Choć projekt budżetu państwa na 2026 r. zakłada ustawowy poziom wydatków na ochronę zdrowia, najnowsze dane Federacji Przedsiębiorców Polskich (FPP) pokazują wyraźnie: to zaledwie plan minimum. Realne potrzeby systemu ochrony zdrowia znacznie przekraczają obecne gwarancje ustawowe. Zgodnie z analizą FPP, luka finansowa w budżecie zdrowotnym może sięgnąć nawet 23 mld zł już w 2026 roku. Co więcej – koszty świadczeń zdrowotnych rosną znacznie szybciej niż inflacja, co budzi uzasadnione obawy o płynność NFZ i przyszłość finansową SPZOZ.
Z tego artykułu dowiesz się…
- Jakie są rzeczywiste potrzeby finansowe NFZ w 2026 roku i ile wynosi luka budżetowa według FPP
- Dlaczego wzrost kosztów świadczeń medycznych wyprzedza inflację aż 2,5-krotnie
- W jaki sposób zmniejszają się rezerwy NFZ i jakie konsekwencje niesie to dla płynności finansowej systemu
- Jakie skutki ekonomiczne obserwuje się w publicznych podmiotach leczniczych (SPZOZ) w 2024 i 2025 roku
Publiczne nakłady na zdrowie zbyt niskie względem realnych potrzeb
Jak wynika z 14. edycji „Monitora Finansowania Ochrony Zdrowia” przygotowanego przez Federację Przedsiębiorców Polskich, projekt budżetu państwa na kolejny rok przewiduje przeznaczenie 6,8% PKB na ochronę zdrowia, liczonego według metodologii ustawowej (czyli w odniesieniu do PKB sprzed dwóch lat). Oznacza to spełnienie formalnego obowiązku, jednak – zdaniem FPP – nie uwzględnia to rzeczywistej dynamiki kosztów i zobowiązań NFZ.
Projekt budżetu na kolejny rok w obszarze ochrony zdrowia realizuje >>plan minimum<<, czyli wypełnia zobowiązania wynikające z ustawy, ale nie uwzględnia rzeczywistej dynamiki kosztów w systemie – ocenia Łukasz Kozłowski, główny ekonomista FPP.
23 miliardy złotych więcej – tyle będzie potrzebował NFZ w 2026 roku
Planowany budżet NFZ na 2025 rok to 217,4 mld zł – w tym 26 mld zł z dotacji budżetowej. Jednak według FPP w 2026 r. potrzeby finansowe Funduszu wzrosną do co najmniej 240 mld zł. To oznacza potencjalny deficyt na poziomie minimum 23 mld zł. Co więcej – by realnie osiągnąć poziom 7% PKB przeznaczany na zdrowie (według aktualnego PKB), w 2027 r. należałoby zwiększyć nakłady aż o 45,1 mld zł.
Koszty świadczeń rosną znacznie szybciej niż inflacja
Największym wyzwaniem dla NFZ pozostaje jednak tempo wzrostu kosztów – i to nieproporcjonalnie wysokie w porównaniu do liczby świadczeń. Jak wskazuje analiza FPP:
- Nominalne wydatki NFZ na świadczenia zdrowotne wzrosły w latach 2016–2024 o 160,3%.
- Jednocześnie liczba udzielanych świadczeń wzrosła tylko o 9,8%.
- Średni koszt jednostkowy świadczenia wzrósł aż o 137% – podczas gdy inflacja wyniosła w tym samym czasie 52,1%.
Wydajemy coraz więcej na leczenie, lecz nie dostajemy dużo więcej w zamian, przynajmniej w wymiarze ilościowym – komentuje Łukasz Kozłowski. Innymi słowy, poziom cen usług medycznych finansowanych przez NFZ rósł 2,5-krotnie szybciej niż inflacja. Bez wątpienia jednym z czynników dodatkowo napędzających koszty w ostatnich latach jest obowiązująca od 2022 r. nowelizacja ustawy o sposobie ustalania najniższego zasadniczego wynagrodzenia w ochronie zdrowia.
Malejące rezerwy i rosnące zobowiązania SPZOZ
Sytuację dodatkowo pogarsza wyczerpywanie się rezerw finansowych NFZ. Fundusz zapasowy zmniejszył się w ciągu dwóch lat z 26 mld zł do zaledwie 2,2 mld zł. Jednocześnie wartość nieopłaconych świadczeń ponadumownych przesuniętych na kolejny rok wzrosła z 0,8 mld zł do 6,3 mld zł.
Negatywne skutki tej sytuacji widoczne są także w sektorze publicznych podmiotów leczniczych. Zobowiązania wymagalne SPZOZ wzrosły z 2,5 mld zł w I kwartale 2024 r. do 3,4 mld zł w I kwartale 2025 r. To wzrost aż o 38,4% r/r – najszybszy od lat.
Może to świadczyć o tym, że podmioty lecznicze coraz częściej reagują na opóźnienia w niektórych płatnościach ze strony NFZ na przedłużanie terminu zapłaty z tytułu realizowanych na ich rzecz dostaw lub usług – komentuje FPP w „Monitorze Finansowania Ochrony Zdrowia”.
Główne wnioski
- NFZ potrzebuje minimum 240 mld zł w 2026 r., co oznacza lukę budżetową na poziomie co najmniej 23 mld zł względem planowanych wydatków.
- Koszt jednostkowy świadczeń wzrósł o 137% w latach 2016–2024, podczas gdy inflacja wyniosła w tym samym okresie 52,1% – co oznacza wzrost kosztów 2,5 razy szybszy niż inflacja.
- Fundusz zapasowy NFZ spadł z 26 mld zł do 2,2 mld zł, a wartość nieopłaconych świadczeń ponadumownych wzrosła do 6,3 mld zł.
- Zobowiązania wymagalne SPZOZ wzrosły o 38,4% r/r, co może wskazywać na poważne problemy z terminowym regulowaniem należności przez publiczne placówki.
Źródło:
- PAP MediaRoom
