18 listopada obchodzony jest Europejski Dzień Wiedzy o Antybiotykach – wydarzenie przypominające, że oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe (AMR) stanowi obecnie jedno z największych globalnych zagrożeń zdrowotnych. W swoim oficjalnym oświadczeniu komisarz UE ds. sąsiedztwa i rozszerzenia Olivér Várhelyi podkreślił narastającą skalę problemu oraz konieczność podjęcia skoordynowanych działań na poziomie europejskim i globalnym.
Z tego artykułu dowiesz się…
- Dlaczego Europejski Dzień Wiedzy o Antybiotykach jest kluczowym momentem w walce z antybiotykoopornością.
- Jakie dane i ostrzeżenia przedstawił komisarz Olivér Várhelyi, w tym liczby dotyczące zgonów i kosztów AMR.
- Jakie działania podejmuje Komisja Europejska – od inwestycji w badania po wzmacnianie nadzoru epidemiologicznego.
- Co każdy obywatel, pracownik ochrony zdrowia i decydent może zrobić, aby chronić skuteczność antybiotyków.
Antybiotykooporność – rosnące wyzwanie dla zdrowia publicznego
Komisarz przypomniał, że AMR to zjawisko, w którym bakterie, wirusy, grzyby lub pasożyty przestają reagować na dostępne leki. Najczęściej wynika ono z nadużywania lub niewłaściwego stosowania antybiotyków u ludzi, zwierząt oraz w rolnictwie. Jak podkreślił komisarz Várhelyi:
Każdego roku, 18 listopada, Europejski Dzień Wiedzy o Antybiotykach przypomina nam, że oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe jest jednym z największych zagrożeń dla zdrowia publicznego w Europie i na świecie. Dochodzi do niej, gdy infekcje przestają reagować na leki przeciwdrobnoustrojowe, często z powodu niewłaściwego stosowania i nadużywania antybiotyków u ludzi, zwierząt i roślin.
Skutki AMR są już widoczne w systemach ochrony zdrowia. Prowadzą do dłuższych hospitalizacji, trudniejszych w leczeniu zakażeń oraz wzrostu umieralności. Jak zauważył komisarz:
Konsekwencje są już widoczne: trudniej leczyć zakażenia, pobyty w szpitalu są dłuższe, a w Europie rocznie z powodu oporności na antybiotyki umiera ponad 35 000 osób.
AMR zagraża fundamentom współczesnej medycyny
Antybiotykooporność nie tylko wpływa na leczenie zakażeń, ale również zagraża podstawowym procedurom medycznym, takim jak zabiegi chirurgiczne, chemioterapia czy opieka okołoporodowa. Komisarz ostrzegł przed potencjalnym cofnięciem się medycyny o dekady:
Oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe zagraża fundamentowi współczesnej medycyny. Grozi cofnięciem nas do czasów, gdy częste infekcje, drobne urazy, poród czy rutynowe zabiegi chirurgiczne znów mogłyby stać się potencjalnie śmiertelne.
W swoim oświadczeniu przypomniał również o ogromnych kosztach ekonomicznych związanych z AMR. Według danych unijnych państwa członkowskie tracą rocznie ok. 11,7 mld euro z powodu wydłużonych chorób, mniejszej produktywności i rosnących kosztów opieki:
Oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe pociąga za sobą wysokie koszty ekonomiczne – w krajach europejskich szacuje się je na 11,7 mld euro rocznie z powodu długotrwałych chorób, zmniejszonej produktywności i wydatków na opiekę zdrowotną.
Dlaczego oporność narasta? Nadużywanie antybiotyków nadal powszechne
Komisarz wskazał, że głównym czynnikiem przyspieszającym rozwój AMR jest nadmierne i nieuzasadnione stosowanie antybiotyków. Jak zaznaczył:
Oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe rozwija się wtedy, gdy nadużywamy tych ratujących życie leków. Musimy zapewnić, aby antybiotyki były stosowane tylko wtedy, gdy są naprawdę potrzebne, a leki ostatniej szansy używane możliwie najoszczędniej.
Niestety, zgodnie z najnowszym raportem Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC), Unia Europejska nie jest na dobrej drodze do realizacji celów redukcji zużycia antybiotyków do 2030 roku.
