i dlaczego stanowi kluczowy element Porozumienia WHO w sprawie pandemii.
- Jakie zadania realizuje Międzyrządowa Grupa Robocza IGWG w kontekście globalnego bezpieczeństwa zdrowotnego.
- Kiedy zaplanowano opracowanie i negocjacje projektu załącznika PABS.
- Jakie znaczenie mają zmiany w Międzynarodowych Przepisach Zdrowotnych (IHR) dla skutecznej reakcji na przyszłe pandemie.
System PABS – fundament sprawiedliwego reagowania na pandemie
System PABS (Pathogen Access and Benefit-Sharing) stanowi jeden z centralnych załączników do Porozumienia WHO w sprawie pandemii, które zostało formalnie przyjęte przez Światowe Zgromadzenie Zdrowia w maju 2025 r. Jego celem jest stworzenie transparentnego, bezpiecznego i rozliczalnego mechanizmu współpracy między państwami w zakresie:
- udostępniania materiałów patogennych i ich sekwencji genetycznych,
- szybkiego dzielenia się wynikającymi z nich korzyściami, jak np. technologiami produkcji szczepionek,
- sprawiedliwego dostępu do produktów leczniczych, diagnostycznych i profilaktycznych.
Kolejne kroki w stronę operacyjności Porozumienia Pandemicznego
Zadaniem Międzyrządowej Grupy Roboczej IGWG jest priorytetowe opracowanie projektu załącznika PABS oraz jego negocjacja. Jak poinformował ambasador Brazylii, Tovar da Silva Nunes – współprzewodniczący Biura IGWG:
Kraje zrobiły kolejny krok w budowaniu platformy niezbędnej do lepszego przygotowania i zwiększenia bezpieczeństwa świata na wypadek przyszłych pandemii.
Podkreślił również, że:
Istnieje silne, wspólne zrozumienie kluczowych kwestii niezbędnych do opracowania mechanizmu dostępu do patogenów i podziału korzyści. Negocjatorzy z całego świata poczynili znaczne postępy w kształtowaniu tego centralnego filaru Porozumienia Pandemicznego WHO.
Pierwszy projekt aneksu PABS ma zostać opracowany i poddany negocjacjom w listopadzie i grudniu 2025 r. Ostateczne wyniki prac IGWG zostaną przedłożone do rozpatrzenia podczas 79. Światowego Zgromadzenia Zdrowia w 2026 roku.
Impuls ze strony zmian w Międzynarodowych Przepisach Zdrowotnych
Spotkanie IGWG zbiegło się w czasie z wejściem w życie nowelizacji Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych (IHR), co miało miejsce 19 września 2025 r. Dyrektor generalny WHO, dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, podkreślił doniosłość tych wydarzeń:
Poprawki do Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych i przyjęcie Porozumienia Pandemicznego przez Światowe Zgromadzenie Zdrowia w tym roku były prawdziwymi osiągnięciami pokoleniowymi.
Dodał również:
Kraje mają teraz możliwość i obowiązek wcielenia Porozumienia Pandemicznego w życie poprzez sfinalizowanie systemu dostępu do patogenów i podziału korzyści, zgodnie z zaleceniami Światowego Zgromadzenia Zdrowia.
Konferencja Stron i dalsze działania IGWG
Równolegle z pracami nad aneksem PABS, IGWG została także zobowiązana do przygotowania podstaw do organizacji Konferencji Stron Porozumienia WHO w sprawie pandemii, która będzie kluczowym forum dalszej współpracy międzynarodowej w zakresie gotowości i reakcji na zagrożenia pandemiczne.
Główne wnioski
- System PABS to mechanizm zapewniający sprawiedliwy dostęp do patogenów i podział korzyści, m.in. szczepionek i terapii.
- Projekt aneksu PABS ma zostać opracowany i wynegocjowany do końca 2025 r., a zatwierdzony przez Zgromadzenie w 2026 r.
- Międzynarodowe Przepisy Zdrowotne (IHR) zostały znowelizowane i weszły w życie 19 września 2025 r., wzmacniając ramy prawne WHO.
- Prace IGWG mają fundamentalne znaczenie dla wdrożenia Porozumienia WHO i zbudowania trwałej platformy reagowania na pandemie.
Źródło:
- WHO
