Otyłość i nadwaga pozostają jednym z najistotniejszych wyzwań zdrowotnych w Polsce, który ma istotne konsekwencje nie tylko dla jednostki, ale również dla systemu ochrony zdrowia. W ciągu ostatnich pięciu lat obserwujemy wzrost zainteresowania metodami redukcji masy ciała, co znajduje odzwierciedlenie zarówno w danych epidemiologicznych, jak i w strukturze rynku produktów oraz usług związanych z odchudzaniem.
Na podstawie najnowszych badań i raportów – m.in. Biostat, Medonet, PMR, kampaniespoleczne.pl – prezentujemy aktualny obraz tego, w jaki sposób Polacy podejmują próby zrzucenia wagi. Artykuł skupia się na danych z lat 2020–2025 i uwzględnia perspektywę zdrowia publicznego oraz praktyki klinicznej.
Skala zjawiska: dane epidemiologiczne i społeczne
Już w 2020 roku ponad 61% dorosłych Polaków miało nadwagę lub otyłość – według Narodowego Testu Zdrowia Polaków (Medonet). W badaniu tym 74% mężczyzn i 50% kobiet przekraczało zalecane normy BMI. Według danych GUS i WHO trend ten pogłębia się – szczególnie wśród mężczyzn w wieku produkcyjnym (45–64 lata) i dzieci.
Tymczasem deklaratywne dane z Biostat (2024) pokazują, że 36,4% Polaków aktywnie się odchudza. To wzrost względem poprzednich lat, jednak nadal ponad połowa populacji z nadmierną masą ciała nie podejmuje żadnych działań redukcyjnych. Co istotne, jedynie 15,2% osób odchudza się z powodu wskazań zdrowotnych, a 21,2% – z przyczyn estetycznych.
Motywacje – zróżnicowanie demograficzne
Motywacje Polaków do redukcji masy ciała wykazują wyraźną zależność od wieku, płci i stylu życia.
- Mężczyźni znacznie rzadziej niż kobiety podejmują próby odchudzania. W 2020 roku aż 66% mężczyzn nigdy nie stosowało żadnej diety redukcyjnej.
- Osoby młode (18–34 lata) najczęściej kierują się wyglądem i presją społeczną. To grupa najbardziej podatna na diety ekstremalne, szybkie kuracje i porady z internetu.
- Osoby starsze (powyżej 65. roku życia) są bardziej świadome zdrowotnych konsekwencji otyłości. Aż 82% z nich wskazuje zdrowie jako główny powód zmiany stylu życia.
Najczęściej stosowane metody odchudzania
Na podstawie danych z badań Biostat (2024), Glovo (2024) oraz Medonet i PMR (2023–2025), można wyodrębnić kilka dominujących strategii redukcji masy ciała stosowanych przez Polaków:
Dieta i aktywność fizyczna
Najczęściej deklarowana metoda odchudzania – 21,2% badanych łączy zmianę sposobu odżywiania z ruchem. To strategia o największym potencjale długofalowej skuteczności, zgodna z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Badań nad Otyłością.
Zmiana nawyków żywieniowych
Blisko 9,3% respondentów deklaruje samodzielną zmianę nawyków – ograniczenie kalorii, eliminację cukru, spożywanie mniejszych porcji i wybieranie mniej przetworzonych produktów.
Post przerywany
Zgodnie z raportem przygotowanym dla Glovo, 23% badanych stosuje post przerywany. Metoda ta cieszy się dużą popularnością w mediach społecznościowych, jednak jej bezpieczeństwo i skuteczność w kontekście długoterminowego leczenia otyłości nadal wymagają weryfikacji klinicznej.
Diety eliminacyjne i modne trendy
Wśród metod dietetycznych często wskazywane są dieta ketogeniczna (21%), detoksy oraz tzw. głodówki (22%), dieta wegetariańska (22%), bezglutenowa (17%) i wegańska (11%).
Suplementy diety i środki farmakologiczne
Choć tylko 1,8% badanych deklaruje stosowanie farmakoterapii wspomagającej odchudzanie, wartość rynku suplementów diety w Polsce w 2023 r. wyniosła 7,7 mld zł. Sam segment produktów odchudzających przekroczył 600 mln zł. Jednocześnie 44% respondentów deklaruje brak zaufania do „tabletek na odchudzanie”.
W 2023 roku odnotowano wzrost sprzedaży semaglutydu (Ozempic) o 70% rocznie. Trend ten obserwowany jest w social media (#Ozempic), może to prowadzić do niekontrolowanego stosowania leków z grupy analogów GLP-1, często bez nadzoru lekarskiego.