Działania Komisji Europejskiej – inwestycje, monitoring i edukacja
Komisja Europejska podejmuje działania na wielu poziomach, w tym inwestycyjnym, regulacyjnym i edukacyjnym. Komisarz Várhelyi podkreślił, że UE przeznacza obecnie 50 milionów euro na wsparcie państw członkowskich w takich obszarach jak:
- wzmocnienie kontroli zakażeń
- promocja racjonalnego stosowania antybiotyków
- rozwój systemów nadzoru epidemiologicznego
Jak zaznaczył:
Dlatego Komisja działa na wszystkich frontach i we współpracy z wszystkimi partnerami, aby powstrzymać narastanie oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe. Inwestujemy 50 mln euro, aby wesprzeć państwa członkowskie w wzmacnianiu kontroli zakażeń, promowaniu racjonalnego stosowania antybiotyków i poprawie nadzoru epidemiologicznego.
Komisja planuje także dalsze monitorowanie postępów oraz intensyfikację działań edukacyjnych, aby zwiększyć świadomość społeczną na temat AMR:
Jednocześnie będziemy monitorować postępy i zwiększać wysiłki na rzecz podnoszenia świadomości społecznej oraz zrozumienia, gdzie potrzeba większego wsparcia.
Wspieranie badań i innowacji – konieczność opracowania nowych terapii
Ważnym elementem walki z AMR jest rozwój nowych leków przeciwdrobnoustrojowych i alternatywnych metod terapii. Unia Europejska inwestuje 75 milionów euro w partnerstwo badawcze One Health AMR. Komisarz przypomniał:
Ponadto promujemy badania i wspieramy innowacje w przeglądzie ustawodawstwa farmaceutycznego oraz inwestujemy 75 milionów euro w nowe partnerstwo badawcze One Health w zakresie oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe.
W zakresie przeciwdziałania AMR kluczowe znaczenie mają:
- opracowywanie nowych antybiotyków
- oddzielne rozwiązania terapeutyczne dla ludzi i zwierząt
- prewencja, w tym szerokie stosowanie szczepień
Jak podkreślił komisarz:
Opracowując nowe i skuteczniejsze antybiotyki, zapewniając oddzielne rozwiązania dla ludzi i zwierząt oraz stosując środki zapobiegawcze, takie jak szczepionki, kiedy tylko jest to możliwe, możemy chronić istniejące metody leczenia i zwiększyć naszą zdolność do radzenia sobie z przyszłymi zagrożeniami dla zdrowia.
Antybiotyki to zasób ograniczony – apel do wszystkich grup zawodowych
Komisarz Várhelyi zwrócił uwagę, że ochrona skuteczności antybiotyków wymaga zaangażowania całego społeczeństwa. W swoim apelu stwierdził:
Europejski Dzień Wiedzy o Antybiotykach przypomina, że ochrona skuteczności antybiotyków nie jest jedynie wyzwaniem technicznym – to wspólna odpowiedzialność i pilny priorytet polityczny. Wzywam pracowników ochrony zdrowia, lekarzy weterynarii, rolników, decydentów i wszystkich obywateli, aby przyłączyli się do walki z opornością. Antybiotyki są zasobem ograniczonym. Musimy stosować je wyłącznie zgodnie z zaleceniem lekarza, zapobiegać zakażeniom wszędzie tam, gdzie to możliwe, i chronić ich skuteczność dla przyszłych pokoleń.
Podkreślił również potrzebę współpracy wszystkich sektorów:
Dziś i każdego dnia wzywam pracowników służby zdrowia, lekarzy weterynarii, rolników, decydentów i wszystkich obywateli do przyłączenia się do walki z opornością na środki przeciwdrobnoustrojowe. Środki przeciwdrobnoustrojowe to ograniczone źródło. Musimy zawsze stosować je pod nadzorem lekarza, zapobiegać infekcjom, gdziekolwiek to możliwe, i dbać o ich skuteczność dla przyszłych pokoleń.
Główne wnioski
- Antybiotykooporność powoduje w Europie ponad 35 tys. zgonów rocznie i generuje koszty sięgające 11,7 mld euro, co czyni ją jednym z największych zagrożeń zdrowia publicznego.
- Komisja Europejska inwestuje 50 mln euro w działania związane z kontrolą zakażeń, racjonalnym stosowaniem antybiotyków i nadzorem, a także 75 mln euro w badania w ramach partnerstwa One Health AMR.
- Raporty ECDC pokazują, że UE nie realizuje obecnych celów redukcji zużycia antybiotyków do 2030 roku, co wymaga intensyfikacji działań politycznych i edukacyjnych.
- Komisarz Várhelyi podkreśla, że skuteczna walka z AMR to wspólna odpowiedzialność: antybiotyki muszą być stosowane wyłącznie zgodnie z zaleceniem lekarza, a prewencja zakażeń powinna stać się priorytetem.
Źródło:
- Komisja Europejska
