Eksperymentalna terapia genowa AMT-130 firmy uniQure przynosi przełomowe rezultaty w leczeniu choroby Huntingtona. Badanie kliniczne fazy I/II wykazało nawet 75% spowolnienie postępu choroby, co stanowi istotny krok w kierunku zatwierdzenia pierwszej skutecznej terapii tej nieuleczalnej, neurodegeneracyjnej choroby.
Z tego artykułu dowiesz się…
- Jak działa eksperymentalna terapia genowa AMT-130 i dlaczego może być przełomem w leczeniu choroby Huntingtona.
- Jakie wyniki przyniosło badanie kliniczne fazy I/II i jakie wskaźniki uległy poprawie.
- Jakie są perspektywy zatwierdzenia terapii przez FDA i EMA oraz jakie statusy regulacyjne już uzyskała.
- Dla kogo może być przeznaczona terapia AMT-130 i jakie są jej potencjalne korzyści kliniczne.
Choroba Huntingtona – jedno z największych wyzwań w obszarze chorób rzadkich
Choroba Huntingtona (HD) to rzadka, dziedziczna choroba neurodegeneracyjna, która prowadzi do postępującego pogorszenia funkcji motorycznych, poznawczych oraz zaburzeń zachowania. Spowodowana jest mutacją w genie kodującym białko huntingtynę – konkretnie ekspansją powtórzeń trinukleotydu CAG w eksonie 1 tego genu.
Szacuje się, że HD dotyka około 75 000 osób w Stanach Zjednoczonych, Europie i Wielkiej Brytanii. Mimo znanej etiologii, do tej pory nie zatwierdzono żadnej skutecznej terapii spowalniającej postęp choroby.
Terapia genowa AMT-130 – innowacyjne podejście firmy uniQure
AMT-130 to eksperymentalna terapia genowa opracowana przez firmę uniQure. W jej skład wchodzi wektor wirusowy AAV5 zawierający sztuczne mikroRNA, które w oparciu o technologię miQURE™ selektywnie wyciszają zmutowany gen huntingtyny. Preparat podaje się jednorazowo, metodą stereotaktyczną bezpośrednio do prążkowia – struktury mózgu odpowiedzialnej m.in. za kontrolę ruchu.
Podejście to pozwala na:
- celowane działanie bez ekspozycji ogólnoustrojowej,
- długotrwałe efekty terapeutyczne,
- jednoczesne wyciszenie zarówno pełnej wersji białka huntingtyny, jak i toksycznej izoformy eksonu 1.
Wyniki badania klinicznego fazy I/II – przełom w leczeniu HD
Badanie fazy I/II objęło łącznie 26 pacjentów w USA i 13 pacjentów w Europie z wczesnymi objawami HD. Pacjenci zostali przydzieleni do grup otrzymujących wysoką lub niską dawkę AMT-130, a dane porównywano z zewnętrzną grupą kontrolną na podstawie zestawu Enroll-HD.
Główne punkty końcowe:
- 75% spowolnienie postępu choroby, mierzone skalą cUHDRS (p = 0,003),
- średnia zmiana w skali cUHDRS: -0,38 vs -1,52 (grupa kontrolna).
Drugorzędowe punkty końcowe:
- 60% spowolnienie spadku funkcji (TFC) (p = 0,033),
- zmiana TFC: -0,36 vs -0,88 (grupa kontrolna),
- 88% spowolnienie w teście SDMT (p = 0,057),
- 113% spowolnienie w teście SWRT (p = 0,002),
- 59% spowolnienie pogorszenia w skali TMS (p = 0,174).
U leczonych pacjentów zaobserwowano również zmniejszenie poziomu biomarkera neurodegeneracji – lekkiego łańcucha neurofilamentów w płynie mózgowo-rdzeniowym (NfL) – o 8,2%.
Chętnie omówimy dane z FDA… z zamiarem złożenia [wniosku o licencję na lek biologiczny] w pierwszym kwartale 2026 roku – zapowiedział dr Walid Abi-Saab, dyrektor medyczny uniQure.
Bezpieczeństwo i tolerancja terapii
AMT-130 był ogólnie dobrze tolerowany w obu dawkach. Do czerwca 2025 r. nie odnotowano nowych, poważnych działań niepożądanych związanych z preparatem. Najczęstsze działania niepożądane wiązały się z procedurą podania, jednak miały charakter przemijający.
Regulacyjne wyróżnienia i perspektywy rozwoju
UniQure aktywnie współpracuje z FDA i EMA. AMT-130 uzyskał szereg kluczowych oznaczeń:
- Lek sieroce (FDA i EMA),
- Fast Track (FDA),
- Terapia przełomowa (Breakthrough Therapy),
- Zaawansowana terapia medycyny regeneracyjnej – RMAT.
Status RMAT przyznany w 2024 roku pozwala na zacieśnioną współpracę z FDA, co może skrócić drogę do rejestracji i zwiększyć dostępność terapii dla pacjentów z HD.
Trwające i planowane badania
UniQure prowadzi dodatkowe kohorty pacjentów, w tym grupy:
- z immunosupresją,
- z mniejszą objętością prążkowia,
- z zastosowaniem wysokich dawek.
Nowe protokoły obejmują integrację danych z USA i Europy oraz porównanie z bazą Enroll-HD, co potencjalnie umożliwi rejestrację leku na podstawie istniejących danych.
Główne wnioski
- Terapia genowa AMT-130 firmy uniQure spowolniła postęp choroby Huntingtona nawet o 75% w badaniu fazy I/II (cUHDRS, p=0,003).
- Zaobserwowano także 60% spowolnienie utraty funkcji życiowych (TFC, p=0,033) oraz istotne różnice w testach poznawczych SDMT i SWRT.
- AMT-130 uzyskała status leku sierocego, Fast Track, Breakthrough Therapy i RMAT, co może przyspieszyć proces rejestracji.
- Firma planuje złożenie wniosku o dopuszczenie terapii do obrotu w I kwartale 2026 roku, a dalsze badania obejmują nowe kohorty pacjentów.
Źródło:
- uniQure
