Otyłość brzuszna – potocznie nazywana „piwnym brzuchem” – może mieć znacznie poważniejsze konsekwencje dla serca, niż dotychczas sądzono. Najnowsze badanie zaprezentowane na dorocznym spotkaniu Radiological Society of North America (RSNA) ujawnia, że tłuszcz trzewny zgromadzony w okolicach talii silniej wpływa na przebudowę i uszkodzenie struktur serca niż ogólna otyłość mierzona wskaźnikiem BMI. Co istotne, zmiany te są szczególnie widoczne u mężczyzn. Eksperci wskazują, że wczesne wykrywanie otyłości brzusznej może stać się kluczowe dla profilaktyki chorób sercowo-naczyniowych.
Z tego artykułu dowiesz się…
- Dlaczego otyłość brzuszna („brzuch piwny”) jest bardziej niebezpieczna dla serca niż ogólna masa ciała oraz jakie mechanizmy odpowiadają za te zmiany.
- Jakie wyniki przyniosło duże badanie RSNA obejmujące 2244 dorosłych, w tym które typy przebudowy serca najczęściej obserwowano u mężczyzn.
- W jaki sposób WHR (talia–biodra) lepiej przewiduje ryzyko sercowo-naczyniowe niż BMI, oraz jak pacjenci mogą samodzielnie obliczyć ten wskaźnik.
- Jakie działania profilaktyczne mogą pomóc ograniczyć ryzyko uszkodzenia serca, w tym rekomendacje dotyczące stylu życia i wczesnej interwencji medycznej.
Otyłość brzuszna a serce: co wykazało badanie?
W analizie wykorzystano dane rezonansu magnetycznego serca 2244 dorosłych osób w wieku 46–78 lat, uczestników Hamburg City Health Study – długoterminowego badania populacyjnego w Niemczech. Badacze uwzględnili:
- wskaźnik BMI (otyłość ogólna),
- wskaźnik talia–biodra (WHR), wskazujący na otyłość brzuszną.
Zatrważające jest to, że:
- według BMI: 69% mężczyzn i 56% kobiet miało nadwagę lub otyłość,
- według WHR: 91% mężczyzn i 64% kobiet spełniało kryteria WHO dla otyłości brzusznej.
Wyniki badania jednoznacznie wskazały, że otyłość brzuszna – a nie ogólna masa ciała – jest silniej związana z pogrubieniem mięśnia sercowego, zmniejszeniem objętości komór oraz upośledzeniem ich funkcji. Główna autorka badania, dr Jennifer Erley, podkreśla:
Otyłość brzuszna, czyli wysoki stosunek obwodu talii do obwodu bioder, wiąże się z bardziej niepokojącymi wzorcami przebudowy serca niż sam wysoki wskaźnik masy ciała (BMI).
Jak „brzuch piwny” uszkadza serce? Mechanizm zmian
Badacze zauważyli charakterystyczny, patologiczny wzorzec przebudowy serca – tzw. przerost koncentryczny. Dr Erley wyjaśnia:
Wydaje się, że prowadzi to do potencjalnie patologicznej formy przebudowy serca, przerostu koncentrycznego, w którym mięsień sercowy pogrubia się, ale ogólny rozmiar serca nie zwiększa się, co prowadzi do zmniejszenia objętości serca. W rzeczywistości komory wewnętrzne stają się mniejsze, przez co serce zatrzymuje i pompuje mniej krwi.
Takie zmiany utrudniają prawidłowy rozkurcz serca, co może prowadzić do niewydolności serca. Co ważne:
- BMI wiązało się głównie z powiększeniem komór,
- WHR wiązał się z pogrubieniem mięśnia sercowego i mniejszą objętością komór – dużo poważniejszym zjawiskiem.
Dlaczego mężczyźni są bardziej narażeni?
Zmiany strukturalne serca okazały się bardziej widoczne u mężczyzn. Dotyczyło to szczególnie:
- prawej komory serca, która pompuje krew do płuc,
- subtelnych zmian wykrywalnych jedynie dzięki zaawansowanemu rezonansowi magnetycznemu.
Badacze przypuszczają, że:
- mężczyźni wcześniej rozwijają otyłość brzuszną w stopniu zaawansowanym,
- estrogeny mogą mieć działanie ochronne u kobiet.
Jak wskazuje dr Erley:
Różnice w zależności od płci sugerują, że pacjenci płci męskiej mogą być bardziej podatni na strukturalne skutki otyłości dla serca, co nie było szeroko omawiane we wcześniejszych badaniach.
WHR – proste narzędzie do oceny ryzyka w domu
Jednym z najważniejszych wniosków badania jest praktyczność wskaźnika WHR. Można go obliczyć samodzielnie w domu:
- Zmierz obwód talii w najwęższym miejscu.
- Zmierz obwód bioder w najszerszym miejscu.
- Podziel obwód talii przez obwód bioder.
Progi WHO:
- > 0,90 u mężczyzn = otyłość brzuszna,
- > 0,85 u kobiet = otyłość brzuszna.
Badanie podkreśla, że WHR jest lepszym wskaźnikiem ryzyka sercowo-naczyniowego niż BMI, szczególnie u mężczyzn.
Co powinni robić pacjenci i lekarze?
Dr Erley rekomenduje:
Zamiast koncentrować się na redukcji ogólnej masy ciała, osoby dorosłe w średnim wieku powinny skupić się na zapobieganiu odkładaniu się tłuszczu w okolicy brzucha poprzez regularne ćwiczenia, zbilansowaną dietę i, w razie konieczności, na wczesną interwencję medyczną.
Autorzy zachęcają także lekarzy do:
- proaktywnej oceny WHR,
- wczesnego wykrywania otyłości brzusznej,
- uwzględniania jej jako niezależnego czynnika ryzyka w diagnostyce.
Dr Erley podsumowuje:
Badanie to powinno uświadomić radiologom i kardiologom, że przebudowa ta może być niezależnie związana z otyłością.
Główne wnioski
- Otyłość brzuszna, mierzona wskaźnikiem WHR, była silniej powiązana z uszkodzeniem serca niż BMI, prowadząc do przerostu koncentrycznego i zmniejszenia objętości komór serca.
- Zmiany strukturalne serca były szczególnie widoczne u mężczyzn, zwłaszcza w prawej komorze, co może świadczyć o wcześniej rozpoczynającym się obciążeniu wynikającym z tłuszczu trzewnego.
- W badaniu aż 91% mężczyzn i 64% kobiet spełniało kryteria WHO dla otyłości brzusznej, co pokazuje skalę problemu i znaczenie dokładniejszej oceny ryzyka u pacjentów.
- Eksperci podkreślają konieczność wczesnej interwencji – nie tylko redukcji masy ciała, ale ograniczania odkładania się tłuszczu w okolicy brzucha poprzez aktywność fizyczną, dietę i ocenę WHR.
Źródło:
- Radiological Society of North America