Dieta pudełkowa – catering dietetyczny
Z raportu Polskiego Radia z 2022 r. wynika, że 21% Polaków korzystało z cateringu dietetycznego. Wzrost ten był widoczny szczególnie w pandemii, kiedy wzrosło zainteresowanie zbilansowaną dietą bez konieczności samodzielnego gotowania.
Catering dietetyczny jest często stosowany w celach redukcyjnych, ale również terapeutycznych (diety dla osób z IO, chorobami tarczycy, bezglutenowe, wegetariańskie). Ułatwia kontrolę kaloryczną, choć nie zawsze wiąże się z trwałą zmianą nawyków.
Samodzielność a opieka profesjonalna
Z danych Medonet z 2020 roku wynika, że zaledwie 6% kobiet i 3% mężczyzn pozostaje na diecie przez dłuższy czas. Dodatkowo, aż 66% mężczyzn nigdy nie podejmowało prób odchudzania.
Raport Biostat z 2024 r. pokazuje, że tylko 23% odchudzających się Polaków korzysta ze wsparcia dietetyka lub trenera. Znaczna większość podejmuje działania samodzielnie, często kierując się niesprawdzonymi źródłami wiedzy.
Według raportu „Holistycznie o problemie otyłości w Polsce” (marzec 2024), aż 75% osób z otyłością podejmowało próby redukcji masy ciała – często wielokrotnie – lecz 90% z nich nigdy nie było objętych opieką lekarską w tym zakresie. To niestety potwierdza, że odchudzanie w Polsce wciąż funkcjonuje głównie w sferze działań indywidualnych, bez integracji z systemem ochrony zdrowia.
Trendy sezonowe i rynkowe
Analizy rynkowe (Business Insider, 2023) wskazują na wyraźną sezonowość działań odchudzających. Największe zainteresowanie redukcją masy ciała przypada na wiosnę i jesień – odpowiednio: przygotowania do lata oraz „naprawa” skutków wakacyjnej diety.
Równolegle dynamicznie rozwija się rynek produktów i usług wspierających odchudzanie – od aplikacji mobilnych po suplementy, catering i prywatne konsultacje. Wiąże się to zarówno z rosnącą świadomością zdrowotną, jak i presją estetyczną, która coraz częściej warunkuje decyzje zdrowotne.
Jakie są wnioski i rekomendacje?
- Odchudzanie stało się zjawiskiem powszechnym, jednak w większości przypadków nie jest prowadzone w sposób kontrolowany, a to zwiększa ryzyko nawrotów masy ciała oraz powikłań metabolicznych.
- Farmakoterapia z wykorzystaniem analogów GLP-1 staje się realną alternatywą terapeutyczną, lecz wymaga edukacji i monitorowania – zarówno ze względu na bezpieczeństwo pacjentów, jak i ryzyko nadużyć.
- Dieta pudełkowa, aplikacje mobilne i systemy wspierające samoobserwację mogą być efektywnym wsparciem w terapii otyłości, o ile są włączane w struktury opieki zdrowotnej.
- Konieczne jest wzmocnienie roli lekarza, dietetyka i psychologa w procesie leczenia otyłości.
- Działania edukacyjne powinny być targetowane demograficznie, z uwzględnieniem różnic pokoleniowych w motywacjach i nawykach żywieniowych.
Mimo rosnącej liczby osób podejmujących próby odchudzania, większość działań odbywa się poza systemem ochrony zdrowia i bez specjalistycznego nadzoru. Popularność diet pudełkowych, suplementów oraz farmakoterapii GLP-1 pokazuje, że Polacy szukają szybkich i wygodnych rozwiązań, często bez świadomości zagrożeń.
Źródło:
- https://kampaniespoleczne.pl/polak-na-diecie/
- https://www.medonet.pl/narodowy-test-zdrowia-polakow,narodowy-test-zdrowia-polakow-2020–kilka-slow-o-otylosci,artykul,55522529.html
- https://www.biostat.com.pl/zdrowie_polakow_semaglutyd.php
- https://businessinsider.com.pl/wiadomosci/polacy-kochaja-diety-i-suplementy-niebezpieczny-rynek-pecznieje/1gfz4jd
- https://izba-lekarska.pl/puls/prawo-i-system/polityka-i-zdrowie-publiczne/dieta-na-lekach-czyli-jak-biznes-odchudza-polakow.html
- https://www.klinikaholi.pl/biuro-prasowe/90-polakow-z-otyloscia-nie-widzi-potrzeby-terapii-pod-nadzorem-lekarza
- https://trojka.polskieradio.pl/artykul/2882772,polacy-przechodza-na-diete-pudelkowa
