Eksperci ostrzegają: miliony Polaków zagrożonych demencją. Poznaj 15 czynników ryzyka

Demencja to jedno z największych wyzwań współczesnej medycyny. W Polsce, gdzie społeczeństwo się starzeje, ryzyko związane z tą chorobą dotyczy milionów osób. Nowe badania opublikowane w czasopiśmie „JAMA Neurology” wskazują na 15 czynników, które znacząco zwiększają ryzyko zachorowania. Oprócz genetyki, kluczową rolę odgrywają styl życia, choroby współistniejące i poziom edukacji. Warto poznać te czynniki, by lepiej zapobiegać rozwojowi demencji.

Demencja – co warto o niej wiedzieć?

Demencja to przewlekłe schorzenie charakteryzujące się pogorszeniem funkcji poznawczych, takich jak pamięć, orientacja czy zdolność do logicznego myślenia. Najczęściej występuje u osób starszych, jednak może dotyczyć także ludzi młodszych. Tzw. przedwczesna demencja rozwija się przed 65. rokiem życia i dotyka osoby aktywne zawodowo i społecznie. Główne jej objawy to zaburzenia pamięci krótkotrwałej, problemy z zachowaniem i trudności w orientacji przestrzennej.

Styl życia i zdrowie kluczowe dla ryzyka demencji

Jak podkreślają badacze, tylko w niewielkim stopniu ryzyko demencji zależy od predyspozycji genetycznych. W zdecydowanej większości wpływają na nie bowiem czynniki środowiskowe i zdrowotne. Oto lista 15 najważniejszych czynników ryzyka zidentyfikowanych w badaniach:

1. Nadużywanie alkoholu – zwiększa ryzyko uszkodzenia mózgu i problemów z pamięcią.
2. Niski status społeczno-ekonomiczny – ograniczony dostęp do edukacji i opieki zdrowotnej wpływa na wyższe ryzyko.
3. Niższe wykształcenie – brak stymulacji umysłowej zwiększa podatność na demencję.
4. Izolacja społeczna – brak kontaktu z innymi ludźmi sprzyja pogorszeniu funkcji poznawczych.
5. Niedobór witaminy D – wpływa negatywnie na zdrowie mózgu i funkcje poznawcze.
6. Wysoki poziom białka C-reaktywnego (CRP) – wskaźnik stanu zapalnego w organizmie, związany z chorobami neurologicznymi.
7. Zaburzenia słuchu – niedosłuch może powodować większe obciążenie mózgu i prowadzić do jego szybszego starzenia się.
8. Niedociśnienie – zbyt niskie ciśnienie krwi ogranicza przepływ tlenu do mózgu.
9. Udar – uszkodzenia mózgu wywołane udarem zwiększają ryzyko demencji.
10. Cukrzyca – wysokie poziomy cukru we krwi uszkadzają naczynia krwionośne w mózgu.
11. Choroby serca – niewydolność serca wpływa na ograniczony przepływ krwi do mózgu.
12. Depresja – przewlekłe zaburzenia nastroju wiążą się z większym ryzykiem demencji.
13. Palenie tytoniu – uszkadza naczynia krwionośne i przyspiesza procesy degeneracyjne.
14. Gen apolipoproteiny E (APOE) – niektóre warianty tego genu zwiększają ryzyko chorób neurologicznych.
15. Mniejsza siła uścisku dłoni – słaby uścisk dłoni może być wczesnym wskaźnikiem pogorszenia funkcji neurologicznych.

• Zobacz również: Eksperci apelują: potrzebny jest system wczesnego wykrywania zaburzeń pamięci

Edukacja i profilaktyka – skuteczna ochrona przed demencją

Osoby z wyższym poziomem edukacji są mniej narażone na demencję. Wynika to z częstszej stymulacji umysłowej i większej świadomości zdrowotnej. Jednak, jak podkreślają eksperci, edukacja powinna być uzupełniona o regularne badania i zdrowy styl życia.

Wiemy, że styl życia odgrywa kluczową rolę w zapobieganiu demencji. Nawet w przypadku predyspozycji genetycznych czynniki środowiskowe mogą znacząco obniżyć ryzyko zachorowania

– mówi dr Stevie Hendricks z Uniwersytetu Maastricht w Niderlandach..

Demencja przedwczesna – wyzwanie dla medycyny

Demencja przedwczesna, która pojawia się u osób przed 65. rokiem życia, jest szczególnie trudna w diagnostyce i leczeniu. Dotyka ludzi aktywnych zawodowo, co niesie za sobą poważne konsekwencje społeczne i ekonomiczne. Zdaniem ekspertów konieczne są dalsze badania nad jej przyczynami oraz lepsze strategie zapobiegania.

Dr Leah Mursaleen z Alzheimer’s Research UK dodaje, że tego typu badania mogą uzupełnić naszą wiedzę o mechanizmach rozwoju demencji. Pozwoliłoby to lepiej zrozumieć tę chorobę i skuteczniej zapobiegać jej występowaniu.

Co można zrobić, by zmniejszyć ryzyko demencji? Otóż:

1. Zadbaj o zdrową dietę – bogatą w witaminy, minerały i zdrowe tłuszcze.
2. Regularnie ćwicz – aktywność fizyczna poprawia krążenie krwi i zdrowie mózgu.
3. Unikaj używek – zrezygnuj z palenia i ogranicz spożycie alkoholu.
4. Dbaj o kontakty społeczne – utrzymuj relacje z rodziną i znajomymi.
5. Kontroluj zdrowie – regularnie badaj poziom cukru, ciśnienia i cholesterolu.
6. Stymuluj umysł – czytaj, rozwiązuj łamigłówki, ucz się nowych rzeczy.
7. Zapewnij sobie odpowiednią ilość snu – regeneracja mózgu jest ważna dla zdrowia.

Demencja to wyzwanie, które wymaga wszechstronnych działań profilaktycznych i edukacyjnych. Znajomość czynników ryzyka oraz wprowadzenie zdrowych nawyków może znacząco zmniejszyć ryzyko zachorowania. Dla kilku milionów Polaków to szansa na lepsze zdrowie i jakość życia.

Źródło:

• Jama Neurology
• PAP
• Enel Senior
• Pacjent.gov.pl