Opieka psychiatryczna dzieci i młodzieży w Polsce stoi przed wieloma wyzwaniami. Z jednej strony poprawia się dostępność poradni, z drugiej rośnie liczba hospitalizacji oraz czas pobytu na oddziałach psychiatrycznych. Jak wygląda sytuacja w liczbach? Dane Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) za 2023 rok rzucają światło na obecny stan ochrony zdrowia psychicznego najmłodszych pacjentów w Polsce.
Lepszy dostęp do poradni psychiatrycznych i psychologicznych
W 2023 roku w Polsce funkcjonowało 660 podmiotów udzielających świadczeń w ramach systemu ochrony zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży, co oznacza wzrost o 26,4% w porównaniu do 2022 roku. Wśród nich:
- 465 ośrodków środowiskowej opieki psychologicznej i psychoterapeutycznej (I poziom referencyjny) – wzrost o 29,2%,
- 161 centrów zdrowia psychicznego, w tym 83 z oddziałami dziennymi (II poziom referencyjny) – wzrost o 23,8%,
- 34 ośrodki wysokospecjalistycznej całodobowej opieki psychiatrycznej (III poziom referencyjny) – wzrost o 6,3%.
Najwięcej ośrodków działało w województwie mazowieckim (88 podmiotów), natomiast ponad połowa wszystkich placówek I poziomu znajdowała się w zaledwie pięciu województwach: mazowieckim, wielkopolskim, śląskim, małopolskim i dolnośląskim.
Średnio na jedną poradnię zdrowia psychicznego i leczenia uzależnień przypadało 2 005 dzieci i młodzieży, czyli o 190 mniej niż w 2022 roku.
Wzrost liczby porad i hospitalizacji
W 2023 roku poradnie zdrowia psychicznego i leczenia uzależnień udzieliły dzieciom i młodzieży ponad 1 005 tys. porad, co stanowi wzrost o 6,9% w porównaniu z 2022 rokiem. Zdecydowana większość (97,2%) odbyła się w poradniach zdrowia psychicznego, natomiast tylko 2,8% dotyczyło leczenia uzależnień.
Wzrost odnotowano również w liczbie hospitalizacji:
- Na oddziałach psychiatrycznych dla dzieci przebywało ponad 17,5 tys. pacjentów (wzrost o 15,2%),
- W szpitalach ogólnych hospitalizowano 7,3 tys. osób (wzrost o 10,9%),
- Na oddziałach dziecięcych w szpitalach psychiatrycznych leczono stacjonarnie 10,2 tys. pacjentów (wzrost o 17%).
Średni czas pobytu dzieci na oddziałach psychiatrycznych wydłużył się:
- Na oddziałach dziennych wynosił 79,3 dnia, o 24,7 dnia więcej niż w 2022 roku,
- Na oddziałach psychiatrycznych ogólnych w szpitalach – 26,6 dnia,
- Na oddziałach psychiatrii sądowej o wzmocnionym zabezpieczeniu – aż 168,4 dnia.
Najczęstsze diagnozy
Wśród dzieci i młodzieży leczonych psychiatrycznie najczęściej diagnozowano:
- Zaburzenia rozwojowe – 33,7% na oddziałach dziennych, 121,3 tys. przypadków ogółem,
- Zaburzenia nerwicowe i związane ze stresem – 18,2% na oddziałach dziennych, 45,9 tys. przypadków ogółem,
- Zaburzenia nastroju (afektywne) – 10,5% na oddziałach dziennych, 20,5 tys. przypadków ogółem,
- Zaburzenia zachowania i emocji – 14,5% na oddziałach dziennych,
- Uzależnienia od środków psychoaktywnych – 4,4 tys. przypadków, wzrost o 37,3% w porównaniu do 2021 roku.
Sytuacje kryzysowe i próby samobójcze
Rok 2023 przyniósł również wzrost liczby dzieci i młodzieży w sytuacjach kryzysowych. Z danych Komendy Głównej Policji wynika, że liczba zamachów samobójczych wśród osób do 18. roku życia wyniosła 2 139, z czego:
- 1 944 to próby samobójcze,
- 145 zakończyło się zgonem.
Liczba zamachów samobójczych wzrosła o 2,2% w porównaniu z 2022 rokiem.
- Zobacz również: „Wsparcie rówieśnicze w zakresie zdrowia psychicznego młodzieży (peer support)” – projekt na rzecz zdrowia psychicznego młodzieży
Wyzwania dla systemu opieki psychiatrycznej
Mimo poprawy dostępu do poradni, system opieki psychiatrycznej dla dzieci i młodzieży stoi przed dużymi wyzwaniami. Rosnąca liczba hospitalizacji, wydłużenie czasu pobytu na oddziałach i wzrost liczby prób samobójczych wskazują na konieczność dalszych inwestycji w ochronę zdrowia psychicznego najmłodszych pacjentów.
Źródło:
- Rynek Zdrowia
- GUS
