Ortotropia, choć zyskuje na popularności jako alternatywna metoda leczenia wad zgryzu u dzieci, nie znajduje poparcia w środowisku naukowym. Zgodnie z opiniami ekspertów i towarzystw stomatologicznych, jej stosowanie nie odpowiada aktualnej wiedzy medycznej, a potencjalne ryzyka mogą przewyższać ewentualne korzyści.
Z tego artykułu dowiesz się…
- Czym jest metoda ortotropii i dlaczego budzi kontrowersje w środowisku medycznym
- Jakie ryzyka wiążą się ze stosowaniem ortotropii u dzieci
- Co mówią o tej metodzie opinie ekspertów i stanowiska towarzystw naukowych
- Dlaczego Rzecznik Praw Pacjenta uznał ortotropię za niezgodną z aktualną wiedzą medyczną
Nieuznawana metoda zyskuje popularność wśród rodziców
Ortotropia, zwana także ortodoncją posturalną, to kontrowersyjna metoda leczenia wad zgryzu u dzieci, która – mimo braku naukowych podstaw – zdobywa coraz większą popularność. Jej celem ma być nie tylko korekcja ustawienia zębów, ale także „poprawa kierunku wzrostu twarzy” i otwarcie górnych dróg oddechowych. Terapia bywa stosowana u pacjentów w okresie intensywnego wzrostu, co tym bardziej budzi obawy specjalistów o potencjalne skutki zdrowotne.
Stanowisko w tej sprawie zajęło zarówno Polskie Towarzystwo Stomatologiczne (PTS), jak i Rzecznik Praw Pacjenta, Bartłomiej Chmielowiec. Po publikacji PTS z 15 stycznia 2025 roku, w której wyrażono zaniepokojenie rosnącym zainteresowaniem ortotropią, Rzecznik zdecydował się na szczegółową analizę tej metody w kontekście prawa pacjenta do świadczeń zdrowotnych odpowiadających aktualnej wiedzy medycznej.
Brak podstaw naukowych i ryzyko dla pacjenta
Zgodnie z opinią konsultanta wojewódzkiego w dziedzinie ortodoncji, którą pozyskał Rzecznik Praw Pacjenta, ortotropia nie ma oparcia w faktach naukowych. Co więcej, nie znajduje się ani w programach nauczania przeddyplomowego, ani specjalizacyjnego z zakresu ortodoncji. Nie jest również uznawana przez międzynarodowe środowisko naukowe.
Jak podkreślają eksperci:
American Association of Orthodontists i British Orthodontic Society zarzucają metodzie ortotropii brak rzetelnych dowodów skuteczności i odradzają wiarę w twierdzenia o trwałym ‘modelowaniu twarzy’ przez same ćwiczenia posturalne.
To właśnie rzekoma możliwość wpływu na rozwój twarzy dziecka poprzez odpowiednie ułożenie języka i całodobowe noszenie aparatów stanowi jedno z głównych założeń ortotropii. Jednakże, zdaniem ekspertów, może to prowadzić do poważnych powikłań, w tym stanów zapalnych dziąseł, recesji i braku stabilności wyników leczenia.
Rzecznik Praw Pacjenta: świadczenia muszą odpowiadać wiedzy medycznej
W myśl art. 6 ust. 1 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, pacjent ma prawo do świadczeń zdrowotnych odpowiadających aktualnej wiedzy medycznej. Jak zaznacza Bartłomiej Chmielowiec:
W ramach wykonywanej działalności leczniczej nie wolno udzielać świadczeń niespełniających ww. wymogu prawa.
W związku z tym Rzecznik prowadzi postępowania wobec podmiotów, które stosują ortotropię jako metodę leczenia dzieci. Już teraz zostały wydane pierwsze decyzje administracyjne zobowiązujące do zaprzestania niezgodnych z prawem praktyk, które naruszają zbiorowe prawa pacjentów.
Brakuje wiarygodnych badań i standardów
Zastrzeżenia wobec ortotropii mają nie tylko prawną, ale również naukową podstawę. Polskie Towarzystwo Stomatologiczne jednoznacznie wskazuje, że brakuje wysokiej jakości badań klinicznych potwierdzających zarówno skuteczność, jak i bezpieczeństwo tej metody.
Co więcej, jak podkreślono:
Nie przeprowadzono również szczegółowej analizy potencjalnych ryzyk ani długoterminowych skutków stosowania tej metody.
Niepokojący jest także brak jakiegokolwiek udziału ortotropii w oficjalnym systemie kształcenia. Polskie Towarzystwo Ortodontyczne jednoznacznie zaznacza, że nie organizowało szkoleń ani kursów z tej techniki. Towarzystwo promuje jedynie metody zgodne z zasadami Evidence Based Medicine, które wymagają solidnych dowodów naukowych, analizy skutków niepożądanych, a także oceny długoterminowych efektów leczenia.
Główne wnioski
Główne wnioski
- Ortotropia nie ma podstaw naukowych – nie została uwzględniona w programach nauczania akademickiego ani specjalizacji z ortodoncji; nie istnieją rzetelne badania potwierdzające jej skuteczność.
- Metoda może być szkodliwa dla dzieci – stosowanie całodobowych aparatów ortotropicznych może prowadzić m.in. do stanów zapalnych dziąseł, recesji i braku stabilności leczenia.
- Eksperci i towarzystwa naukowe odradzają jej stosowanie – American Association of Orthodontists, British Orthodontic Society i Polskie Towarzystwo Stomatologiczne ostrzegają przed ortotropią jako niesprawdzoną i potencjalnie niebezpieczną metodą.
- Rzecznik Praw Pacjenta wszczął postępowania – w związku z naruszeniem prawa pacjenta do leczenia zgodnego z aktualną wiedzą medyczną wydano pierwsze decyzje nakazujące zaprzestanie stosowania tej metody.
Źródło:
- Rzecznik Praw Pacjenta
