Depresja i choroba Parkinsona to poważne wyzwania współczesnej medycyny, dla których wciąż poszukuje się skuteczniejszych metod leczenia. Nadzieję na przełom przynoszą najnowsze badania zespołu z Katedry Chemii Farmaceutycznej Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum, kierowanego przez prof. Marcina Kołaczkowskiego. Naukowcy opracowali nową grupę związków chemicznych, które selektywnie aktywują receptor serotoninowy 5-HT1A i mogą stanowić podstawę przyszłych terapii. Szczególną uwagę badaczy zwrócił związek NLX-266 – kandydat na lek o korzystnych właściwościach farmakologicznych i mechanizmie działania ukierunkowanym na szlak ERK1/2.
Z tego artykułu dowiesz się:
- nad czym pracują naukowcy z Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum,
- czym jest związek NLX-266 i dlaczego budzi nadzieję
- jakie mechanizmy działania leżą u podstaw jego skuteczności,
- jak może wyglądać przyszłość terapii depresji i choroby Parkinsona.
Nowa nadzieja w leczeniu dwóch poważnych schorzeń
Depresja i choroba Parkinsona to jedne z najpoważniejszych wyzwań współczesnej medycyny – zarówno pod względem społecznym, jak i terapeutycznym. Dotykają milionów ludzi na całym świecie i znacząco obniżają jakość życia pacjentów. Obecne metody leczenia, choć pomocne, często okazują się niewystarczające – nie u wszystkich przynoszą efekty i nierzadko wiążą się z działaniami niepożądanymi. Dlatego każde nowe odkrycie budzi ogromne zainteresowanie środowiska naukowego i klinicznego.
Właśnie taką nadzieję przynoszą badania prowadzone przez zespół prof. Marcina Kołaczkowskiego z Katedry Chemii Farmaceutycznej Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum, realizowane we współpracy z firmą Neurolixis. Jak podaje Uniwersytet Jagielloński, naukowcy opisali nową grupę związków chemicznych, które mogą stać się podstawą nowoczesnych terapii przeciwdepresyjnych i przeciwparkinsonowskich.
Przełomowy mechanizm działania – receptor 5-HT1A i fosforylacja ERK1/2
Głównym celem zespołu badawczego było opracowanie związku, który będzie oddziaływał selektywnie na określone mechanizmy molekularne związane z depresją i zaburzeniami ruchowymi. Naukowcy skupili się na receptorze serotoninowym 5-HT1A – kluczowym w regulacji nastroju i funkcji motorycznych.
W naszej najnowszej pracy przedstawiamy nową grupę związków chemicznych, które selektywnie aktywują receptor serotoninowy 5-HT1A. Skupiliśmy się na tym, by wywołać konkretną odpowiedź komórkową – fosforylację ERK1/2 związaną z korzystnym działaniem terapeutycznym w depresji i zaburzeniach ruchowych – wyjaśnił prof. Marcin Kołaczkowski.
To podejście określane jest jako „biased agonism” – czyli ukierunkowane pobudzanie określonych szlaków sygnałowych wewnątrzkomórkowych bez aktywacji innych, które mogą być odpowiedzialne za działania niepożądane. W tym przypadku chodzi o wybiórczą aktywację szlaku ERK1/2, którego stymulacja jest powiązana z pozytywnymi efektami terapeutycznymi.
NLX-266 – związek z potencjałem terapeutycznym
W centrum zainteresowania zespołu znalazł się związek chemiczny oznaczony jako NLX-266. To selektywny agonista receptora 5-HT1A, który w badaniach przedklinicznych – prowadzonych na modelach zwierzęcych – wykazał nie tylko skuteczność działania, ale także bardzo dobre właściwości farmakokinetyczne, co oznacza, że dobrze wchłania się, rozprowadza w organizmie i jest stabilny metabolicznie.
Jak informuje prof. Kołaczkowski:
Związek NLX-266 selektywnie aktywuje szlak sygnałowy ERK związany z efektami terapeutycznymi i prezentuje wyjątkowo korzystne właściwości farmakologiczne w modelach in vivo.
To właśnie te cechy – selektywność, stabilność i skuteczność – czynią NLX-266 kandydatem na przyszły lek. Artykuł naukowy opisujący to odkrycie, zatytułowany „Discovery of NLX-266, an Orally Available and Metabolically Stable ERK1/2-Biased 5-HT1AR Agonist with Superior Antidepressant and Antiparkinsonian Activity”, został opublikowany na łamach prestiżowego „Journal of Medicinal Chemistry”.
Krok w stronę skuteczniejszych terapii
Chociaż NLX-266 znajduje się obecnie na etapie badań przedklinicznych, już teraz jego profil farmakologiczny oraz innowacyjny mechanizm działania budzą uzasadniony optymizm. W przeciwieństwie do klasycznych leków przeciwdepresyjnych, które działają nieselektywnie i często powodują skutki uboczne, nowa cząsteczka celuje w precyzyjnie zdefiniowany szlak sygnałowy.
Wierzymy, że takie podejście może otworzyć drogę do szybszych i skuteczniejszych terapii depresji oraz choroby Parkinsona – dodał prof. Kołaczkowski.
Główne wnioski
- NLX-266 to nowy związek chemiczny opracowany przez naukowców z UJ Collegium Medicum, który wykazuje selektywne działanie na receptor 5-HT1A i aktywuje szlak ERK1/2.
- Wstępne badania przedkliniczne wykazały, że NLX-266 posiada korzystne właściwości farmakokinetyczne i działa efektywnie w modelach in vivo.
- Mechanizm działania NLX-266 opiera się na ukierunkowanej aktywacji szlaku sygnałowego, co może ograniczać działania niepożądane obecne w tradycyjnych terapiach.
- Badania prowadzone są we współpracy z firmą Neurolixis, a wyniki opublikowano w prestiżowym czasopiśmie „Journal of Medicinal Chemistry”.
Źródło:
- Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
