Największe budżety zdrowotne świata wcale nie gwarantują najlepszych efektów zdrowotnych. Najnowsze badanie przeprowadzone przez Uniwersytet w Surrey oraz międzynarodowy zespół badaczy pokazuje, że to nie zasoby finansowe, lecz sposób ich wykorzystania decyduje o zdrowiu społeczeństw. Analiza 38 krajów OECD, opublikowana w Annals of Operations Research, podważa powszechne przekonanie, że bogatsze państwa automatycznie zapewniają swoim mieszkańcom wyższy poziom zdrowia. Wyniki badania ujawniają, że mniejsze gospodarki – takie jak Islandia, Japonia czy Norwegia – znacznie skuteczniej realizują Cele Zrównoważonego Rozwoju ONZ dotyczące zdrowia (SDG 3) niż nawet najbogatsze państwa świata.
Z tego artykułu dowiesz się…
- Dlaczego najbogatsze kraje świata nie zawsze osiągają najlepsze wyniki zdrowotne mimo wysokich nakładów finansowych.
- Jak Islandia, Japonia i Norwegia skuteczniej realizują cele zdrowotne ONZ dzięki zintegrowanym systemom publicznym i profilaktyce.
- Na czym polega nowatorski model analizy opracowany przez Uniwersytet w Surrey i co mierzy w zakresie efektywności systemów ochrony zdrowia.
- Jakie wnioski dla decydentów płyną z badań OECD dotyczących strategicznego zarządzania zasobami zdrowotnymi.
Najbogatsi nie zawsze zdrowi – USA i Kanada w tyle za mniejszymi gospodarkami
Mimo ogromnych wydatków na opiekę zdrowotną, Stany Zjednoczone i Kanada zajęły słabsze pozycje w rankingu efektywności osiągnięć zdrowotnych. Badanie pokazuje, że kraje koncentrujące się na prywatnej opiece zdrowotnej i zwiększaniu budżetów bez strategicznej koordynacji działań osiągają niższe wyniki w porównaniu z państwami o silnych, publicznych i spójnie zarządzanych systemach ochrony zdrowia.
Z drugiej strony Islandia, Japonia i Norwegia pozostają liderami w realizacji SDG 3, dzięki:
- dobrze zintegrowanym systemom publicznym,
- wysokiemu poziomowi profilaktyki,
- równemu dostępowi do usług zdrowotnych,
- dużemu naciskowi na zdrowie środowiskowe i społeczną równość.
Co tak naprawdę mierzyło badanie? Nowatorski model analizy
Naukowcy zastosowali zaawansowany model Joint Variable Selection Directional Distance Function – narzędzie oparte na danych, pozwalające ocenić, jak efektywnie kraje przekładają nakłady finansowe i zasoby zdrowotne na realne rezultaty.
Badanie obejmowało takie wskaźniki jak:
- oczekiwana długość życia,
- profilaktyka chorób,
- równy dostęp do świadczeń zdrowotnych,
- odporność na zagrożenia klimatyczne.
Co ważne, model uwzględniał również wpływ ryzyka klimatycznego. Państwa prowadzące aktywną politykę w zakresie zdrowia środowiskowego osiągały lepsze wyniki ogólne.
Pieniądze to nie wszystko: znaczenie strategii, profilaktyki i równości
Wyniki badania jasno pokazują, że nie budżet, lecz sposób organizacji systemu ma kluczowe znaczenie. Jak podkreślił prof. Ali Emrouznead, współautor publikacji:
Pieniądze nie są najważniejsze w kontekście zdrowia publicznego. Liczy się to, jak skutecznie kraje wykorzystują swoje zasoby.
Z jego analiz wynika, że najlepsze rezultaty osiągają państwa, które:
- priorytetowo traktują profilaktykę,
- zapewniają powszechny i równy dostęp do opieki,
- skutecznie koordynują działania systemu,
- chronią zdrowie środowiskowe obywateli.
W przeciwieństwie do nich kraje zdominowane przez opiekę prywatną często cechuje większa nierówność, rozproszenie usług i mniejsza efektywność inwestycji.
Lekcja dla decydentów: wydajność ważniejsza niż wielkość budżetu
Profesor Emrouznead podsumował wnioski następująco:
Decydenci powinni priorytetowo traktować profilaktykę, zrównoważony rozwój i równy dostęp, a nie po prostu zwiększać budżety na opiekę zdrowotną. Nasz model pokazuje, które kraje najlepiej wykorzystują to, co mają, a które mogłyby się uczyć od innych. Stanowi on praktyczną mapę drogową dla rządów dążących do stworzenia zrównoważonych, wydajnych systemów opieki zdrowotnej bez marnowania zasobów.
To wyraźny sygnał dla państw wysokorozwiniętych, że nie wystarczy inwestować – trzeba inwestować mądrze i strategicznie.
Główne wnioski
- 38 państw OECD przeanalizowano pod kątem realizacji celu SDG 3 i efektywności wykorzystania zasobów zdrowotnych – bogactwo nie oznacza automatycznie lepszych wyników zdrowotnych.
- Islandia, Japonia i Norwegia osiągają najlepsze rezultaty, dzięki zintegrowanym systemom publicznym, profilaktyce i równemu dostępowi do opieki.
- USA i Kanada pozostają w tyle mimo wysokich wydatków, co wynika ze zbyt dużej zależności od prywatnej opieki i braku strategicznej koordynacji działań.
- Model Uniwersytetu w Surrey pokazuje, że kluczowa jest efektywność wykorzystania zasobów, uwzględnianie zdrowia środowiskowego i priorytet dla profilaktyki oraz równości.
Źródło:
- University of Surrey
- https://link.springer.com/article/10.1007/s10479-025-06837-9
